Điều giản dị

Tết ấm tình người

Tết năm nay đã hơn 45 cái tết của gia đình tôi ở quê hương thứ hai - thành phố Đồng Xoài. Những năm cuối thập niên 1970, như bao thanh niên lúc đó, ba mẹ tôi cũng chọn mảnh đất Đồng Xoài màu mỡ làm nơi lập nghiệp. Dù xa quê hương nhưng những chàng trai, cô gái xứ Nghệ ngày ấy vẫn mang theo những thói quen và truyền thống từ nơi chôn nhau cắt rốn đến làm đẹp cho mảnh đất mà họ đã chọn an cư, lập nghiệp.

Sinh ra ở mảnh đất Đồng Xoài cách đây hơn 40 năm, thế nhưng những ấn tượng của tôi về tết đến giờ vẫn không thay đổi nhiều. Như mọi nhà khác, sau rằm tháng Chạp, gia đình nhỏ của tôi cũng bắt đầu dọn dẹp lại nhà cửa đón tết cổ truyền, từ chuẩn bị những chiếc lá dong thật to, thật dày và cả nếp ngon cho chiếc bánh chưng, đến nguyên liệu ngon cho hũ dưa món - những món ăn nhất định phải có trong ngày tết. Rồi cả chuyện canh lặt lá cây mai trước nhà để hoa bung nở đúng tết. Bằng những công việc ấy, tôi đã cảm nhận được nét đẹp của ngày tết, truyền thống văn hóa của dân tộc được trao truyền từ đời trước sang đời sau. Và những câu chuyện ấy lại được tôi truyền lại cho hai bạn nhỏ của mình như cách ba mẹ đã dạy cho tôi những năm còn thơ bé.

Mẹ dạy tôi cách cắt những loại rau củ sao cho vừa đẹp để khi nấu rau củ thấm vị nhưng không bị nát, cuốn chả giò thế nào cho đều, cho khéo để khi chiên không bị bể, chọn khổ qua sao để không nhiều vị đắng… Và mâm cơm ngày tết phải có những món gì để dâng lên ông bà tổ tiên. 

Cuộc sống ngày càng phát triển, mâm cơm cúng ngày tết cũng có nhiều món, nhiều hương vị hơn. Thế nhưng tôi vẫn nhớ câu mẹ thường dặn mỗi khi làm cơm dâng lên tổ tiên: lễ bạc lòng thành, không cần cầu kỳ nhưng phải sạch sẽ và cung kính. Và câu nói ấy cũng được tôi nhắc lại cho cô con gái nhỏ mỗi khi cả nhà chăm chút cho mâm cơm cúng tất niên.

Những ngày này, không khí chuẩn bị tết khiến cho xóm tôi nhộn nhịp hẳn lên. Vài nhà chung nhau gói các loại bánh, làm mứt, làm dưa món, củ kiệu… Đám trẻ trong xóm cũng được dịp tụ tập lại, vui đùa cùng nhau trong hương tết ngạt ngào. Mặc dù cuộc sống hiện đại đủ đầy và món ăn nào cũng mua được, nhưng như các cô, các bác chia sẻ: “Mình phải làm để trẻ con còn thấy mà noi theo, chứ cái gì cũng mua thì các cháu đâu có kỷ niệm và khoảnh khắc để giữ gìn”. Cũng chính bởi sự sẻ chia và ấm áp nghĩa tình mà từ cái tết xưa đơn sơ, thiếu thốn đến đủ đầy như hiện nay mãi luôn là một phần ký ức không thể nào quên của nhiều người Việt.

Năm nào cũng vậy, cứ gần đến tết, mẹ tôi lại chuẩn bị quà để biếu cho bà con, hàng xóm. Người thì một túi nguyên liệu dưa món được phơi khô sạch sẽ, người thì vài quả bưởi, người thì vài ký nếp, bó trà xanh… Mẹ gói ghém cẩn thận rồi mang đi, đó là cách giản đơn để mẹ tôi cảm ơn những sự giúp đỡ của bà con lối xóm trong năm qua. Không nặng hình thức nhưng lại nặng ân tình, mẹ giúp tôi hiểu rằng tình làng, nghĩa xóm phải được bồi đắp mới thành. Để rồi bước vào thời kỳ hội nhập và phát triển, nhiều giá trị tinh thần và vật chất đã được đánh giá và sàng lọc lại, thế nhưng những hoạt động chuẩn bị cho tết ấm áp, sẻ chia vẫn là đặc sản tinh thần của người Việt. 

Tôi cũng được đi nhiều nơi, ở nhiều chỗ và cảm nhận tình làng, nghĩa xóm nơi các thành phố lớn dường như đang dần mai một. Vậy nhưng truyền thống đoàn kết “hàng xóm, láng giềng tối lửa tắt đèn có nhau” vẫn được thể hiện đậm nét tại xóm nhỏ của tôi. 

Mùa xuân đang về, những vườn điều đang khoe những chùm bông bé xíu màu trắng xen tím hồng, trên cành sầu riêng với những chùm bông trắng ngà bung rộ, hay vài bông mai vàng nở sớm khoe sắc thắm… Hòa trong không khí hy vọng mà nàng xuân mang đến là hương vị tình thân mà tết đem lại. Những bài hát về mùa xuân tươi đẹp, về những ngọt ngào của tết cũng rộn vang khắp khu phố nhỏ và lòng người. Tôi lẩm nhẩm hát theo “Trời sắp tết hay lòng mình đang tết”…

Và chợt nhận ra, tết Việt đẹp bởi sự sẻ chia, ấm áp tình người!

Thùy Dương