Điều giản dị

Nhớ hương vị tết xưa

Nhắc đến tết, chúng ta nhớ đến biết bao hương vị... Trong ký ức của tôi, ngoài hương vị của dưa kiệu, dưa hành và các loại bánh, mứt, vẫn luôn phảng phất mùi hương rất đặc biệt của tấm nốp sấy bánh tết.

Tấm nốp (được đan thủ công bằng nan tre, nhiều vùng miền khác gọi là tấm cót) là vật dụng rất quen thuộc của người nông dân thôn quê. Tấm nốp thường dùng để phơi các loại nông sản hoặc khoanh tròn trên nền nhà để đựng nông sản mà chủ yếu là lúa. Đến những ngày giáp tết, tấm nốp lại có thêm vai trò là giá sấy bánh, mứt.

Còn nhớ những ngày tháng Chạp ở quê tôi trước đây, hầu như nhà nào cũng tự làm bánh mứt tết với đủ các loại: bánh nổ, bánh thuẫn, bánh mì xốp, bánh in, mè cây - bánh bảy lửa… đến mứt bí, mứt dừa, mứt gừng,… Bánh làm theo kiểu truyền thống, thủ công, nên khi làm xong sẽ đem sấy khô, giòn để bảo quản được lâu, thậm chí đến 6 tháng.

Đầu tháng Chạp, nhà nhà bắt đầu làm bánh và sấy bánh để ăn tết. Tấm nốp được khoanh tròn trên nền nhà, với đường kính khoảng 1,5 đến 2 mét, bên trong để một cái bếp than nóng. Trên miệng của tấm nốp khoanh là một cái sịa có đặt những tờ giấy trắng. Bánh, mứt được sắp đều trong sịa để sấy. Việc sấy bánh thủ công này cũng đòi hỏi kinh nghiệm và một chút kỹ lưỡng. Nồi than nóng nhưng không được phụt lên ngọn lửa. Thời gian sấy bánh phải phù hợp với từng loại, nếu sấy chưa tới thì bánh bị chai, còn sấy quá lửa thì bánh bị cháy sém. Quan trọng hơn nữa là người sấy phải canh chừng tấm nốp và cái sịa không để bị bắt lửa.

Tháng Chạp trôi dần về những ngày cuối, không khí tết càng lan tỏa khắp trong nhà, ra ngoài xóm. Trong ký ức của tôi, hương tết của những ngày thơ ấu đặc biệt hơn bởi mùi của tấm nốp ấm quyện với hương bánh, mứt tạo nên mùi hương rất lạ, vừa thơm vừa thoang thoảng hăng nồng của tre khô. Trong cái se se lạnh của những ngày cuối năm, cái mùi hương đặc trưng này lại mang đến cảm giác thích thú và dễ chịu.

Nếu ai đã từng ngồi bên bếp lửa, giúp mẹ trông nồi bánh chưng, bánh tét giữa đêm đông lạnh và thích thú bởi mùi thơm của bánh khi chín tỏa ra sẽ hình dung được những phút giây tuyệt vời của người dân quê tôi khi ngồi sấy bánh và tận hưởng hương bánh quyện vào hương nốp ấm lan tỏa khắp nơi. Mùi hương ấy như một chiếc bánh quê ngày tết ngọt ngào còn vương vấn mãi đến bây giờ.

Theo năm tháng, giữa nhịp sống hiện đại, hình ảnh nhà nhà sấy bánh tết trong những ngày tháng Chạp ở quê đã không còn nữa, nhưng mùi hương quá đỗi thân quen ấy vẫn ở lại trong ký ức của nhiều người. Mùi hương giúp neo giữ trong lòng những người xa xứ bao kỷ niệm dấu yêu của ngày tết quê hương, tuy đơn sơ nhưng vô cùng ấm áp, thiết tha. Để thấy rằng, tết đúng là dịp để trở về - trở về với những tháng ngày xưa cũ, làm đầy tâm hồn trong những khoảng lặng yêu thương.

Nguyễn Văn