Điều giản dị

Cá kho trám ngày thu

BPO - Một chiều cuối thu điện về hỏi thăm nhà, nghe mẹ khoe: “Sáng nay vừa hái được mớ trám xanh xuống kho cá”. Mẹ tấm tắc: “Trời lành lạnh thế này mà ăn cơm nóng với cá kho trám thì ngon gì bằng!”. Nghe thấy thèm, bỗng dưng nhớ món cá kho trám mẹ nấu đã in đậm sâu trong nỗi nhớ hương vị quê nhà.

Hồi xưa, quê tôi, nhà nào dường như cũng trồng một cây trám. Cây cao vút, cành lá xanh mướt quanh năm. Đó là giống trám xanh, quả to chừng ngón chân cái, hình thoi, hai đầu thuôn nhọn. Khi non, quả thường có vỏ màu xanh lục, đến lúc chín ngả màu vàng ửng. Từng chùm quả lúc lỉu như chùm đèn lồng duyên dáng. Màu trám len giữa những vạt lá biếc xanh ngỡ màu nắng thu dìu dịu.

Đi qua những tháng ngày gian khó, quả trám trở thành người bạn thân thuộc, gần gũi với những người dân quê chúng tôi. Mùa thu là mùa quả trám, cũng là mùa của món ngon, của nhớ thương. Quả trám được mẹ chế biến rất nhiều món ăn khác nhau: xôi hạt trám, trám nhồi thịt, canh trám nấu gà, trám muối,... Và món mà tôi thích nhất lại là cá đồng kho trám.

Mùa lấy trám thường kéo dài từ tháng 7 đến tháng 9 âm lịch. Do đặc thù của loài cây thân mộc cao, to, cành phân bố rộng, quả lại ở tít đầu cành, dễ giòn dễ gãy  nên việc thu hái trám cũng là một kỳ công. Mẹ tôi thường hái những chùm quả ở gần trước. Còn những quả ở trên cao thì dùng sào có móc kéo rơi xuống đất rồi mới nhặt. Nếu chẳng may bị nhựa trám bám vào tay, chỉ cần dùng nắm lá trám chà vào rồi đem rửa, nhựa sẽ đi hết.

 Mẹ bảo, trám dùng để kho với cá phải có cùi dày, quả thon dài hai đầu, sờ còn thấy cứng, da phấn mịn và không bị nhăn nheo, rộp. Như thế khi nấu, miếng trám sẽ căng mọng, nở hơn, ăn vào sẽ rất mềm, rất dẻo và thêm vị béo ngậy.

Khi tôi tò mò: “Món cá quả kho trám thế nào là ngon nhất hả mẹ?”. Tay đẩy lửa, mẹ cười, đáp: “Cũng như các món kho khác, món cá quả kho trám muốn ngon thì không được quá lửa”. Nồi cá kho trám chín vừa là khi thấy từng miếng trám có màu vàng đỏ quyện nước mỡ sóng sánh, thứ nước kho còn đọng ở đáy nồi sền sệt. Nước có vị mằn mặn, beo béo, bùi bùi có thể dùng làm nước chấm rau muống, bắp cải, su hào…

Kịp về thăm nhà trong những ngày cuối thu, lòng lại chộn rộn với bao cảm xúc khó tả. Bữa cơm gia đình có món cá kho trám lại được dọn ra rất nhanh bởi sự háo hức, thèm thuồng của anh em tôi. Bên những người thân yêu, mâm cơm gia đình với món cá kho trám luôn mang hương vị tình thân quyện trong hương đồng và hoa trái nơi vườn nhà càng thêm ngọt ngào, ấm áp.

Thu Đình