2014 GMT+7

Mua xương ngựa để cầu hiền tài

Thứ 4, 29/01/2014 | 21:46:00

Thời Chiến quốc ở Trung Quốc diễn ra từ năm 475 đến năm 221 (trước Công nguyên), Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc. Đây là giai đoạn đất nước Trung Quốc bị các lãnh chúa cát cứ và thành lập ra 7 quốc gia riêng biệt (sử gọi là thời kỳ thất hùng): Hàn, Ngụy, Sở, Tề, Triệu, Tần và Yên. Thời gian này, các nước thường xuyên tiến hành xâm lược lẫn nhau. Và giai thoại dưới đây kể về việc một bộ xương ngựa được mua với giá ngàn vàng, là minh chứng cho điều này.

Chuyện kể lại rằng, vào năm 318 trước Công nguyên, nước Yên xảy ra nội loạn. Lợi dụng thời cơ đó, nước Tề tiến đánh và giết chết vua Vương Khoái nước Yên. Ít lâu sau, Yên Chiêu Vương lên ngôi. Để thu hồi những đất đai bị mất, Yên Chiêu Vương đã thân chinh đến nhà riêng của Quách Hòe (một hiền giả của nước Yên) để hỏi về kế sách thực hiện ý muốn của mình.

Nghe Yên Vương hỏi xong, Quách Hòe thưa: Nhà vua nào xây dựng được nghiệp đế là do đã coi người hiền là thầy giáo của mình, nhà vua nào xây dựng được nghiệp vương là do đã coi người hiền là bạn của mình, nhà vua nào hoàn thành được nghiệp bá là đã coi người hiền là đại thần, còn vị nào không giữ được đất nước là do đã coi người hiền như kẻ nô dịch của mình. Nếu bệ hạ thực sự muốn nghe lời chỉ bảo của người hiền, cung kính lễ phép coi họ là thầy thì mọi người hiền trong thiên hạ sẽ quy tụ về nước Yên cả.

Nghe vậy, Yên Chiêu Vương nói: Trẫm thực lòng muốn học tập tất cả mọi người hiền, chỉ có điều là không biết trước hết nên gặp gỡ ai là thích hợp nhất?

Quách Hòe không trực tiếp trả lời câu hỏi của nhà vua mà ông kể cho nhà vua nghe câu chuyện sau: Đời xưa, có một vị quốc vương đã bỏ ra một ngàn lạng vàng để tìm mua một con thiên lý mã. Nhưng đã 3 năm trôi qua mà vẫn chưa mua được. Có một vị đại thần tâu xin chịu vất vả vì bệ hạ một chuyến. Sau 3 tháng, vị đại thần kia đã tìm được một con thiên lý mã, nhưng khi đến nơi thì nó đã chết. Mặc dù vậy, vị đại thần kia vẫn bỏ ra năm trăm lạng vàng để mua về bộ xương con ngựa đó.

Khi vị đại thần kia vừa về tới triều thì bị quốc vương giận dữ quát mắng: Ai cho phép nhà ngươi dùng số vàng lớn như vậy của trẫm để mua về một bộ xương ngựa?

Vị đại thần nọ liền tâu: Một con thiên lý mã đã chết mà đã mua tới năm trăm lạng vàng, huống hồ một con thiên lý mã đang sống thì sẽ mua nhiều tới bao nhiêu? Người trong thiên hạ tất nhiên ai nấy đều cho rằng bệ hạ thực sự muốn mua thiên lý mã và nhất định họ sẽ đem thiên lý mã tới cửa triều đình.

Quả nhiên chưa đầy một năm, nhà vua đã mua được 3 con thiên lý mã vừa ý.

Kể xong câu chuyện, Quách Hòe ngừng một lúc rồi thưa: Ngày nay, nếu quả thật bệ hạ muốn cầu tìm người hiền tài làm thầy dạy, thì hãy xin bắt đầu từ thảo dân. Ngay đến cả Quách Hòe tôi, sức hèn tài mọn mà còn được nhà vua trọng dụng thì những người có tài hơn thảo dân sẽ nghĩ sao? Nhất định họ sẽ từ nơi xa ngàn dặm vội vàng tìm đến đây thôi.

Yên Chiêu Vương thấy có lý, liền xây cho Quách Hòe một ngôi nhà và thật sự coi ông là thầy dạy. Câu chuyện này lan truyền ra các nơi, và rất nhiều người hiền tài từ khắp các nước xung quanh kéo tới gặp Yên Chiêu Vương. Yên Chiêu Vương thực sự dựa vào họ, cuối cùng ông đã đánh bại nước Tề và thu hồi được những đất đai bị mất.

N.N