Góc nhìn thẳng 09:46, 22/02/2024 GMT+7

BÀI 2
VỀ CÁI GỌI LÀ “ĐỘC ĐẢNG - NGUỒN GỐC SINH RA THAM NHŨNG VÀ KHÔNG THỂ CHỐNG THAM NHŨNG”

Đúng là ở Việt Nam không có tam quyền phân lập mà chỉ có sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp dưới sự lãnh đạo của Đảng. Việt Nam chỉ có một đảng nhưng không phải vì vậy mà không có các cơ chế để giám sát. Ở Việt Nam, ngoài giám sát của nhân dân, của tổ chức Đảng, của HĐND thì các tổ chức chính trị - xã hội ngoài chức năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đoàn viên, hội viên còn có chức năng giám sát và phản biện xã hội. Trong những năm qua, rất nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực đã được báo chí, cán bộ hưu trí, người dân phát hiện và phản ánh. Trong tác phẩm về chống tham nhũng, tiêu cực, Tổng Bí thư đã khẳng định: “Sức mạnh và động lực to lớn của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là sự đồng tình, ủng hộ, hưởng ứng, tham gia tích cực của nhân dân (…). Nếu không dựa vào dân thì cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực khó có thể thành công. Dựa vào dân, lắng nghe dân, lắng nghe dư luận để chọn lọc tiếp thu cái đúng”4.

 Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Nhân dân trăm tai, nghìn mắt vẫn có nhiều ý kiến thông minh… công tác gì muốn làm tốt đều phải coi trọng ý kiến của nhân dân”5. Tiếp nối tư tưởng này của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trong tác phẩm này, Tổng Bí thư tiếp tục khẳng định vai trò to lớn của nhân dân trong công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tác giả cũng không tự mãn mà cảnh báo nghiêm khắc rằng đây là cuộc chiến đầy cam go, thách thức, song với sự đồng lòng ủng hộ của nhân dân chắc chắn sẽ thành công như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Dễ mười lần không dân cũng chịu/ Khó trăm lần dân liệu vẫn xong”6.

Chúng ta hoàn toàn không phủ nhận ở những nước có nền dân chủ lâu đời, có nền luật pháp minh bạch, công khai thì nạn tham nhũng được khống chế tốt hơn. Thế nhưng nếu nói tham nhũng do độc đảng sinh ra thì là ngụy biện, bởi hiện nay rất ít quốc gia chỉ có một đảng, đa phần các quốc gia khác đều đa đảng, vậy tại sao xếp loại của Tổ chức minh bạch quốc tế (TI) nhiều quốc gia đa đảng ở châu Á, châu Phi vẫn bị xếp vào số các nước tham nhũng nhiều.

Trong những năm qua, với tinh thần chống tham nhũng không có vùng cấm, chỉ số nhận thức tham nhũng (CPI) của Việt Nam đã tăng liên tục qua các năm. Trước đây, nhiều năm, chỉ số này ở Việt Nam thường ở mức trung bình, từ năm 2012-2015 chỉ dừng ở mức 31/100 điểm. Năm 2016, CPI tăng 2 điểm lên đến 33 và 2017 tăng lên đến 35 điểm, xếp thứ 107 trên tổng số 180 quốc gia, vùng lãnh thổ… Ngày 31-1-2023, TI đã công bố CPI năm 2022 là 124 quốc gia không có tiến bộ trong chống tham nhũng; hơn 2/3 số quốc gia (68%) có điểm dưới 50 và điểm trung bình toàn cầu không thay đổi - ở mức 43. CPI năm này cho thấy, có 124 quốc gia được đánh giá ở mức độ trì trệ, “giậm chân tại chỗ” trong chống tham nhũng, trong khi số quốc gia suy giảm đang gia tăng. Tại bảng xếp hạng CPI 180 quốc gia, vùng lãnh thổ, Việt Nam đã tiến 10 bậc, từ xếp thứ 87 (năm 2021) lên 77 (năm 2022), cho thấy những nỗ lực, sự quyết tâm mạnh mẽ chống tham nhũng trong nước năm qua đã có nhiều chuyển biến tốt.

Như vậy, nếu lấy mốc gần nhất là năm 2022, thế giới có 193 nước thành viên Liên hợp quốc, TI xếp hạng 180 nước, Việt Nam đứng thứ 77/180, có nghĩa là vẫn còn 103 nước có mức độ tham nhũng theo đánh giá của TI cao hơn Việt Nam. Trên thế giới hiện nay, số quốc gia chỉ có một đảng như Việt Nam chỉ còn chưa tới 10 nước. 103 nước có mức độ tham nhũng cao hơn Việt Nam hẳn nhiên đa phần trong đó là các quốc gia đa đảng. Vậy thì chắc chắn một đảng hay đa đảng không phải là vấn đề quyết định đối với việc phòng, chống tham nhũng.

 Thực tế đã chứng minh rằng, nhiều nước đa đảng trên thế giới vẫn nảy sinh tham nhũng, trong đó có nhiều quốc gia đa đảng còn tham nhũng khủng khiếp. Ngay ở các quốc gia vốn được xem là có nền chính trị trong sạch nhất vẫn xảy ra tham nhũng như thường. Chẳng hạn, năm 2022, TI xếp hạng những quốc gia có nạn tham nhũng nhất thế giới, bao gồm: Somalia, Syria, Nam Sudan, Venezuela, Yemen, Libya, Triều Tiên, Haiti, Guinea Xích đạo và Burundi. Nhìn vào danh sách nêu trên nhận thấy, hầu hết các quốc gia này đều đa đảng, đa nguyên chính trị. Hàng loạt các chính trị gia tham nhũng “khủng” nhất thế giới đã được điểm tên như: Spiro Agnew (Phó Tổng thống dưới thời Tổng thống Mỹ Richard Nixon); Randy Duke Cunningham (Nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ từ năm 1991-2005 đã buộc phải từ chức vì tội nhận hối lộ); Budd Dywer (thành viên Đảng Cộng hòa làm việc trong Viện Dân biểu từ năm 1965-1970. Từ năm 1971-1981, Dywer làm việc trong Thượng viện Mỹ, sau đó làm thủ quỹ của bang Pennsylvania từ 1981 đến cuối đời); Alberto Fujimori (Tổng thống thứ 90 của Peru); Sani Abacha (người đứng đầu nhà nước Nigeria từ ngày 17-11-1993 - 8-6-1998); Mobutu Sese Seko (Tổng thống của Cộng hòa Congo từ năm 1965-1997); Ferdinand Marcos (Tổng thống của Philippines từ 1965-1986); Mohamed Suharto (Tổng thống Indonesia từ năm 1967-1998). Tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye (2013-2017) đã bị tòa án Hàn Quốc y án 20 năm tù vì tội nhận hối lộ… Vậy thì, trong thực tế, chống tham nhũng hiệu quả hay không không phụ thuộc vào việc có một hay nhiều đảng bởi “Trong thực tế, nhà nước nói riêng và xã hội nói chung đều phải do một đảng lãnh đạo. Có hay không có dân chủ, dân chủ được thực hiện ở trình độ cao hay thấp, tất cả phụ thuộc vào bản chất của đảng cầm quyền, chứ không phụ thuộc vào số lượng nhiều hay ít các đảng phái chính trị”7.

Vì vậy, trong tác phẩm của mình, Tổng Bí thư đã viết: “Tham nhũng “là hiện tượng tiêu cực, xấu xa mà thời nào, chế độ nào, quốc gia nào cũng có; đó là khuyết tật bẩm sinh của quyền lực”8. Vì vậy, các quốc gia tồn tại và phát triển vững mạnh đều quan tâm và tiến hành đấu tranh phòng, chống tham nhũng có hiệu quả”. Tất cả những dữ kiện nêu trên cũng đủ để cho thấy tham nhũng không phải do cơ chế một đảng. Trong thực tế, “chế độ một đảng cũng có thể dân chủ và cũng có thể mất dân chủ, vấn đề là ở chỗ đảng cầm quyền có thực sự cách mạng không, có thực sự vì lợi ích của Nhân dân hay không…”9. Như vậy cả lý luận và thực tiễn đã bác bỏ luận điểm “chỉ có chế độ đa đảng đối lập, đa nguyên chính trị thì nạn tham nhũng mới được dẹp bỏ”.

Với những thành tựu ấn tượng trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam 10 năm gần đây, đã có nhiều ý kiến trong tổng số hàng vạn ý kiến của các tầng lớp nhân dân, đại biểu Quốc hội và của chính khách, học giả nước ngoài bày tỏ sự tin tưởng, ủng hộ, đánh giá cao đối với công tác phòng và đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực ở Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư. Nhiều ý kiến đánh giá khách quan những thành tựu của công cuộc phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam. Ngài Kamal Malhotra, đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam đánh giá: “Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công của Việt Nam là một điểm sáng đáng chú ý”10. Đài Bắc Kinh đánh giá: “Cường độ chống tham nhũng của Việt Nam là chưa từng có. Đối với một số vụ án tham nhũng lớn và quan trọng, ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam trực tiếp chỉ đạo và giám sát điều tra…”11. Tổ chức minh bạch quốc tế (TI) trong “Báo cáo Phong vũ biểu tham nhũng toàn cầu 2019” (GCB) đã đánh giá: “Bên cạnh việc hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về phòng, chống tham nhũng, Chính phủ đã và đang thực hiện nhiều biện pháp, hành động phòng, chống tham nhũng, đưa ra ánh sáng nhiều vụ án tham nhũng quy mô lớn chưa từng có12”. Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đánh giá rất cao công cuộc lãnh đạo đấu tranh phòng, chống tham nhũng của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng: “Tôi hoan nghênh nỗ lực chống tham nhũng và thúc đẩy quản trị tốt của ngài trên cương vị Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam. Giải quyết nạn tham nhũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hòa bình và an ninh trong khu vực Đông Nam Á và trên thế giới”13… Đây chính là minh chứng chứng minh luận điểm mà Tổng Bí thư đã viết trong cuốn sách, đó là: “Đấu tranh phòng, chống tham nhũng đã trở thành phong trào, thành xu thế không thể đảo ngược, được đông đảo cán bộ, đảng viên, nhân dân đánh giá cao, bạn bè quốc tế ghi nhận”14 .

Đảng Cộng sản Việt Nam và người đứng đầu Đảng đã dũng cảm đối diện với sự thật, nhìn thẳng vào sự thật và đấu tranh công khai, quyết liệt, trực diện với những thói hư, tật xấu, với tham nhũng, tiêu cực thì đó là thể hiện sự dũng cảm của Đảng. Một lần nữa, Đảng Cộng sản Việt Nam lại khắc ghi và thực hiện đúng lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình, vạch rõ những cái đó, vì đâu mà có khuyết điểm đó, xét rõ hoàn cảnh sinh ra khuyết điểm đó, rồi tìm kiếm mọi cách để sửa chữa khuyết điểm đó. Như thế là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn, chân chính”15.

4 Nguyễn Phú Trọng: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2023, tr.21.

5 Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2011, t15, tr. 668.

6 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2011, t15, tr. 280.

7 Tô Huy Rứa: “Phải chăng chế độ một đảng cầm quyền là sai lầm”, in trong Lẽ phải của chúng ta, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 300-301.

8 Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr.15

9 Lê Hữu Nghĩa: “Một đảng cầm quyền với việc phát huy dân chủ”, in trong Vững bước trên con đường đã chọn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 211.

10 Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr.598

11  Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr.600

12  Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr. 602

13  Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr. 602

14  Nguyễn Phú Trọng: sđd, tr.13

15  Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t5, tr.301.