NGHE - THẤY & SUY NGẪM 08:01, 08/05/2018 GMT+7

Và muốn ngành điều phát triển, cần có sự liên kết nhà nông, nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, Nhà nước; muốn cây điều phát triển, cần có cây giống tốt, kỹ thuật chăm sóc tốt; muốn ngành điều phát triển, Nhà nước, ngân hàng cần hỗ trợ nông dân trồng điều, doanh nghiệp ngành điều... Trong nhiều năm qua đã có rất nhiều cái “muốn” để hỗ trợ, thúc đẩy ngành điều, cây điều, nông dân trồng điều, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu điều và cái “muốn” ấy cũng được những người có vị trí khác nhau nói lên. Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, lãnh đạo các tỉnh có diện tích trồng điều nhiều, lãnh đạo tỉnh Bình Phước - thủ phủ ngành điều, đến lãnh đạo cấp xã và hàng ngàn nông dân trồng điều cũng từng nhiều lần nói lên những mong muốn ấy.

Thế nhưng, thực tế rất phũ phàng là năng suất cây điều 10 năm qua nhích lên không đáng kể, thậm chí 5 năm gần đây còn sụt giảm so với 5 năm trước đó, đặc biệt là 2 vụ gần nhất sụt giảm thê thảm. Sản lượng cây điều vẫn phụ thuộc vào 2 yếu tố chính là diện tích và... ông trời. Gần như không có dấu ấn của khoa học hỗ trợ cho cây điều, nông dân trồng điều. Doanh nghiệp ngành điều lớn mạnh dần lên, nhưng 90% trong số đó hiện nay vẫn là doanh nghiệp vừa và nhỏ, năng lực cạnh tranh hạn chế và dễ bị tổn thương khi thị trường mở cửa. Những chính sách dành cho doanh nghiệp điều liên quan đến thuế, xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại vẫn còn ở dạng... đề xuất, chưa hiện hữu trong thực tế.

Điển hình như ngành điều đang vô cùng yếu trong chế biến sâu, sản phẩm chủ yếu xuất nhân điều thô. Thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm chế biến sâu của ngành điều được hoàn thuế, nhưng thủ tục rất rắc rối, mất thời gian của cả doanh nghiệp và cơ quan thuế. Thế nhưng bao lần doanh nghiệp đề xuất miễn thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm này đều không thành công. Hoặc không được như nhiều ngành hàng khác có sự đầu tư lớn cho nghiên cứu khoa học, bao năm qua nông dân trồng điều vẫn “tự bơi” tìm cây giống cho vườn của mình, doanh nghiệp tự mày mò tìm mua, chế tạo máy móc, thiết bị cho chế biến điều. Từ chiếc máy chẻ hạt điều trong mơ ước một thời cho đến dây chuyền tự động bóc tách, phân loại, hấp sấy hiện đại hiện nay đều do tư nhân phát triển. Các chương trình tín dụng hỗ trợ nông dân trồng điều thâm canh, cải tạo vườn điều già cỗi, tái canh; khuyến nông sản xuất điều sạch, điều hữu cơ; ứng dụng công nghệ cao xử lý sau thu hoạch, bảo quản... như muối bỏ bể và chỉ minh họa là chính.

Là thương hiệu “số 1 thế giới” cả về khối lượng và chất lượng sản phẩm từ hơn chục năm qua, kim ngạch xuất khẩu năm 2017 đạt 3,5 tỷ USD trong số 19,8 tỷ USD lĩnh vực nông - lâm sản cả nước, thế nhưng tại hội nghị phát triển ngành điều Việt Nam ngày 5-5, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Văn Lợi vẫn phải tiếp tục đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các bộ, ngành liên quan đưa cây điều là cây chủ lực quốc gia để có các chính sách ưu đãi cho nông dân, doanh nghiệp...

Những cái “muốn” hay kiến nghị, đề xuất nếu vẫn như đá ném ao bèo, ngành điều sẽ rất chật vật trong quá trình lên ngôi!

Trần Phương