NGHE - THẤY & SUY NGẪM 08:58, 08/11/2017 GMT+7

BP - Đã qua 9 năm thực hiện Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”, nhưng hiệu quả không như mong đợi. Lãng phí về tiền bạc, thời gian, đặc biệt là việc đào tạo những thế hệ học sinh có vốn ngoại ngữ “nửa nạc, nửa mỡ” là bài học chua xót không chỉ với ngành GD-ĐT.

Với tổng kinh phí 9.378 tỷ đồng, đề án đưa ra những mục tiêu đầy tham vọng: Đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam. Dù chia làm 3 giai đoạn với những chỉ tiêu hết sức cụ thể, tuy nhiên hiệu quả của đề án không như mong đợi, thậm chí nhiều người cho là thất bại. Đặc biệt, đề án đưa ra giai đoạn trọng tâm 2016-2020 với nhiệm vụ triển khai chương trình ngoại ngữ 10 năm trên cả nước (từ lớp 3 đến lớp 12); tăng cường tiếng Anh trong tất cả trường nghề, cao đẳng và đại học. Theo đó, gần 9.000 tỷ đồng đã bỏ ra, tuy nhiên đến năm 2016, cả nước mới có 1.617.022 học sinh lớp 3, 4, 5 trên tổng số 7.784.685 em được học tiếng Anh 4 tiết/tuần, còn lại mới chỉ học ở mức độ “làm quen” với tiếng Anh, thời lượng 2 tiết/tuần, tương đương 20% so với mục tiêu. Đặc biệt, số giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn chỉ hơn 30%, thậm chí nhiều địa phương chưa tới 100 thầy cô đạt chuẩn thì sao có thể đáp ứng việc đào tạo thế hệ phục vụ tốt cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước như mục tiêu đề án đưa ra. Thấy rõ nhất là tại kỳ thi THPT quốc gia năm 2016, có trên 90% học sinh bị điểm dưới trung bình môn tiếng Anh, trong đó tỷ lệ thí sinh đạt điểm 2,25 chiếm cao nhất, chỉ 8,8% thí sinh đạt từ 5 điểm trở lên. Dù kỳ thi năm 2017 vừa qua, điểm thi môn tiếng Anh có nhích hơn, nhưng trung bình cũng chỉ 4,6, thấp nhất trong 9 môn thi THPT quốc gia.

Điều đáng nói là đề án triển khai đồng bộ trên cả nước nhưng không xem xét đến điều kiện của các địa phương, đặc biệt là nền tảng dân trí, cứ “dàn hàng ngang mà tiến”. Do vậy, việc thực hiện đề án gặp rất nhiều khó khăn. Để được đứng lớp, nhiều giáo viên đã phải tìm những cách “đơn giản” nhất để hợp thức hóa trình độ, thậm chí cả văn bằng chứng chỉ tiếng Anh. Bên cạnh đó, các lớp bồi dưỡng được mở theo kiểu “tiêu cho hết tiền”, nội dung bồi dưỡng giáo viên không xuất phát từ nhu cầu thực tế, ít ứng dụng nên chứng chỉ thì có nhưng khi giao tiếp, ứng dụng thì “bó tay chấm com”.

Trước phản ứng của dư luận, mới đây, Bộ GD-ĐT đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025”. Nhiều người quan tâm đến đề án cho rằng, để tránh “bình mới rượu cũ”, trước hết phải thay đổi được tư duy trọng thành tích, bằng cấp; cần có sự đột phá mạnh mẽ học đi đôi với hành; thay đổi phương pháp dạy và học có tính đến yếu tố vùng, miền. Đặc biệt là phải đào tạo được đội ngũ giáo viên thật sự đạt chuẩn trình độ, trước hết là từ các trường sư phạm, bởi đây là yếu tố sống còn làm nên chất lượng dạy và học.

* Bài viết có tham khảo số liệu của các đồng nghiệp.

Hoàng Ngọc