NGHE - THẤY & SUY NGẪM 11:02, 22/06/2017 GMT+7

Năm 2015, nhu cầu sử dụng cát của nước ta là 92 triệu mét khối. Dự báo đến năm 2020, con số này sẽ là 130 triệu mét khối. Cát đang là mặt hàng xuất khẩu lớn của nước ta trong thời gian qua. Năm 2016, cả nước có 10 doanh nghiệp xuất khẩu cát, trong khi đó, trữ lượng cát ở Việt Nam hiện khoảng 2,3 tỷ mét khối. Thế nhưng, tình trạng khai thác cát lậu đang diễn ra tràn lan ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước đã không chỉ ảnh hưởng tới môi trường sinh thái mà còn làm kiệt quệ nguồn tài nguyên. Việc khai thác cát trái phép đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống và tính mạng của người dân. Vì vậy, từ cuối quý 1/2017, Phó thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đã “tuyên chiến” với nạn cát tặc. Theo Phó thủ tướng, tình hình khai thác cát trái phép ở nước ta đang có những diễn biến hết sức phức tạp và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Từ năm 2013 đến nay, cả nước đã phát hiện và xử lý gần 3.000 trường hợp vi phạm. Các cơ quan chức năng đã ra quyết định xử phạt hơn 40 tỷ đồng và thu giữ, tiêu hủy nhiều phương tiện khai thác trái phép. Từ thực tế cho thấy tình trạng khai thác cát trái phép ở nước ta hiện nay diễn ra rất phức tạp và khó kiểm soát. Vì vậy, Phó thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải xây dựng các biện pháp xử lý nhằm triệt tận gốc nạn cát tặc.

Bình Phước có nhiều sông, suối, trong đó có 3 sông lớn là Sông Bé, Đồng Nai và Sài Gòn. Riêng 2 sông Đồng Nai và Sài Gòn được đánh giá có trữ lượng cát rất lớn. Và đây cũng là 2 địa chỉ nóng về nạn cát tặc với số lượng hàng ngàn mét khối bị hút trộm mỗi đêm. Việc khai thác cát trái phép đã gây ra những thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước do không thu được các khoản thuế, phí. Vì vậy, cuộc chiến chống cát tặc chính là lập lại trật tự kỷ cương trong việc khai thác tài nguyên thiên nhiên vừa đảm bảo ổn định về môi trường và siết chặt các khoản thu cho ngân sách. Tuy nhiên, việc chống cát tặc nói trên đã bị một số đối tượng lợi dụng để thổi phồng giá cát theo từng ngày nhằm trục lợi. Tại Bình Phước, mùa xây dựng năm 2015-2016, giá cát chỉ ở mức trên dưới 340.000 đồng/m³. Thế nhưng, thời điểm này, các đại lý vật liệu xây dựng ở thị xã Đồng Xoài đã bán với mức giá 550.000 đồng/m³ và dự báo sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới. Việc giá cát tăng đã ảnh hưởng lớn đến tiến độ xây dựng các công trình cơ bản ở tỉnh và gây khó khăn trong việc hoàn thành các tiêu chí về nông thôn mới tại địa phương. Bởi Bình Phước đang thực hiện cơ chế đặc thù làm đường giao thông nông thôn mới, tỉnh ủng hộ xi măng, các huyện, thị ủng hộ cát, đá, còn nhân dân góp công. Do đó, các dự toán được phê duyệt từ đầu năm sẽ phải điều chỉnh hoặc tạm dừng vì bị đội giá do cát tăng cao.

Vì vậy, đồng hành với chống cát tặc là phải chống đầu cơ tăng giá. Dư luận cho rằng, nhập khẩu cát để bình ổn cung cầu, làm giảm sức nóng của giá cát là một giải pháp cần được triển khai sớm. Bởi khi có nguồn nhập khẩu với giá hợp lý thì nạn đầu cơ giá cát sẽ bị khống chế và đặc biệt nhà nước có thêm nguồn thu, điều kiện quy hoạch lại vùng khai thác, tránh tình trạng khai thác tràn lan như thời gian qua.

Tấn Phong