NGHE - THẤY & SUY NGẪM 15:06, 15/10/2014 GMT+7

BP - Từ bé, thằng con đầu của chị tôi đã sợ máu. Bữa nhà hàng xóm có tiệc cưới phải mổ heo làm cỗ, trong lúc rượt đuổi đứa bạn, nó chạy thẳng tới chỗ người ta đang chọc tiết heo. Nhìn con heo giãy dụa, phía dưới là thau máu đỏ lòm, nó xây xẩm mặt mày rồi ngã vật ra sân khiến mọi người nhốn nháo.

Là con trai nhưng nó thuộc dạng yếu bóng vía, trói gà không chặt. Bù lại nó học giỏi, nhất là các môn tự nhiên. Cách đây sáu năm, trước kỳ thi đại học, khi tôi hỏi thích ngành gì, nó trả lời không biết. Chị tôi muốn nó học ngân hàng nhưng anh tôi lại muốn nó vào y khoa vì hai bên nội ngoại nhiều người mắc bệnh. Anh nói như đinh đóng cột: học “cứng” tự nhiên như nó chắc chắn đậu y khoa. Mặc cho bố mẹ bàn thảo trường này trường nọ, nó cứ cắm đầu vào giải Toán, Hóa, Sinh, cứ như chuyện bố mẹ đang bàn chẳng liên quan gì tới nó.

Thi được 27 điểm, nó nghiễm nhiên thành sinh viên đại học Y dược. Qua sáu năm học, nó nhận về tấm bằng bác sĩ đa khoa. Làm ở bệnh viện huyện mới được mấy bữa, thấy cô hộ lý đẩy chiếc xe chất đầy ga trải giường, có tấm loang lổ máu sản phụ, nó lại chực xỉu. Bây giờ, nó đi bán thuốc, nói cho lịch sự là trình dược viên. Khối kiến thức y học rèn dũa suốt sáu năm trời trở nên vô dụng.

Thằng cháu tôi chỉ là một ví dụ về việc chọn ngành nghề của lớp thanh niên bây giờ. Trừ một vài em không chỉ học giỏi còn có khả năng phân tích, thích ứng tốt, đa phần là chọn trường để thi theo ý cha mẹ. Cha mẹ làm ngân hàng thì muốn con nối nghiệp. Có em thi sư phạm chỉ vì bác ruột làm trưởng phòng giáo dục. Có em thi kinh tế vì cứ nghĩ học kinh tế sau này chắc giàu. Lại có em thi bách khoa vì bạn thân cũng thi trường ấy! Rất ít em biết mình có thế mạnh và mơ ước gì, chỉ biết ngồi giải Toán, Lý, Hóa ào ào chứ chẳng quan tâm gì về cái ngành mà mình sẽ học, sẽ gắn bó cả đời.

Sau mỗi kỳ thi đại học, thành tích của các trường lại được báo chí “tô” lên bằng tỷ lệ đậu đại học “năm sau luôn cao hơn năm trước”. Thậm chí ở nhiều trường, thầy cô còn “ép” học sinh chọn trường “top dưới” để chắc chắn đậu, để tỷ lệ vào đại học tăng lên. Cả thầy cô lẫn cha mẹ chỉ đau đầu mỗi chuyện thi trường nào thì chắc chắn đậu. Chẳng ai quan tâm cái ngành nghề ấy có phù hợp với chúng hay không? Có cơ hội tìm việc làm sau khi ra trường không? Hậu quả là tình trạng “ế” cử nhân, “ế” cả thạc sĩ phổ biến khắp nơi. Thậm chí tại hội thảo “Biến động việc làm ở thành phố Hồ Chí Minh, thực trạng và những vấn đề đặt ra”, tổ chức ngày 20-8, người ta đã công bố cả nước hiện có 162.400 người có trình độ đại học trở lên thất nghiệp. Rồi thị trường lao động chỗ thừa chỗ thiếu. Trong khi nhiều nhóm ngành nghề đang rất thiếu như cơ khí, công nghệ thông tin... thì lại có ngành cung vượt cầu như kinh tế, ngân hàng, các ngành xã hội. Ngay tại địa bàn vùng sâu, xa của Bình Phước, có dịp tiếp xúc là nhiều cử tri vẫn than với các đại biểu nhân dân vì đã tốn hàng trăm triệu đồng nuôi con học đại học nhưng ra trường không kiếm được việc làm để nuôi sống bản thân.

Thế nhưng cứ đến hẹn lại lên, tới kỳ thi đại học, hàng đoàn sĩ tử lại rồng rắn kéo nhau về thành phố đi thi. Chẳng em nào băn khoăn trăn trở trước lối rẽ vào đời!

T.N