NGHE - THẤY & SUY NGẪM 20:43, 19/01/2013 GMT+7

Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành đã được Quốc hội khóa XI, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29-6-2006 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2007. Riêng đối với bảo hiểm thất nghiệp thì có hiệu  lực thi hành từ 1-1-2009.

Sau hơn 4 năm được áp dụng vào thực tiễn cuộc sống, mặc dù đã có nhiều văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành hoặc sửa đổi bổ sung, nhưng chính sách bảo hiểm thất nghiệp hiện hành vẫn còn vướng mắc, bất cập, gây khó khăn cho quá trình thực hiện. Theo quy định hiện hành, chỉ có những người có hợp đồng từ 12 tháng trở lên, làm việc trong những doanh nghiệp sử dụng từ 10 lao động mới thuộc diện tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Điều đó có nghĩa là những lao động có hợp đồng ngắn hạn, hoặc lao động trong các doanh nghiệp sử dụng dưới 10 lao động thì không thuộc diện được tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Trong khi đây lại là những đối tượng dễ bị mất việc làm nhất, cần quan tâm hỗ trợ, nhưng lại không được tham gia để hưởng trợ cấp lúc khó khăn nên cần sớm thay đổi. 

Một điểm bất cập khác, là quy định trường hợp người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp hàng tháng có thể được nhận trợ cấp một lần khi tìm được việc làm, tức là khi họ đã không còn là người thất nghiệp. Quy định này dễ khuyến khích người lao động tìm cách trục lợi để hưởng bảo hiểm. Thực tế là lượng người đăng ký thất nghiệp tăng vọt thời gian qua, trong đó có nguyên nhân là do khủng hoảng kinh tế, nhưng cũng không ít trường hợp người lao động và doanh nghiệp câu kết để trục lợi. Vì việc xác định người lao động không còn làm việc hoặc đã bị mất việc đối với chủ cơ sở sản xuất hoàn toàn dễ dàng. Ngoài ra, quy định này cũng khiến người lao động có tâm lý không an tâm làm việc vì muốn tìm chỗ khác với nhiều lý do và điều này sẽ gây mất chủ động cho người sử dụng lao động.

Một bất cập nữa là khi người lao động mất việc làm thì ngoài trợ cấp bằng tiền, người lao động mất việc có nhu cầu cũng được học nghề miễn phí với thời gian 6 tháng. Nhưng với thời gian học nghề như vậy là quá ngắn, mà thực tế thì phải mất ít nhất 12 tháng mới có thể học thành thạo được một nghề để kiếm việc làm. Do vậy, người lao động không mặn mà với chính sách này. Qua 3 năm thực hiện, cho đến nay ở Bình Phước có số người đăng ký học nghề rất thấp. Hơn nữa, để hoàn thiện hồ sơ, thủ tục hưởng bảo hiểm thất nghiệp, người lao động phải trải qua nhiều khâu, tốn thời gian đi lại nhiều lần giữa hai cơ quan thực hiện là Trung tâm Giới thiệu việc làm và Bảo hiểm xã hội. Trong khi đó họ còn phải lo kiếm việc làm mới.

Mặt khác, hiện nay các dữ liệu tham gia bảo hiểm thất nghiệp của người lao động và doanh nghiệp phần lớn được quản lý tại Bảo hiểm xã hội huyện. Trong khi phần mềm quản lý của cơ quan bảo hiểm xã hội lại chưa được kết nối, đồng bộ về dữ liệu nên Bảo hiểm xã hội địa phương chưa có cơ sở dữ liệu tập trung. Chính vì vậy cho nên việc truy xuất, đối chiếu dữ liệu mất rất nhiều thời gian. Đó là chưa kể đến việc Trung tâm Giới thiệu việc làm phải nhập toàn bộ tư liệu về nhân thân, đơn vị công tác, thời gian tham gia bảo hiểm của từng cá nhân người đăng ký thất nghiệp, vậy nhưng dữ liệu này đã có tại cơ quan bảo hiểm xã hội và điều này gây lãng phí không ít thời gian cho cả người lao động và cơ quan chức năng.

Chỉ khi nào những bất cập trên đây được khắc phục thì chính sách an sinh xã hội lớn này của đảng, nhà nước mới thực sự đi vào cuộc sống.             

LG