NGHE - THẤY & SUY NGẪM 10:48, 06/04/2011 GMT+7

Những năm gần đây, trong cả nước nói chung và ở Bình Phước nói riêng, tình trạng nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) diễn ra ngày càng nhiều và mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng hơn. Làm gì để ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp trốn đóng BHXH, BHYT cho người lao động? Đây là câu hỏi đã được Bảo hiểm xã hội Việt Nam và không ít cơ quan chức năng đặt ra, nhưng cho đến nay vẫn chưa có câu trả lời thỏa đáng cũng như giải pháp hữu hiệu để khắc phục tình trạng trên.

Theo quy định của pháp luật, tất cả mọi doanh nghiệp, cơ sở sản xuất - kinh doanh có từ 10 lao động trở lên đều phải trích lợi nhuận hằng tháng bằng 16% trên tổng quỹ lương của người lao động để nộp bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động. Đồng thời, doanh nghiệp có trách nhiệm trích 6% trên tổng quỹ lương của người lao động để nộp vào quỹ BHXH. Quy định của pháp luật là vậy, nhưng trên thực tế thì có không ít doanh nghiệp đã không tham gia BHXH cho người lao động lại còn cố tình “quên” luôn cả 6% đã trừ vào tiền công, tiền lương của người lao động. Về phía người lao động, tuy có người biết nhưng lại không dám nói, vì sợ bị mất việc trong thời buổi tìm được việc làm phù hợp và có thu nhập khá không phải là dễ này.

Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội tỉnh, tính đến ngày 1-1-2011, toàn tỉnh có tới 41 cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp nợ đọng tiền BHXH bắt buộc của năm 2010, với tổng số tiền là hơn 9,6 tỷ đồng. Điều đáng buồn là trong tổng số đơn vị nợ BHXH kể trên có không ít là cơ quan Nhà nước, trường học và nhiều đơn vị hành chính sự nghiệp. Về bảo hiểm y tế, toàn tỉnh có 317.686 người có trách nhiệm tham gia, nhưng tính đến ngày 1-1-2011, số tiền mà các cơ quan, đơn vị và doanh nghiệp chưa tham gia đóng cho người lao động lên tới 5,8 tỷ đồng. Trong tổng số tiền nợ BHXH và BHYT kể trên, có không ít đơn vị nợ từ 6 tháng đến 1 năm. Từ thực tế trên cho thấy, việc vi phạm pháp luật về BHXH và BHYT đã đến mức báo động. Mặc dù vậy, nhưng cho đến nay, BHXH tỉnh vẫn chưa khởi kiện bất cứ một cơ quan, đơn vị hay doanh nghiệp nào ra tòa vì cố tình dây dưa nợ tiền BHXH và BHYT của người lao động. Điều này đã dẫn đến tình trạng “lờn luật” ở nhiều đơn vị sử dụng lao động.

Làm gì để ngăn chặn tình trạng trốn và nợ đọng tiền BHXH như hiện nay? Theo chúng tôi, muốn ngăn chặn tình trạng trên, trước hết phải tìm hiểu rõ nguyên nhân của vấn đề. Nguyên nhân thứ nhất là tuy luật đã có, nhưng lại không quy định cơ quan hay đơn vị nào có chức năng kiểm tra, nhắc nhở các doanh nghiệp, tổ chức thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT cho người lao động. Do đó dẫn đến tình trạng doanh nghiệp nào tôn trọng các quy định của pháp luật thì thực hiện, đơn vị nào cố tình không thực hiện hoặc sử dụng các tiểu xảo khác nhau để né tránh nghĩa vụ nộp BHXH cho người lao động thì cũng chẳng sao. Điều này dẫn đến sự bất công giữa các doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh. Vì doanh nghiệp nào thực thi Luật BHXH một cách nghiêm túc thì phải chịu thiệt về hiệu quả kinh doanh so với doanh nghiệp vi phạm luật.

Từ phân tích trên cho thấy, đã đến lúc các cơ quan quản lý Nhà nước các cấp theo chức năng của mình cần sớm nghiên cứu và ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện một số nội dung quy định trong Luật BHXH. Đồng thời, nghiên cứu, sửa đổi và bổ sung các văn bản hướng dẫn kịp thời những nội dung về BHXH phát sinh trong quá trình thực hiện chính sách BHXH. Đặc biệt là Bảo hiểm Xã hội Việt Nam sớm có kiến nghị với Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội để ủy ban này kiến nghị Quốc hội sửa đổi, bổ sung vào Bộ luật Hình sự những tội danh mới về BHXH, BHYT, như: Tội trốn đóng, chiếm dụng, lạm dụng quỹ, giả mạo hồ sơ giấy tờ để chiếm đoạt tiền BHXH, BHYT...

Có như vậy thì tòa án nhân dân các cấp mới có cơ sở pháp lý cụ thể để xét xử hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, chủ các doanh nghiệp chắc chắn chẳng ai muốn vào ngồi tù, nên tình trạng trốn, nợ đọng hoặc “xù” tiền BHXH, BHYT đối với người lao động sẽ không còn.

N.V