ÔN CỐ TRI TÂN 15:28, 12/05/2017 GMT+7

BP - Trên trang ngoisao.net - chuyên mục văn hóa giải trí của VnExpress ngày 15-3-2013, có đăng bài “Ba người thầy vĩ đại của Hasan”. Nội dung câu chuyện có ý nghĩa giáo dục rất cao và xin được giới thiệu cùng bạn đọc: Chuyện kể rằng, khi Hasan - một nhà hiền triết Hồi giáo sắp qua đời, có người hỏi ông: Thưa Hasan, ai là thầy của ngài? Hasan đáp: Những người thầy của ta nhiều vô kể. Nếu điểm lại tên tuổi của các vị ấy hẳn sẽ mất hằng tháng, hằng năm và như thế lại quá trễ vì thời gian của ta còn rất ít. Nhưng ta có thể kể về 3 người thầy đặc biệt của ta.

Người đầu tiên là một tên trộm. Có một lần ta đi lạc trong sa mạc, khi ta tìm đến được một khu làng thì trời đã rất khuya, mọi nhà đều đi ngủ cả. Nhưng cuối cùng ta cũng tìm thấy một người, ông ta đang khoét vách một căn nhà trong làng. Ta hỏi ông ta xem có thể tá túc ở đâu, ông ta trả lời: Khuya khoắt thế này thật khó tìm chỗ nghỉ chân, ông có thể đến ở chỗ tôi nếu ông không ngại ở chung với một tên trộm.

Người đàn ông ấy thật tuyệt vời. Ta đã nán lại đấy hẳn một tháng! Cứ mỗi đêm ông ta lại bảo: Tôi đi làm đây. Ông ở nhà và cầu nguyện cho tôi nhé! Mỗi khi ông ta trở về ta đều hỏi: Có trộm được gì không? và ông ta đều đáp: Hôm nay thì chưa, nhưng ngày mai tôi sẽ cố, có thể lắm chứ. Ta chưa bao giờ thấy ông ta trong tình trạng tuyệt vọng, ông ta luôn hạnh phúc.

Có lần ta đã suy ngẫm và suy ngẫm trong nhiều năm ròng để rồi không ngộ ra được một chân lý nào. Ta đã rơi vào tình trạng tuyệt vọng, tuyệt vọng đến nỗi ta nghĩ mình phải chấm dứt tất cả điều vô nghĩa này. Ngay sau đấy ta chợt nhớ đến tên trộm, kẻ hằng đêm vẫn quả quyết: Ngày mai tôi sẽ làm được, có thể lắm chứ!

Người thầy thứ hai là một con chó. Khi ta ra bờ sông uống nước, có một con chó xuất hiện. Nó cũng khát nước. Nhưng khi nhìn xuống dòng sông, nó thấy cái bóng của mình nhưng lại tưởng đó là một con chó khác. Hoảng sợ, nó tru lên và bỏ chạy. Nhưng rồi khát quá nó bèn quay trở lại. Cuối cùng, mặc nỗi sợ hãi trong lòng, nó nhảy xuống sông và cái bóng biến mất. Ta hiểu ra đây là một thông điệp đã được gửi đến cho ta: Con người phải biết chiến thắng nỗi sợ trong lòng bằng hành động.

Người thầy cuối cùng là một đứa bé. Ta đến một thành phố nọ và thấy một đứa bé cầm một cây nến đã thắp sáng để đặt trong đền thờ. Ta hỏi đứa bé: Con tự thắp cây nến này phải không? Đứa bé đáp: Thưa phải. Đoạn ta hỏi: Lúc nãy nến chưa thắp sáng, nhưng chỉ một thoáng sau đã cháy sáng. Vậy con có biết ánh sáng từ đâu đến không? Đứa bé cười to, thổi phụt ngọn nến và nói: Ngài thấy ánh sáng đã biến mất, vậy ngài bảo ánh sáng đã đi đâu?

Ta cảm thấy cái tôi ngạo nghễ của mình hoàn toàn sụp đổ, pho kiến thức kim cổ cũng sụp đổ theo. Ta như nghiệm ra sự dốt nát của bản thân, vất đi tất cả những tự hào về kiến thức của mình. Và cũng từ đó ta đã nhận ra rằng: Luôn có thái độ cầu thị, luôn coi bản thân là một học trò. Nghĩa là có khả năng học hỏi, luôn sẵn sàng học để biết chấp nhận ý nghĩa của vạn vật.

Đúng là có thể nói ta không có một ai là thầy, nhưng điều này không có nghĩa ta không phải là một học trò. Ta xem vạn vật là thầy. Tinh thần học hỏi của ta luôn rộng mở hơn tất cả các người. Ta học hỏi từ mọi vật, từ cành cây, ngọn cỏ đến đám mây trên trời kia. Ta không có một người thầy vì ta có hàng triệu triệu người thầy mà ta đã học được mỗi khi có thể. Điều thiết yếu trong cuộc sống là luôn làm một học trò. Điều này có nghĩa là gì? Nghĩa là có khả năng học hỏi, luôn sẵn sàng học để biết chấp nhận ý nghĩa của vạn vật trên cõi đời này.

Lời bàn:

Như vậy, nhân vật Hasan trong giai thoại này không thể học được bất kỳ điều gì từ tên trộm, con chó hay cậu bé hoặc bất cứ thứ gì khác nếu như ông ta luôn tự cho mình là thầy. Bởi tri thức của loài người là vô tận. Tri thức của một người là có hạn. Không ai chỉ làm thầy mà không biết làm học trò. Nếu muốn học hỏi để hiểu biết nhiều hơn thì đừng bao giờ tự coi mình là thầy. Để lớn lên và đi đến thành công trong bất cứ lĩnh vực nào chúng ta đều cần có những người thầy chỉ bảo. Thực tế cuộc sống của nhân loại từ bao ngàn năm nay đã chứng minh rằng, mọi thứ xung quanh chúng ta đều có thể là những người thầy, tuy nhiên nếu ai đó đặt cái tôi quá cao thì suốt cả đời họ sẽ không bao giờ nhìn thấy. Bởi thế mới có nhiều người không xem ai quanh họ là thầy, có người thì đến cuối cuộc đời vẫn chưa tìm thấy người thầy của mình, vì yêu cầu của bản thân họ quá cao.

Thế mới hay rằng, nếu biết tự nhận ra, thứ ngăn cản chúng ta học hỏi, ngăn cản chúng ta thành công không phải môi trường hay gia đình, mà chính là cái tôi và tư duy chủ quan rằng cái gì mình cũng biết. Tiếc thay, trong hàng ngũ cán bộ của chúng ta ngày nay có những người chỉ biết dạy mà không biết học. Có không ít người chỉ biết phán truyền mà không biết lắng nghe. Chỉ thấy mình giỏi mà không thấy người khác giỏi hơn mình. Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam - Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi cuộc sống, thực tiễn đấu tranh và quần chúng nhân dân là thầy học của mình. Bác đã học và căn dặn cán bộ, đảng viên phải tôn trọng và luôn luôn học hỏi quần chúng. Song, muốn học hỏi được ở quần chúng thì phải gần dân, vì dân. Và một khi đã có dân thì sẽ có tất cả, sẽ đại thành công.

N.D