ÔN CỐ TRI TÂN 15:00, 03/03/2020 GMT+7

BPO - Sử cũ viết về Hoằng Chân, Chiêu Văn và Lý Kế Nguyên quá ít ỏi. Theo sách “Đại Việt sử lược”, Hoằng Chân và Chiêu Văn đều là hoàng tử của vua Lý Thái Tông (1028-1054) nhưng không nói rõ thứ bậc anh em. Còn Lý Kế Nguyên thì cho đến nay vẫn chưa tìm được gốc tích. Tuy nhiên kết quả nghiên cứu của nhiều nhà sử học hiện đại cho thấy, Hoằng Chân, Chiêu Văn và Lý Kế Nguyên đều là những vị danh tướng có tài. Sở dĩ Lý Thường Kiệt chiến thắng quân Tống là bởi quanh ông và luôn sát cánh đắc lực với ông còn có rất nhiều vị dũng tướng tài ba, đặc biệt có Hoằng Chân, Chiêu Văn và Lý Kế Nguyên.

Đầu năm 1076, ngay sau khi đại phá quân Tống ở Châu Ung, Châu Khâm và Châu Liêm trở về, Lý Thường Kiệt đã lập tức bố trí lực lượng quân đội ở những vị trí hiểm yếu nhất, sẵn sàng đón đánh quân Tống, nếu chúng dám liều lĩnh tràn sang. Toàn bộ lực lượng bộ binh do Lý Thường Kiệt trực tiếp chỉ huy, nhưng tất cả thủy binh đều do Hoằng Chân, Chiêu Văn và Lý Kế Nguyên dẫn đầu.

Ngày 8-1-1077, bộ binh giặc vượt ải Nam Quan để tiến vào lãnh thổ nước ta. Ngày 18-1-1077, giặc đã áp sát vùng bờ Bắc sông Cầu và tại đây, cuộc tấn công của chúng bị chặn đứng. Quân Tống không sao vượt nổi chiến tuyến sông Cầu. Mọi mưu toan và cố gắng của chúng đều bị đánh bại. Ở bờ Bắc sông Cầu, quân Tống đành phải chia làm 2 khối lớn, lập trại đóng giữ để chờ thủy binh. Khối thứ nhất do Phó tướng Triệu Tiết cầm đầu, đóng ở bờ Bắc bến Như Nguyệt. Khối thứ 2 do Chánh tướng Quách Quỳ chỉ huy, đóng cách Triệu Tiết khoảng 15 cây số về phía Đông. Chúng nôn nóng chờ đợi đạo thủy binh vì chỉ khi nào có thêm thủy binh, chúng mới có thể vượt sông Cầu một cách thuận lợi. Nhưng thủy binh của chúng lại không sao có thể đến được.

Tại miền duyên hải Đông Bắc, tướng Lý Kế Nguyên lập công lớn. Ông đã chỉ huy thủy binh chặn đứng giặc ở Vĩnh An, kế hoạch cấp tốc hành quân để hỗ trợ cho bộ binh của chúng bị thất bại. Từ Vĩnh An, giặc điên cuồng mở đường máu để tiến vào châu thổ nước ta, nhưng cả 10 trận liều lĩnh đều bị đánh bại cả 10. Chiến công của Lý Kế Nguyên có ý nghĩa rất to lớn đối với thắng lợi chung của toàn bộ cuộc kháng chiến chống Tống. Việc chặn đứng và vô hiệu hóa lực lượng thủy binh giặc ở Vĩnh An đã khiến mưu đồ chung của Quách Quỳ và Triệu Tiết bị sụp đổ.

Từ đây, đại binh của nhà Tống lâm vào thế bế tắc và khủng hoảng ngày càng nghiêm trọng. Kế hoạch vượt sông Cầu không sao thực hiện được. Những mục tiêu lớn đặt ra cho cuộc viễn chinh cũng không sao có thể thực hiện được. Trong lúc đó, lương ăn của giặc ngày một cạn, khí hậu nóng bức ngày một đến gần, bệnh dịch cũng bắt đầu xuất hiện. Đúng lúc quân Tống ở vào thế khủng hoảng, khốn quẫn như vậy thì Lý Thường Kiệt hạ lệnh phản công. Trận quyết chiến chiến lược Như Nguyệt bắt đầu.

Người mở đầu cho trận đánh lịch sử này chính là Hoằng Chân và Chiêu Văn. Từ Vạn Xuân, Hoằng Chân và Chiêu Văn đã bất ngờ cho quân ngược sông Cầu, ồ ạt tấn công vào doanh trại của Quách Quỳ. Thủy binh của ta vừa đánh vừa phô trương thanh thế, cốt tập trung sự chú ý của giặc. Sau cơn hốt hoảng, Quách Quỳ dốc toàn lực để đánh trả. Khối quân của Triệu Tiết cũng vội vã dồn về để trợ chiến. Giặc rất hí hửng, bởi chúng muốn vượt sông Cầu để tìm diệt quân chủ lực của ta, nhưng không sao vượt được thì giờ đây, chính quân chủ lực của ta đã xuất hiện ngay ở bờ Bắc sông Cầu. Một trận ác chiến đã diễn ra. Và trong trận ác chiến này cả Hoằng Chân và Chiêu Văn đều anh dũng hy sinh. 2 vị hoàng tử không còn nữa, nhưng cuộc chiến đấu của họ đã tạo điều kiện cho đại binh của Lý Thường Kiệt dễ dàng vượt sông Cầu. Khi đại binh ta tiến sang bờ Bắc một cách an toàn và đánh quyết liệt, Quách Quỳ và Triệu Tiết chỉ còn biết hốt hoảng tháo chạy. Quá nửa quân số của giặc bị giết.

Lời bàn:

Trận chiến trên sông Như Nguyệt ở thế kỷ XI là một trong những trận quyết chiến chiến lược lừng lẫy trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. Thắng lợi của trận chiến này đã đập tan hoàn toàn mưu đồ xâm lược của nhà Tống, bảo vệ vững chắc độc lập và chủ quyền của nước nhà. Và thắng lợi này gắn liền với tên tuổi kiệt xuất của Lý Thường Kiệt cùng các vị danh tướng đương thời. Trong số các vị danh tướng ấy có Lý Kế Nguyên, Hoằng Chân và Chiêu Văn. Nếu Lý Kế Nguyên đã có công đập tan âm mưu phối hợp giữa thủy binh với bộ binh giặc, thì 2 vị danh tướng Hoằng Chân và Chiêu Văn vừa có công tiêu diệt một phần sinh lực giặc, vừa có công thu hút sự chú ý của giặc tạo điều kiện cho đại binh ta có thể vượt sông để đánh trận quyết định với kẻ thù.

 Cùng với các đòn tiến công sang đất địch, trận Như Nguyệt một lần nữa khẳng định cách đánh giải quyết nhanh của quân đội nhà Lý. Và phải là bậc dũng tướng mới có thể làm những việc như Hoằng Chân, Chiêu Văn và Lý Kế Nguyên đã làm. Phải là đấng giàu mưu lược mới có thể đủ khả năng đảm trách nhiệm vụ nặng nề như Hoằng Chân và Chiêu Văn đã đảm trách. Tên tuổi của họ xứng đáng vĩnh tồn với non sông đất Việt. Điều đáng tôn vinh nữa cũng từ đây, lần đầu tiên đã xuất hiện một phương thức kết thúc chiến tranh với giặc ngoại xâm: Trong thế thắng, ta vẫn chủ động giảng hòa, mở đường cho giặc rút về nước.