ÔN CỐ TRI TÂN 17:02, 18/04/2019 GMT+7

BP - Khổng Tử là nhà tư tưởng, nhà triết học, nhà chính trị lỗi lạc thời cổ đại. Ông là vĩ nhân có ảnh hưởng to lớn đến hậu thế. Cho đến ngày nay, triết học đạo Khổng vẫn luôn tồn tại song hành với sự phát triển của con người. Nhưng ít người biết rằng, những tư tưởng và thành tựu của Khổng Tử đều chịu ảnh hưởng sâu sắc từ cách giáo dục của mẹ ông. Khổng Tử ra đời khi cha ông là Thúc Lương Ngột đã ở độ tuổi rất cao và đang vô cùng mong mỏi có một cậu con trai. Mẹ ông là Nhan Chinh Tại lúc ấy tuổi còn chưa đầy 20 mà cha ông, tuổi đã ngoài 60. Đây là một cặp vợ chồng có tuổi tác chênh lệch quá lớn so với các cặp vợ chồng trong xã hội đương thời.

Theo “Khổng Tử gia ngữ” ghi lại, mẹ Khổng Tử không phải vợ cả của cha ông. Khi cha Khổng Tử đến gia đình họ Nhan cầu hôn. Gia đình họ Nhan có 3 cô con gái, Nhan Chinh Tại là con gái út. Người cha của 3 cô con gái này hỏi các con: “Thúc Lương Ngột mặc dù ông ta cũng chỉ là bậc sĩ mà thôi, nhưng lại là con cháu của Thánh Vương. Thúc Lương Ngột chiều cao 10 xích, sức lực vượt trội. Cha rất mong muốn có quan hệ thông gia với Thúc Lương Ngột nhưng ông ta tuổi đã cao, tính tình lại nghiêm khắc. Trong 3 người các con ai có thể ưng ý làm vợ ông ta?”.

2 người con gái đầu im lặng không trả lời, Nhan Chinh Tại bước lên trước và nói: Phận làm con, cha đặt đâu con ngồi đó, sao cha lại hỏi chúng con? Người cha nói: Vậy là con bằng lòng? Nhan Chinh Tại nhẹ nhàng gật đầu đồng ý. Thế là Nhan Chinh Tại được gả làm vợ Thúc Lương Ngột. Bởi vì Thúc Lương Ngột lúc ấy tuổi đã cao, Nhan Chinh Tại e rằng sẽ khó mà lập tức có con ngay được nên đã lén đến núi Ni Khâu cầu nguyện có thể thuận lợi sinh con. Sau đó, Nhan Chinh Tại sinh hạ được người con trai, đó chính là Khổng Tử.

Khi Khổng Tử lên 3 tuổi thì cha của ông qua đời. Cuộc sống của mẹ con Khổng Tử trở nên khốn khó vì mất đi người chồng, người cha để nương tựa. Mặt khác, trong đại gia đình ông lại có nhiều mối quan hệ tương đối phức tạp, thậm chí có không ít sự xung đột xảy ra. Mẹ của Khổng Tử hiểu rõ rằng, điều này rất bất lợi cho sự trưởng thành và việc học tập của con trai bà. Vì vậy, bà liền mang con trai rời khỏi nhà chồng, đến nhà mẹ đẻ ở Khúc Phụ - kinh đô của nước Lỗ sinh sống.

Nhà cha mẹ đẻ của bà Nhan Chinh Tại là gia đình danh giá ở kinh đô. Bởi vì con nhỏ, chồng lại mất sớm nên cha mẹ đẻ của bà đã cưu mang 2 mẹ con. Khúc Phụ là trung tâm văn hóa, kinh tế, chính trị của nước Lỗ, hơn nữa còn có nhiều sách cổ của bậc thánh hiền, thầy giáo giỏi cũng nhiều. Vì thế, mẹ Khổng Tử nhận thấy nơi đây là thích hợp nhất để con trai bà trưởng thành và học tập. Bà Nhan Chinh Tại là con của gia đình gia giáo nên rất am hiểu về học tập. Bà cho rằng cách hướng dẫn con học tập tốt nhất là khơi gợi hứng thú. Bởi vì nhà Khổng Tử sống cách Tông phủ không xa, cho nên mỗi khi đến nghi thức tế lễ, mẹ Khổng Tử đều tìm cách để con trai mình được chứng kiến.

Ngày tháng trôi qua, vì liên tục được chứng kiến cảnh tế lễ của các bậc hiền nhân nên Khổng Tử thuộc lòng nghi thức tế lễ. Vì chịu ảnh hưởng của việc này, Khổng Tử thường thực hành những nghi thức ấy trước mọi người. Khổng Tử cũng học theo người ta dâng hương, tế rượu, hành lễ, đọc lời cầu chúc... Mẹ của Khổng Tử còn muốn con trai học tập các loại lễ nghĩa của nhà Chu để tương lai lớn lên có thể phụ tá minh quân, giúp ích cho dân chúng, đất nước.

Kỳ thực, Khổng Tử lúc còn nhỏ tuổi cũng không hiểu và không yêu thích các nghi lễ “vô vị” ấy. Nhưng, bà Nhan Chinh Tại đã bồi dưỡng, dẫn dắt con có hứng thú với lễ nghĩa, cùng con thực hành theo cách thức “mưa dầm thấm lâu”, cuối cùng đã khiến Khổng Tử dưỡng thành thói quen. Nhờ Khổng mẫu khổ tâm bồi dưỡng và dạy dỗ cẩn thận nên Khổng Tử dù chưa đến 10 tuổi đã hoàn thành xong toàn bộ khóa học vỡ lòng.

Lời bàn:

Khổng Tử là một triết gia vĩ đại trong lịch sử Trung Quốc có ảnh hưởng vô cùng lớn đến suy nghĩ và triết lý sống của con người phương Đông. Ông đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu các vấn đề về đạo đức và mối quan hệ của con người cũng như muôn vàn khía cạnh khác của cuộc sống. Triết học của ông nhấn mạnh sự tu dưỡng đức hạnh cá nhân, sự chính xác của các mối quan hệ xã hội, đạo đức và quy phạm làm người, các đức tính “nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”... Những triết lý của Khổng Tử được xem là những đúc kết tuyệt vời, có giá trị muôn đời đối với việc tu thân, phát triển xã hội, mà trong đó con người là trung tâm.

Và từ triết lý của Khổng Tử cho thấy, mỗi người phải biết cố gắng hết sức bởi đó là con đường duy nhất để tận hưởng tất cả điều tốt đẹp trong cuộc sống. Bất cứ ai nếu đem theo hành trang là một trái tim nhiệt huyết, chân thành thì mọi cuộc hành trình của người đó sẽ có kết quả tốt đẹp. Đừng để mỗi chuyến đi đơn giản chỉ là một lần xê dịch, hãy biến nó thành một hành trình có giá trị... Và tiếc rằng đương thời cũng như hậu thế, người ta chỉ biết đến Khổng Tử, mà chẳng mấy ai biết rằng mẹ của ông là người mẹ vĩ đại nhất trong lịch sử Trung Hoa cổ đại.

N.D