ÔN CỐ TRI TÂN 14:51, 02/04/2019 GMT+7

Theo sử cũ, Đào Khản sinh năm 259, mất năm 334. Ông có tên chữ là Sĩ Hành, người huyện Tầm Dương, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc thời cổ đại. Ông sớm mồ côi cha từ nhỏ, gia cảnh vô cùng bần hàn. Mẹ ông một mình vất vả, dựa vào dệt vải may áo kiếm sống, nuôi con ăn học. Và “Tiệt phát diên tân”, “Phong đàn thối trả” là 2 điển cố nổi tiếng về cách dạy con của bà mẹ Đào Khản được lưu truyền hàng ngàn năm qua. Cũng từ đức hạnh và cách dạy con của mình mà bà được người đời tôn là “người mẹ tài đức”.

Minh họa: S.H

Mẹ của Đào Khản từng cắt tóc mang đổi lấy thức ăn để tiếp đãi bạn của con. Chuyện xưa kể lại rằng, lúc Đào Khản còn trẻ, có một hôm tuyết rơi đầy trời. Bạn của Đào Khản là Hiếu liêm Phạm Quỳ ở Bà Dương đến chơi nhà. Vì nhà quá nghèo túng, không có gì tiếp đãi bạn nên Đào Khản cảm thấy trong lòng vô cùng lo âu. Đào mẫu thấy vậy liền tìm cách an ủi con trai và nói rằng: Con cứ lo việc giữ khách lại đi, mẹ sẽ nghĩ cách để tiếp đãi bạn con.

Thế rồi bà liền lấy kéo cắt tóc của mình đem đổi lấy rượu và thức ăn, lấy cỏ khô lót trên giường cắt nhỏ cho ngựa của Phạm Quỳ ăn. Phạm Quỳ sau khi biết được việc này, đã xúc động nói: Chỉ người mẹ như vậy mới có thể giáo dục ra một người con nhân tài như Đào Khản! Và việc làm của người mẹ “cắt tóc mang đổi lấy thức ăn” để tiếp đãi bạn của con đã khắc sâu vào trong tâm trí của Đào Khản. Mặc dù cảnh nhà nghèo khó nhưng Đào mẫu luôn dùng đạo đức tốt đẹp để đối đãi với bạn của con và mọi người. Vì thế sau này, khi đã làm quan lớn, Đào Khản vẫn luôn ghi nhớ, dùng lòng cung kính, đạo đức tốt đẹp và lễ phép để đối đãi với người khác.

Không những thế, mẹ của Đào Khản còn nghiêm khắc giáo dục con về bài học liêm khiết. Chuyện kể rằng, khi Đào Khản từng làm quan huyện ở Tầm Dương, tỉnh Chiết Giang, với chức quản giáo ngư nghiệp. Thời gian ấy, thường xuyên có thuộc hạ biếu tặng cá cho ông. Là một người con có hiếu, Đào Khản luôn nhớ đến mẹ ở quê nhà sống một cuộc sống thanh bần. Một lần nọ, thuộc hạ của Đào Khản tặng ông một hũ cá, ông liền nhờ người thuận đường đem về quê biếu mẹ.

Không ngờ, Đào mẫu sau khi nhận được hũ cá đã đổi mừng thành lo. Bà liền vào nhà lấy giấy bút viết chữ “phong” rồi dán lên miệng hũ bịt kín lại và sau đó bà viết cho Đào Khản một lá thư. Trong thư bà viết: Con là quan, lại lấy đồ của Nhà nước tặng cho mẹ. Như thế, chẳng những không mang lại cho mẹ niềm vui mà trái lại, còn làm cho mẹ thêm sầu lo hơn.

Đào Khản nhận được cá mẹ gửi trả kèm một lá thư thì trong lòng vô cùng chấn động, hổ thẹn muôn phần. Việc làm này của Đào mẫu đã để lại cho con trai một bài học vô cùng sâu sắc. Từ đó về sau, trên con đường làm quan của mình, Đào Khản luôn ghi nhớ dạy bảo của mẹ, dùng tấm lòng thanh khiết, trong sạch để làm việc, giúp dân.

Đào Khản học rộng, tài cao, làm người chính trực, công bằng, tuân thủ pháp tắc nên con đường làm quan của ông cũng rộng mở. Ban đầu, từ một trưởng quan, ông được phong làm Thái úy, Đô đốc đại tướng quân, Trường sa quận công. Ông trở thành người tài đức, một vị quan gương mẫu trong lịch sử Trung Hoa. Người ta nhận định rằng, hết thảy những thành tựu mà ông đạt được trong cuộc đời đều là thành quả từ cách giáo dục trí tuệ của mẹ ông - bà Đào mẫu.

Lời bàn:

Nhìn lại lịch sử của nhân loại cho thấy, xưa nay đã có biết bao người con nhờ sự giáo dục của mẹ mà trở thành người gương mẫu, trở thành những vị quan tốt, thanh liêm. Những người mẹ ấy không chỉ nuôi dưỡng mà còn dùng chính đức hạnh của bản thân mình để giáo hóa con cái về đạo đức làm người. Nhờ đó mà con trở thành những người có phẩm chất đạo đức cao thượng, được hậu nhân đời đời ca ngợi. Bởi thế cổ nhân mới có câu: “Một đời mẹ không tốt, mười đời con không tốt”, để nhấn mạnh tầm quan trọng lớn lao về vai trò của người mẹ đối với việc giáo dục con cái.

Vậy nên người phụ nữ có vai trò vô cùng quan trọng đối với gia đình, đặc biệt là trong việc giáo dục, nuôi dưỡng con trở thành người hiền tài. Và từ xa xưa, việc chăm lo gia đình, nuôi dạy con cái đã là thiên chức của người mẹ. Niềm hạnh phúc vô bờ bến của mỗi người phụ nữ đó là được làm mẹ, được chăm sóc cho những người mình yêu thương. Vâng, thời nào cũng vậy, một người vợ hiền, một người mẹ tốt vừa là trách nhiệm, tiêu chuẩn, lại vừa là đạo đức cao đẹp của người phụ nữ.

N.D