ÔN CỐ TRI TÂN 09:47, 15/03/2018 GMT+7

BP - Gia Long sinh ngày 8-2-1762, húy là Nguyễn Phúc Ánh, thường được gọi tắt Nguyễn Ánh. Ông là cháu nội của Nguyễn Phúc Khoát, một trong những vị chúa Nguyễn cuối cùng ở đàng Trong. Nguyễn Ánh là vị hoàng đế sáng lập nhà Nguyễn, triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử Việt Nam. Ông trị vì từ năm 1802 đến khi qua đời năm 1820, được truy tôn miếu hiệu là Nguyễn Thế Tổ.

Gia Long là vị vua có nhiều vợ đứng thứ 3 trong lịch sử nhà Nguyễn. Vua chính thức có 21 bà vợ, trong đó 3 người được sử sách nhắc đến nhiều là: Đệ nhất phi Tống Thị Lan, sau được truy tôn là Thừa Thiên Cao hoàng hậu; đệ nhị phi Trần Thị Đang, sau được truy tôn là Thuận Thiên Cao hoàng hậu; đệ tam phi Lê Thị Ngọc Bình. Ngoài các bà chính thất thì tam cung lục viện của vua còn có hàng trăm phi tần khác là khuê nữ của quan lại triều đình tiến cung. Vua Gia Long có tất cả 31 người con, gồm 13 hoàng tử và 18 công chúa.

Minh họa: S.H

Trong số con gái của vua Gia Long, công chúa thứ 3 tên Ngọc Anh, là người có tình duyên dang dở với một nhà sư và có một kết cục thật bi thảm. Đến nay, chùa Đại Giác, còn gọi là Đại Giác cổ tự hay chùa Phật lớn (có tượng Di Đà lớn) thuộc ấp Nhị Hòa, xã Hiệp Hòa, thành phố Biên Hòa vẫn lưu truyền giai thoại về cuộc tình này.

Công chúa Ngọc Anh có nhan sắc chim sa cá lặn, nhưng lại nguyện không lấy chồng, mãi thành tâm ăn chay và tụng kinh niệm phật để cầu sự thái bình, thịnh trị cho triều đại nhà Nguyễn. Thế nhưng, khi gặp thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành, cô đã thầm yêu nhà sư và có ý định tìm mọi cách khiến nhà sư phá giới. Để tránh duyên trần với nàng công chúa nhà Nguyễn, thiền sư đã dùng Phật pháp ngày ngày giảng giải cho công chúa, với hy vọng cô sớm tỉnh ngộ mối tình oan trái này.

Thậm chí, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành còn viện cớ trở về chùa Từ Ân (Gia Định) chịu tang sư phụ, rồi ở lại luôn. Song, dường như tình yêu không được đáp lại càng khiến con người ta ham muốn có bằng được và công chúa đã vào Gia Định để cúng dường chùa Từ Ân và Khải Tường, nhưng thực chất là muốn gặp người trong mộng. Trong thời gian công chúa ở chùa, mỗi sáng thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành đều phải đến hầu chuyện và cho đến một hôm, nhà sư bỗng dưng biến mất, khiến công chúa cứ nằm trầm tư, buồn bã không thiết cả việc ăn uống.

Rồi vì sức khỏe công chúa ngày một sa sút, thị giả của nhà sư là sa di Mật Dĩnh sợ rằng, nếu công chúa có mệnh hệ nào sẽ có hại cho chùa, nên đành phải tiết lộ là thiền sư đã lên chùa Đại Giác ở Cù lao Phố để nhập thất 2 năm. Công chúa lại tìm đến nơi. Theo sách Lịch sử Phật giáo đàng Trong, trước cửa thất đóng kín của thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành, công chúa quỳ xuống, lễ ba lễ và thưa rằng: Đệ tử sắp hồi kinh nên đến đây xin hòa thượng cho diện kiến lần chót trước khi lên đường.

Không nghe thấy tiếng trả lời, công chúa lại nài nỉ: Bạch hòa thượng, nếu hòa thượng không tiện ra tiếp, xin hòa thượng cho con nhìn thấy bàn tay của hòa thượng, đệ tử cũng hân hoan mà ra về... Im lặng trong vài phút, hòa thượng trong thất đưa một bàn tay ra cửa nhỏ, công chúa vội ôm lấy bàn tay hôn nhẹ và khóc...

Vào khuya đêm đó, trong khi mọi người đang an giấc, bỗng thấy lửa cháy rực ở tịnh thất của thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành. Dù tận tình cứu hỏa, nhưng tịnh thất và thân xác hòa thượng đã cháy thành tro. Còn công chúa Ngọc Anh, do quá đau buồn nên ngay hôm sau đã uống độc dược quyên sinh tại hậu liêu chùa Đại Giác. Đó là ngày 2-11-1823 (Quý Mùi). Và chuyện tình đơn phương của công chúa Nguyễn Thị Ngọc Anh - hoàng nữ vua Gia Long với vị thiền sư đáng kính đất phương Nam Liễu Đạt Thiệt Thành được người đời ví như câu chuyện tình hoàng tộc bi ai nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam...

Lời bàn:

Theo các tài liệu còn lưu truyền đến ngày nay, với kiến thức Phật học uyên bác và khả năng thuyết giảng Phật pháp xuất chúng, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành được nhân dân và phật tử đương thời vùng Đông Nam bộ vô cùng kính trọng, mến mộ. Một lời thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành nói ra, phật tử không thể không nghe. Và nhờ trí tuệ uyên bác, phẩm hạnh trong sáng, thiền sư Liễu Đạt Thiệt Thành đã trở thành nhà sư đầu tiên ở miền Nam được phong quốc sư. Tiếc rằng cuộc đời và sự nghiệp của vị chân tu này kết thúc quá sớm vì một mối tình đơn phương.

Và để giải thoát khỏi mối tình ngang trái, thiền sư đã dùng ngọn lửa tự thiêu nhằm thức tỉnh và giáo dục công chúa Nguyễn Thị Ngọc Anh. Nhưng thiền sư không ngờ rằng, sau khi thiền sư tự thiêu, công chúa Nguyễn Thị Ngọc Anh vô cùng đau khổ và cũng lìa khỏi trần thế ngay sau đó. Ngày nay, nơi xảy ra thiên tình sử này vẫn được gìn giữ nguyên vẹn. Nhiều người có dịp đến thăm Biên Hòa đều tới Đại giác cổ tự để vãn cảnh ngôi chùa cổ rồi ngẫm nghĩ về tình yêu, Phật pháp và về cả sự phù du của kiếp người...

N.D