ÔN CỐ TRI TÂN 08:18, 07/12/2017 GMT+7

BP - Lý Ông Trọng là vị tướng nổi danh trong lịch sử Việt Nam lẫn Trung Quốc. Hàng trăm năm sau ngày ông mất, người Trung Quốc vẫn còn lập đền thờ để ghi công lao của ông. Lý Ông Trọng được nhiều sách như “Đại Việt sử ký toàn thư”, “Việt sử tiêu tán” và “Việt điện u linh” đều có ghi chép. Theo đó, ông sinh ra tại làng Chèm, nay thuộc huyện Từ Liêm (TP. Hà Nội), sống vào cuối đời Hùng Vương và những năm đầu thời Thục Phán An Dương Vương (thế kỷ thứ III trước Công nguyên).

Minh họa: S.H

Theo sách “Việt điện u linh”, vào thời Hùng Vương thứ 18, Lý Ông Trọng được giao giữ một chức nhỏ ở huyện ấp. Với bản tính cương trực, trung hậu, thương dân nên có lần thấy một tên lính huyện ác ôn đánh đập dân phu dã man, ông đã nổi giận đánh chết tên lính đó và bị triều đình khép tội chết. Nhưng vua thấy ông là người có tài đức, khỏe mạnh nên không nỡ giết. Sau đó, ông bỏ chức, đi cầu học phương xa. Còn theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, Lý Ông Trọng là bậc dũng sĩ, vóc dáng cao to, khí chất phi phàm. Cũng sách này mô tả ông cao 2 trượng 3 thước (gần 2m), khí chất đoan dũng, khác với người thường. Dưới thời An Dương Vương, ông giúp vua Thục Phán đánh tan quân xâm lược nhà Tần (năm 208 trước Công nguyên). Sau khi An Dương Vương lên ngôi, ông được vua cử sang sứ nước Tần. Tần Thủy Hoàng thấy ông uy nghi, dũng lược như thần nên mừng lắm, bèn chọn làm võ tướng, phong đến chức “Tư lệnh hiệu úy” là chức quan võ vào hàng cao nhất trong triều.

Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Quốc năm 221, Lý Ông Trọng được phái đến trấn giữ đất Lâm Thao (tỉnh Cam Túc ngày nay). Thời đó, mặc dù Tần Thủy Hoàng uy danh ngàn vạn dặm nhưng biên giới phía Bắc luôn bị quân Hung Nô quấy nhiễu. Quân Tần có Vạn Lý Trường Thành nhưng vẫn nhiều phen khốn đốn, chống đỡ liên miên. Nhưng khi ông đến thì chỉ nghe uy danh của Lý Ông Trọng đã khiến quân Hung Nô khiếp đảm. Bởi thế, suốt thời gian ông cầm quyền chỉ huy quân đội nhà Tần ở đó, chúng không dám động binh.

Cũng giống như bao thế hệ người Việt, dù nhận được sự sùng kính của nhà Tần, song Lý Ông Trọng chưa bao giờ thôi nhớ về quê hương. Ông viện cớ để xin vua Tần cho mình trở về thăm quê. Trước khi về nước, ông còn được Tần Thủy Hoàng phong thêm tước Vạn Tín hầu. Sau khi ông đi, quân Hung Nô biết tin, quay trở lại tấn công nước Tần. Tần Thủy Hoàng buộc phải cử sứ giả sang Âu Lạc mời ông quay trở lại cầm quân. Nhưng vì tuổi cao lại quá nặng lòng với đất nước, Lý Ông Trọng nhất định không đồng ý.

Để tránh phiền nhiễu, Lý Ông Trọng đã trốn biệt vào rừng, vua Thục Phán An Dương Vương phải nói với sứ giả rằng ông đã chết. Tần Thủy Hoàng không tin, dọa sẽ đem quân tấn công, đòi tìm được xác của Lý Ông Trọng mới tin ông đã chết. Cuối cùng, không còn cách nào khác, ông phải tự tử để được chết trên đất quê hương. Sau khi tìm thấy xác, biết chắc Lý Ông Trọng đã chết, Tần Thủy Hoàng cho đúc pho tượng đồng khổng lồ hình Lý Ông Trọng, đặt ở cửa Tư Mã, kinh đô Hàm Dương. Mỗi khi thấy quân Hung Nô từ xa kéo đến, hàng chục binh lính Tần lại dùng sức đẩy cho bức tượng cử động. Từ xa, quân Hung Nô lầm tưởng Lý Ông Trọng còn sống nên sợ hãi bỏ chạy tháo thân, không dám bén mảng tới nước Tần nữa. Mặc dù đã chết nhưng uy danh của Lý Ông Trọng vẫn bao trùm khắp mọi xứ ở Trung Quốc, Âu Lạc và cả Hung Nô. Hàng trăm năm về sau, thanh danh của Lý Ông Trọng vẫn khiến nhiều tướng lĩnh Trung Hoa phải cúi đầu tôn kính.

Đến đời vua Đức Tông nhà Đường, niên hiệu Trinh Nguyên năm đầu, Triệu Xương đã cho xây dựng đền thờ ông và thờ cúng quanh năm. Sau đó, khoảng năm 860, tướng nhà Đường là Cao Biền rất sùng bái Lý Ông Trọng nên đã cho sửa sang lại đền thờ, tạc tượng gỗ, tôn xưng cho ông danh hiệu cao quý là Lý Hiệu úy. Đó chính là ngôi đền thờ lịch sử ở xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm. Ngày nay, làng Chèm ở xã Thụy Phương, huyện Từ Liêm vẫn còn ngôi đền cổ thờ Lý Ông Trọng. Hằng năm, nhân dân vẫn tưng bừng mở hội làng Chèm vào ba ngày 14, 15, 16 tháng 5 âm lịch để tưởng nhớ vị tướng anh hùng Lý Ông Trọng.

Lời bàn:

Lịch sử quân sự của dân tộc ta đã chứng minh rằng, tài quân sự của người Việt không chỉ thể hiện bằng các chiến công lẫy lừng, mà còn thể hiện qua chân dung những vị tướng thành danh ở xứ người. Và Lý Ông Trọng ở thế kỷ thứ III trước Công nguyên là một minh chứng. Mặc dù đã chết nhưng uy danh của Lý Ông Trọng vẫn bao trùm khắp mọi xứ ở Trung Hoa, Âu Lạc và cả vùng Hung Nô. Hàng trăm năm về sau, thanh danh của Lý Ông Trọng vẫn khiến nhiều tướng lĩnh Trung Hoa phải cúi đầu tôn kính. Bằng chứng là đến đời Đức Tông nhà Đường, niên hiệu Trinh Nguyên năm đầu, vua Triệu Xương đã cho xây dựng đền thờ Lý Ông Trọng và cử người thờ cúng quanh năm.

Không chỉ là vị tướng giỏi, Lý Ông Trọng còn là người có rất nhiều công lao trong việc diệt trừ thủy quái, khuyến khích người dân làm ruộng, trồng dâu, làm điều lợi, bỏ điều hại để nhân dân được sống ấm no, hạnh phúc. Sau khi mất, ông được nhà vua ban là Thượng Đẳng Phúc Thần Duệ, hiệu Hy Khang Thiên Vương, được nhân dân tôn vinh là Đức Thánh Chèm và dựng đền thờ ngay tại làng Chèm - nơi ông sinh ra và lớn lên. Trong lịch sử dân tộc, Đức Thánh Chèm đứng hàng thứ 3 sau Thánh Tản Viên và Thánh Gióng. Chỉ riêng điều này cũng đã là quá đủ để hậu thế tôn vinh thân thế cũng như sự nghiệp của ông.

N.D