ÔN CỐ TRI TÂN 12:58, 08/06/2017 GMT+7

BP - Theo sách “Lam Sơn thực lục”, Lê Văn An là công thần khai quốc nhà Lê sơ. Quê ông ở làng Sách Mục Sơn (nay là xã Xuân Bái, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa). Ông theo vua Lê Thái Tổ - Lê Lợi, dấy binh từ những ngày đầu và cùng Lê Lợi dự hội thề Lũng Nhai năm 1416. Ông được trao chức Thứ Thủ vệ kỵ binh trong quân Thiết Đột. Sách “Đại Việt thông sử” (phần Chư thần truyện) có viết rằng, khi Lê Lợi cùng 18 người bề tôi thân cận tổ chức hội thề thì tên ông đứng thứ ba. Trải hơn một trăm trận lớn nhỏ, khi tấn công cũng như phòng thủ, ông đều có nhiều công lao.

Minh họa:S.H

Theo sử cũ truyền lại thì đương thời, Lê Văn An là người hòa nhã, giản dị trong số các võ tướng triều đình, hay lấy lễ tiếp đãi các bậc sĩ đại phu. Nhưng đến nay vẫn chưa rõ Lê Văn An sinh năm nào, chỉ biết rằng ông đến Lam Sơn với Lê Lợi trước khi Lê Lợi tổ chức hội thề Lũng Nhai (trước năm 1416). Lúc ấy, con trai ông là Lê Biếm đã là một thanh niên khỏe mạnh, được Lê Lợi thu nhận và cho tham gia lực lượng nghĩa binh của Lam Sơn. Theo sử cũ, sinh thời, Lê Văn An là bậc dũng tướng đa mưu, từng “trải hơn một trăm trận lớn nhỏ” nên rất dày dạn kinh nghiệm trận mạc. Sự nghiệp của Lê Văn An thể hiện tập trung nhất qua mấy trận đánh quan trọng sau đây của nghĩa quân Lam Sơn.

Trận Khả Lưu và trận Tân Bình - Thuận Hóa (1424): Cuối năm 1424, trên cơ sở chấp thuận và tán đồng mạnh mẽ đối với kế hoạch xuất sắc của Nguyễn Chích, Lam Sơn đã ồ ạt tấn công vào Nghệ An. Tại Nghệ An, một trong những trận đánh quan trọng nhất của nghĩa quân Lam Sơn là trận Khả Lưu. Lê Văn An đã vinh dự được tham gia chỉ huy trận đánh quan trọng này. Trận Khả Lưu đã buộc quân Minh phải lâm vào thế bị dồn ép để rồi mất khả năng cứu nguy cho nhau. Kể từ đây, tương quan thế và lực giữa đôi bên nhanh chóng thay đổi theo chiều hướng ngày càng có lợi cho Lam Sơn.

Trong trận này, Lê Văn An vừa là tướng chỉ huy vừa là người lập công lớn. Ông xông lên trước, hãm thế trận của giặc và đánh lui chúng. Sau thắng lợi ở Khả Lưu, Lê Lợi cho quân vây hãm thành Nghệ An. Bấy giờ, để đề phòng tướng giặc có thể từ vùng Tân Bình và Thuận Hóa bất ngờ đem quân ra ứng cứu, Lê Lợi liền sai các tướng Trần Nguyên Hãn, Lê Nỗ, Lê Đa Bồ, đem hơn 1.000 bộ binh cùng 1 thớt voi ồ ạt tấn công vào phía Nam. Lực lượng này xuất trận chưa được bao lâu thì Lê Lợi lại sai Lê Văn An, Lê Ngân, Lý Triện và Lê Bôi  lãnh hơn 70 chiến thuyền, tiến gấp theo để tiếp ứng. Sự phối hợp nhịp nhàng và mãnh liệt của quân thủy - bộ Lam Sơn đã khiến giặc rất hốt hoảng. Chỉ trong thời gian ngắn, toàn bộ vùng Tân Bình và Thuận Hóa đã được Lam Sơn giải phóng. Trong chiến công chung rất vang dội này, Lê Văn An là một trong những tướng lĩnh có công lớn.

Sau trận thắng lớn ở Tân Bình và Thuận Hóa, Lê Văn An và các tướng được lệnh đem quân tiến gấp ra Nghệ An. Tại đây, kế hoạch tấn công ra giải phóng vùng đồng bằng Thanh Hóa đã được Bộ chỉ huy Lam Sơn thông qua. Đây là một kế hoạch rất táo bạo, bởi lẽ giặc ở Thanh Hóa mạnh hơn hẳn giặc ở Nghệ An. Và nếu sơ hở trong cuộc vây hãm thành Nghệ An, rất có thể giặc sẽ từ hai hướng Nam, Bắc, là từ Nghệ An và Thanh Hóa, sẽ phối hợp để tiêu diệt lực lượng của Lam Sơn ngay trên đường hành quân.

Để ngăn chặn khả năng này, Lê Lợi đã tin cậy cử Lê Văn An ở lại, chỉ huy toàn bộ lực lượng vây hãm thành Nghệ An. Lê Văn An siết chặt vòng vây, thẳng tay trừng trị những kẻ ngoan cố, cả gan dám đánh lén vào hàng ngũ của ông, đồng thời liên tiếp kêu gọi giặc đầu hàng. Trước tình thế ngày một bức bách, tướng chỉ huy cao cấp của giặc trong thành Nghệ An là Thái Phúc đã xin đầu hàng. Sự kiện này khiến tinh thần của giặc bị khủng hoảng nghiêm trọng, ngược lại làm cho ý chí chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn được khích lệ mạnh mẽ.

Lời bàn:

Theo sách “Lam Sơn thực lục” thì Lê Văn An đến Lam Sơn với Lê Lợi trước khi Lê Lợi tổ chức hội thề Lũng Nhai. Cùng thời điểm đó, con trai ông là Lê Biếm đã là một thanh niên khỏe mạnh, được Lê Lợi thu nhận và cho tham gia lực lượng nghĩa binh của Lam Sơn. Sinh thời, Lê Văn An là bậc dũng tướng đa mưu, văn võ song toàn. Trong các võ tướng thời Lê sơ, Lê Văn An là người điềm đạm, giữ lễ nghĩa, được giới sĩ phu cả nước lúc bấy giờ quý trọng. Cả cuộc đời ông tận tâm với vua, với nước và được người đương thời tôn vinh là người có lòng dạ sáng tựa sao băng.

Nói đến thắng lợi vĩ đại của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, ngoài tinh thần ái quốc và thượng võ, Bình Định vương Lê Lợi còn là người có lòng yêu nước thương dân sâu sắc và tinh thần sẵn sàng chiến đấu vì dân, cho dân. Do đó, Lê Lợi đã quy tụ được toàn dân hết lòng ủng hộ, nhất là các anh hùng nghĩa sĩ khắp bốn phương. Trong đó phải kể công đầu là những người như Lưu Nhân Chú, Lê Văn An, Phạm Văn Xảo, Nguyễn Xí, Nguyễn Chích... Chính vì thế, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn cùng với cuộc đời và sự nghiệp vĩ đại của Lê Lợi đã để lại nhiều bài học vô cùng quý giá cho hậu thế phải suy nghĩ và trân trọng.

N.D