2017 GMT+7

Giai thoại về Lê Lợi

Chủ nhật, 14/05/2017 | 09:09:00

BP - Hồi ấy, giặc Minh sang xâm chiếm nước ta, chúng đối xử với dân ta vô cùng tàn ác. Không một ai là không nghiến răng chau mày. Bấy giờ có Lê Lợi nổi quân đánh lại chúng; nhưng trong lúc mới khởi nghĩa, quân ít lương thiếu, mấy lần bị giặc đánh đuổi, mỗi người chạy một nơi. Nhưng ông không ngã lòng nản chí. Ít lâu sau, được khắp nơi giúp của, giúp người nên thanh thế nghĩa quân lại dần nổi lên.

Một hôm, đội quân của Lê Lợi bị thua nặng. Một mình ông thoát được vòng vây chạy vào một làng. Nhưng cũng lúc đó, toán quân Minh đã phát hiện ra, đuổi theo rất gấp. Khi đi qua một lùm cây, ông bỗng thấy vợ chồng một ông lão đang be bờ bắt cá dưới ruộng. Ông liền chạy xuống nói với ông lão: Cụ làm ơn cho tôi bắt cá ở đây với, lũ chó Ngô sắp tới bây giờ! Ông lão cởi ngay chiếc áo đang mặc ném cho ông và ra hiệu bảo ông cứ xuống mà bắt. Lê Lợi vừa thò tay xuống bùn thì cả toán quân giặc đã sồng sộc chạy tới. Một đứa trong bọn nhìn quanh nhìn quất rồi dừng lại bên cạnh đám ruộng: Này lão kia có thấy Lê Lợi chạy qua đây không?

Ông lão lắc đầu: Từ khi vợ chồng, cha con chúng tôi tát cá ở đây chẳng thấy có người nào chạy qua cả.

Trong lúc những tên giặc khác đang lục soát bờ bụi thì Lê Lợi cũng ngẩng đầu lên nhìn theo. Ông lão quát: Thằng kia, mày không bắt đi để còn về ăn cơm, nhìn ngó cái gì? Lê Lợi biết ý lại cúi xuống bắt cá như cũ. Quân giặc đứng trên bờ tưởng người nhà ông lão nên không hỏi thêm gì nữa. Một lát sau, chúng bỏ đi.

Tối hôm ấy, ông lão đưa Lê Lợi về nhà mình. Một đám quân bị lạc chủ tướng lúc này cũng tìm được đến đây với Lê Lợi. Đây là một thôn ở gần núi, dân cư rất nghèo, thường ngày ăn uống kham khổ. Trong nhà ông lão có nuôi một con khỉ. Thấy không có gì đãi quân khởi nghĩa, mà đi mua bán thì sợ không giữ được kín tiếng, hai ông bà bàn nhau giết thịt con khỉ kho lên cho mọi người làm thức ăn, riêng Lê Lợi thì có thêm một đĩa cá chép vừa bắt được lúc chiều. Cơm dọn ra, cả tướng lẫn quân vừa mệt vừa đói nên ăn rất ngon lành. Mờ sáng hôm sau trước khi từ giã, Lê Lợi nắm lấy tay ông lão, nói: Chúng tôi không bao giờ quên ơn lão. Sau này lúc nước nhà hưng phục, sẽ mong có dịp báo đền.

Lần thứ hai, Lê Lợi lại bị thua to, quân sĩ không chống nổi với lực lượng hùng hậu của giặc nên phiêu bạt mỗi người một nẻo. Lê Lợi một mình trốn vào rừng già, có 3 tên giặc đuổi theo sát nút. Qua một đoạn đường rẽ, ông bỗng bắt gặp thây một cô gái bị giặc hãm hiếp và giết chết. Ông vẫn còn đủ thì giờ dừng lại và khấn rằng: Xin vong hồn nàng hãy cứu ta lúc này, ta sẽ vì nàng ra sức báo thù lúc khác.

Khấn xong rồi lại chạy, nhưng bấy giờ nguy cấp quá, ông đành chui liều vào một bụi cây. Quân Minh đuổi theo đến khoảng đó thì dừng lại nhìn ngó quanh quất, chưa biết nên tìm ngả nào, chúng xuỵt chó đi sục sạo. Thấy con chó sủa vang ở phía bụi có Lê Lợi nấp, chúng liền lấy giáo thọc vào bụi, đâm phải đùi ông. Lê Lợi cắn răng để khỏi phải kêu lên, và trước khi ngọn giáo rút ra, ông vẫn không quên dùng vạt áo lau máu dính ở giáo. Nhưng chó vẫn cứ nhằm bụi cây cắn inh ỏi. Lũ giặc tin chắc có người nấp trong đây, chúng toan lao giáo vào một lần nữa thì bỗng trong bụi nhảy vụt ra một con chồn. Chó thấy chồn lập tức đuổi theo cắn râm ran. Lũ giặc thấy vậy rồi cùng kéo nhau bỏ đi nơi khác. Nhờ thế Lê Lợi lại được thoát nạn.

Sau những ngày chiến đấu gian khổ, quân đội khởi nghĩa bắt đầu thu hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, quân Minh mất hết thành nọ đến thành kia. Cuối cùng bọn giặc phải bỏ giáp quy hàng. Lê Lợi lên ngôi vua ở Thăng Long. Nhưng ông chẳng bao giờ quên những người đã cứu giúp mình và nghĩa quân ngày trước. Ông sai đại thần mang một mâm vàng bạc về tận nhà hai ông bà già để tặng. Song bấy giờ vợ chồng ông bà đều đã chết. Ông bèn sai dựng một ngôi đền ở ngay trên nền nhà cũ. Hằng năm ông phái các quan tới đây làm lễ quốc tế. Còn chỗ có thây cô gái, ông cũng sai lập một miếu thờ vì nghĩ rằng chỉ có hồn thiêng của nàng đã hóa làm chồn đánh lạc hướng bầy chó của giặc thì ngày ấy mình mới qua cơn hiểm nghèo. Không biết tên của nàng, ông sai gọi nàng là Hộ quốc phu nhân, nghĩa là bà phu nhân giúp nước.

Lời bàn:

Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thần thánh do Lê Lợi lãnh đạo đã trải qua gần 600 năm. Nhưng những chiến công, cũng như cuộc đời và sự nghiệp cứu nước, cứu dân của Lê Lợi vẫn sống mãi, lưu truyền trong lòng người dân đất Việt từ thế hệ này qua thế hệ khác. Trong tâm thức của người dân, hình tượng Lê Lợi luôn là người anh hùng kiệt xuất, người mà nhân dân gửi gắm niềm tin và hy vọng, ý chí của mình để giành lại non sông, đất nước khỏi ách đô hộ của quân xâm lược. Vì vậy, từ quan niệm đến suy nghĩ của nhân dân, Lê Lợi là con người hội tụ đầy đủ sự đức độ, lòng nhân nghĩa, sự khoan dung và vượt lên là trí dũng hơn người.

Tuân theo quy luật truyền thống của văn học dân gian, hình tượng Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn có sự kết hợp hài hòa giữa phương pháp hiện thực và lãng mạn, lý tưởng hóa nhân vật người anh hùng. Những yếu tố phi thường, thần kỳ, huyền ảo về hình tượng Lê Lợi như nêu trên sẽ không thể có được, nếu như ông không phải là con người mà họ yêu mến, trân trọng và tin tưởng. Chính những điều này càng tôn lên hình tượng cao thượng cũng như sự giản dị của người anh hùng Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn, tạo sức sống bền lâu suốt nhiều thế hệ. Và điều đọng lại là hậu thế nhận thức được gì sau nội dung của giai thoại trên để sống xứng đáng với tiền nhân, với tổ tiên của mình?

N.D