2017 GMT+7

Danh tướng Trịnh Lỗi

Thứ 4, 29/03/2017 | 10:44:00

BP - Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, khởi nghĩa Lam Sơn nổ ra trong bối cảnh rất khó khăn. Nhiều cuộc nổi dậy chống Minh, điển hình là nhà hậu Trần đã bị dẹp một cách tàn khốc. Liên tiếp 2 vua nhà Hồ, một vua nhà hậu Trần bị bắt về Bắc, vua Trùng Quang và các tướng đều tử tiết. Trương Phụ tàn sát những người lính theo quân khởi nghĩa và cả dân thường rất tàn bạo: Chặt đầu, đốt xác, cuốn ruột vào cây... để khủng bố tinh thần người Việt.

Năm Giáp Ngọ - 1414, tháng giêng, tướng nhà Minh là Trương Phụ, Mộc Thạnh đánh dẹp các cuộc khởi nghĩa của nhà hậu Trần xong, bắt đầu tiến hành việc cai trị Đại Việt. Sự cai trị tàn bạo, khắc nghiệt của nhà Minh khiến người dân Đại Việt rất oán hận. Khi đó, Lê Lợi là phụ đạo Lam Sơn, nối đời làm hào trưởng Lam Sơn, trước theo vua Trùng Quang làm chức Kim ngô Tướng quân, sau Hoàng Phúc chiêu dụ đến cho làm Thổ quan Tuần kiểm, nhưng Lê Lợi không theo. Lê Lợi sống ẩn mình ở núi rừng làm nghề cày cấy; tự mình đọc sách kinh sử, nhất là càng chuyên tâm về các sách thao lược; hậu đãi các tân khách; chiêu nạp kẻ trốn, kẻ làm phản; ngầm nuôi kẻ mưu trí; bỏ của, phát thóc để giúp kẻ côi cút, nghèo nàn; hậu lễ, nhún lời, để thu nạp anh hùng hào kiệt; đều được lòng vui vẻ của họ.

Đầu năm 1416, tại núi rừng Lam Sơn trên đất Thanh Hóa, Lê Lợi cùng 18 người bạn thân thiết, đồng tâm cứu nước đã làm lễ thề đánh giặc giữ yên quê hương. Đó là Hội thề Lũng Nhai đã đi vào sử sách. Tin Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa, chiêu mộ hiền tài bay xa, thu hút các anh hùng hào kiệt từ 4 phương kéo về. Từ đó, vùng đất Lam Sơn trở thành nơi tụ nghĩa. Ở đó có đủ các tầng lớp xã hội và thành phần dân tộc khác nhau, với những đại biểu ưu tú như: Nguyễn Trãi, Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Chích, Nguyễn Xí, Lê Lai, Cầm Quý, Xa Khả Tham...

Sau một thời gian chuẩn bị chín muồi, đầu năm 1418, Lê Lợi xưng là Bình Định Vương, truyền hịch đi khắp nơi, kêu gọi nhân dân đứng lên đánh giặc cứu nước. Lê Lợi là linh hồn, là lãnh tụ tối cao của cuộc khởi nghĩa ấy. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ mở đầu tới kết thúc thắng lợi (tháng 12-1427), qua các giai đoạn phát triển và chiến lược, chiến thuật của nó đã chứng minh Lê Lợi là người có tầm vóc của một thiên tài, một nhân cách vĩ đại, chỉ thấy ở những lãnh tụ mở đường, khai sáng.

Tuy nhiên, trong sự thành công của Lê Lợi có sự góp sức to lớn của nhiều danh nhân, danh tướng và trong đó có Trịnh Lỗi. Quê ông ở làng Cự Lại, xã Sơn Lạc, huyện Gia Viễn, nay thuộc tỉnh Ninh Bình. Với những đóng góp to lớn của mình trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược, ông đã được ban quốc tính - họ Lê. Trịnh Lỗi là một trong những tướng lĩnh của Lam Sơn và là người sát cánh chiến đấu với Bình Định Vương Lê Lợi ngay từ khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn vừa mới bùng nổ. Ông cũng là người từng lập được nhiều công lao hiển hách. Ông tham gia nhiều trận đánh, trước sau chống giữ, trải qua nhiều gian lao nguy hiểm, mấy lần phong lên chức Thiếu úy.

Tháng giêng năm 1427, Lê Lợi cho quân bao vây thành Đông Quan, sai Trịnh Lỗi lúc ấy giữ chức Thiếu úy, cùng với Tư không Đinh Lễ, Thiếu úy Lê Sát, Nguyễn Lý, Nguyễn Chích đóng quân ở cửa Nam. Năm 1428, Trịnh Lỗi được phong làm Nhập nội thị trung. Ngày 3-5-1429, vua Lê Thái Tổ ban biển ngạch công thần cho 93 người, Trịnh Lỗi được ban tước Đình thượng hầu.

Năm 1432, vua Lê Thái Tổ thăng ông làm Nhập nội đại hành khiển tả bộc xạ, tham dự triều chính. Mồng 7-11-1434 thời Lê Thái Tông, Tây đạo Hành khiển tả bộc xạ Trịnh Lỗi qua đời, được truy tặng Bảo chính công thần phụ quốc thượng tướng quân nhập nội trung thư lệnh hương hầu, tên thụy là Trung Giản. Năm 1484, Lê Thánh Tông truy tặng ông là Tuyên Hy Hầu, lại gia tặng là Thái úy Đạo quốc công.

Lời bàn:

Đọc lại những trang sử về anh hùng dân tộc Lê Lợi, hậu thế ai cũng thấy bằng đức độ, tài năng, Lê Lợi đã tổ chức, xây dựng, giáo dục và rèn luyện được một đội ngũ tướng lĩnh tuyệt đối trung thành với lợi ích dân tộc và quyền lợi của đông đảo nhân dân. Vì thế, đội ngũ tướng lĩnh và quan lại các cấp đã phát huy được tài năng, sáng tạo của mình, cùng với toàn quân lập nên những chiến công ngày càng to lớn và cuối cùng đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược, thôn tính và đô hộ của nhà Minh, giành lại độc lập, chủ quyền dân tộc trong cả nước.

Điều đặc biệt nữa ở Lê Lợi là một khi đã tin, đã chọn ai có đủ đức, đủ tài vào đội ngũ tướng lĩnh, quan lại thì Lê Lợi phát huy hết tài năng, đức độ của họ. Điển hình trong số các tướng lĩnh ấy là Trịnh Lỗi. Cũng chính nhờ đi theo Lê Lợi, đội ngũ tướng lĩnh trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn nói chung, tướng Trịnh Lỗi nói riêng đã phát huy được đầy đủ tài năng sáng tạo của mình, từ đó có những cống hiến lớn lao trong sự nghiệp sống còn và phồn vinh của dân tộc. “Thần thiêng nhờ bộ hạ”, nên chính nhờ tài năng của cấp dưới mà Lê Lợi đã trở thành một nhà chính trị và quân sự thiên tài, một nhà tổ chức xuất sắc và một nhân cách vĩ đại.

N.D