ÔN CỐ TRI TÂN 14:15, 11/03/2016 GMT+7

BP - Theo sách “Đại Việt sử ký toàn thư”, vào năm 1434, Lê Nguyên Long, tức vua Lê Thái Tông lên ngôi. Vì nhớ tới Dụ Vương là người có nhiều công lao và là bề tôi huân cựu của triều đình nên vua đã đến nhà thăm. Khi đến, nhìn thấy con gái của Dụ Vương là Ngọc Thung, nhà vua liền ưng ý rồi tuyển vào cung. Năm 1435, Ngọc Dao vào cung thăm chị, Nguyên Long trông thấy lại vừa ý và cho tuyển vào cung phong là Tiệp dư. 

Lê Nguyên Long vốn là người có tính khí thất thường, ham chơi. Lê Lợi vì giữ lời hứa trước kia với người đã khuất nên mới truyền ngôi cho Nguyên Long. Khi đã làm vua rồi, được bọn nịnh thần xúi bẩy làm nhiều điều không hay, lại thêm bà phi Nguyễn Thị Anh hay xúc xiểm hãm hại người lành, làm cho trong cung ngoài nội xảy ra nhiều việc xấu. Khi đó, Nguyễn Thị Lộ, là vợ trẻ của Nguyễn Trãi được Nguyên Long đưa vào cung trao chức Lễ nghi học sĩ dạy các cung nữ. Khi Thị Lộ gặp Ngọc Dao, hai người thành bạn thân. Nhân đó, Ngô Từ và Nguyễn Trãi muốn thông qua hai người để tìm cách ngăn chặn những việc làm không hay của nhà vua, dần dần làm cho nhà vua tỉnh ngộ mà cứu vãn tình thế. Hai người giúp Nguyên Long thấy ra được một số vấn đề, đã mời Nguyễn Trãi trở ra giúp lo việc an dân trị quốc.

Nguyên Long có nhiều vợ, trong đó có Dương Thị Bí sinh ra Lê Nghi Dân, Nguyễn Thị Anh sinh ra Bang Cơ. Con trai đầu là Nghi Dân được lập làm Thái tử, Nguyễn Thị Anh bèn xúi giục nhà vua tìm cớ phế Nghi Dân lập Bang Cơ mới 2 tuổi lên làm thái tử. Thấy Huệ phi Lê Nhật Lệ là con gái Lê Ngân, người đang có quyền cao trong triều mà sinh con trai thì ngôi thái tử của Bang Cơ dễ bị lung lay, vì thế, Nguyễn Thị Anh bèn bày mưu hiểm độc hại Nhật Lệ và nói với Nguyên Long là trong nhà Lê Ngân có điện thờ ngày ngày cầu khấn cho nhà vua yêu quý Huệ phi. Vua sai quan đến nhà xem xét, quả có điện thờ, bèn triệu Lê Ngân vào cung hỏi tội và buộc uống thuốc độc chết. Sau đó, giáng Huệ phi xuống hàng cung nữ.

Hãm hại được Huệ phi nhưng lại nghe câu chuyện Ngọc Dao mộng Kim đồng và đang có thai nên Nguyễn Thị Anh nghĩ rằng nếu Ngọc Dao sinh quý tử thì sẽ giành mất ngôi thái tử của con mình, phải trừ ngay Ngọc Dao trước ngày sinh nở. Nghĩ vậy, Nguyễn Thị Anh liền xúc xiểm với nhà vua là Ngọc Dao có dính líu vụ Huệ phi và đang âm mưu giết Thái tử. Lại tính ra là Ngọc Dao có thai đã quá 10 tháng mà chưa sinh thì rõ ràng là yêu quỷ hiện vào báo hại hoàng gia,

Nguyên Long cả nghe xúc xiểm, sai cung nỏ nhằm bụng chửa của Ngọc Dao mà bắn để trừ ma quỷ. Vừa lúc có vị hoàng thân biết chuyện rồi can thiệp nên Ngọc Dao không bị bắn mà chuyển sang bị tội voi giày. Nguyễn Trãi bảo Nguyễn Thị Lộ can gián và Nguyễn Thị Lộ đã khuyên nhà vua không nên nghe lời xúc xiểm không đâu mà làm một việc quá thất đức. Nhà vua nghe lời Thị Lộ, cho Ngọc Dao ra ở chùa Huy Văn.

Được Nguyễn Thị Lộ và Nguyễn Trãi chăm lo săn sóc, Ngọc Dao sinh con trai là Tư Thành. Và tất cả chuyện đó đều đến tai Nguyễn Thị Anh, từ đó kết thành mối thâm thù giữa Nguyễn Thị Anh với Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ. Thấy chùa Huy Văn vẫn chưa phải là nơi an toàn nên Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ đã thu xếp cho mẹ con Ngọc Dao lánh ra An Bang, vùng Quảng Yên ngày nay. Cũng chính từ mối tư thù này mà về sau Nguyễn Thị Anh đã bày mưu hại vua và gây ra vụ đại oan án lớn nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam - vụ án Lệ Chi Viên.

Lời bàn:

Lê Nguyên Long là hoàng đế thứ 2 của triều đại nhà hậu Lê. Ông ở ngôi được 9 năm. Lê Thái Tông lên kế vị khi mới 11 tuổi nhưng đã tỏ ra là vị hoàng đế anh minh. Ông trọng dụng các đại thần chính trực như Nguyễn Trãi, Nguyễn Xí, Đinh Liệt và giáng chức những quyền thần như Lê Sát, Lê Ngân. Thái Tông đã đích thân dẹp trừ các tù trưởng họ Cầm, giặc Nghiễm và Ai Lao vào năm 1439, 1441. Sử thần Ngô Sĩ Liên đã viết về ông trong “Đại Việt sử ký toàn thư” rằng: Lê Nguyên Long quả xứng là bậc hoàng đế anh hùng vậy. Và điều này còn được minh chứng trong một tờ chiếu mà vua Lê Thái Tông đã viết để răn dạy bách quan trong triều rằng: Đạo làm tôi cốt yếu ở hai điều. Trên thì yêu vua, dưới thì yêu dân. Yêu vua phải hết lòng trung, yêu dân phải hết lòng thành, thế thôi. Tất cả quan được trẫm tin dùng, nếu ai không hết lòng trung thành, bỏ bê phận sự thì đã có luật pháp....

Tuy là một ông vua, song trước hết Lê Thái Tông cũng là một con người, mà đã là người thì “nhân vô thập toàn”. Chính vì có chỗ khiếm khuyết ấy mà sách “Đại Việt sử ký toàn thư” có đoạn viết về ông như sau: Là bậc vua tài giỏi biết nối giữ cơ đồ. Song, vì đa tình, quá mê tửu sắc, đến nỗi thình lình băng hà ở bên ngoài cũng là tự mình chuốc lấy tai họa. Và theo sử cũ thì đây là nguyên nhân dẫn đến vụ thảm án tàn khốc và cũng là oan án lớn nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến ở Việt Nam - vụ án “Lệ Chi Viên”, khiến cả ba họ của một vĩ nhân là Nguyễn Trãi bị rơi đầu. Thế mới hay rằng, từ thượng cổ cho đến tận ngày nay, dù là vua chúa hay thường dân, nếu rơi vào vòng đam mê dù chỉ một là tửu hay là sắc cũng đã đủ tán gia bại sản. Và nếu ai đó vướng vào cả hai thì chắc chắn không thân tàn ma dại thì cũng thân bại danh liệt. 

 N.D