ÔN CỐ TRI TÂN 16:41, 13/12/2015 GMT+7

BP - Lê Nhân Tông là vị vua thứ ba của nhà Lê sơ, ông trị vì trong vòng 17 năm, từ năm 1442 sau khi vua cha Lê Thái Tông qua đời đến khi bị Lê Nghi Dân ám sát năm 1459. Lê Nhân Tông tên thật là Lê Bang Cơ, ông được vua cha Lê Thái Tông phong làm Hoàng Thái tử năm 1441. Lên ngôi lúc còn nhỏ, nhưng do “tư thái anh minh”, nên ông sớm tỏ rõ là vị hoàng đế anh minh, biết thương dân, sùng kính Nho giáo. Nhà vua cũng luôn xem trọng nghề nông và kính cẩn tông miếu.

Thái hậu Nguyễn Thị Anh làm Nhiếp chính cho ông từ khi mới lên ngôi cho đến khi ông tự thân chấp chính vào năm 1452. Trong thời gian nhiếp chính, thái hậu Nguyễn Thị Anh đã giết oan hai công thần là Trịnh Khả và Lê Khắc Phục vào năm 1451, khiến nhiều người không phục. Hoàng Thái hậu còn nghe gièm pha cách chức Nguyễn Xí năm 1445 và tới năm 1448 mới cho phục chức.

Ngay sau khi chấp chính, dưới triều vua Lê Nhân Tông, nước Đại Việt thái bình thịnh trị, đời sống nhân dân ổn định. Quân Chiêm Thành tiến đánh châu Hóa hai lần, khiến triều đình ông đã vài lần phát binh, đỉnh điểm là năm 1446, khi quân Đại Việt thắng lớn trong cuộc tiến công Chiêm Thành, bắt sống được cả vua Chiêm và lập vua Chiêm mới lên thay. Ngoài ra vào năm 1448, ông cũng sáp nhập đất của xứ Bồn Man vào lãnh thổ Đại Việt.

Ông không có thói đam mê tửu sắc và biết tôn trọng những người có công đối với vương triều. Là một vị hoàng đế hiền minh, ngay khi ra cầm chính sự, ông ra nhiều chiếu chỉ biểu dương công lao của họ, hoặc trả lại của cải, ruộng đất cho con cháu họ. Ông khôi phục lại quan tước và ban cho con cháu Trịnh Khả 100 mẫu ruộng, cấp 100 mẫu ruộng cho con cháu Lê Sát và Lê Ngân, trả lại điền sản trước đây cho con cháu Phạm Văn Xảo và Trần Nguyên Hãn. Ông biểu dương công lao sự nghiệp của Nguyễn Trãi: Nguyễn Trãi là người trung thành giúp đức Thái Tổ dẹp yên giặc loạn, giúp đức Thái Tông sửa sang thái bình. Văn chương và đức nghiệp của Nguyễn Trãi, các danh tướng của bản triều không ai sánh bằng. Tuy nhiên, ông vẫn chưa minh oan cho Nguyễn Trãi, điều mà Lê Thánh Tông đã làm sau này. Ngoài ra, Lê Nhân Tông cũng xuống lệnh cho cứu giúp những kẻ không vợ, góa chồng, mồ côi, cô đơn và biểu dương những người chồng nghĩa khí, người vợ trinh tiết. Ông cũng đối đãi tử tế với người anh khác mẹ là Nghi Dân, thế nhưng chính Nghi Dân đã sát hại ông vào năm 1459.

Trong suốt triều đại của mình, vua Lê Nhân Tông đã mấy lần phát binh, quân Chiêm vẫn chưa bỏ thói gây hấn. Vào năm 1446, thái hậu Nguyễn Thị Anh sai các tướng là Trịnh Khả, Lê Thụ, Lê Khắc Phục đi đánh, Bí Cai ra hàng, các tướng lập cháu Bí Cai là Ma Ha Quý Lai làm vua Chiêm. Với chiến thắng huy hoàng này, quân Đại Việt tóm gọn được các cung phi của Bí Cai rồi đưa về kinh thành Đông Kinh. Vào năm Mậu Thìn 1448, quốc gia Bồn Man chịu nội thuộc vào Đại Việt. Triều đình Nhân Tông sáp nhập Bồn Man, trở thành châu Quy Hợp của Nhà nước Đại Việt.

Ngoài ra, cũng trong những năm tháng Thái hậu chấp chính, triều đình ban lệnh cho đào sông Bình Lỗ ở Thái Nguyên, mang lại thuận lợi cho việc giao thông vận tải. Vào năm Kỷ Tỵ 1449, niên hiệu Thái Hòa thứ bảy, Quý Lai bị Quý Do cướp ngôi. Quý Do sai sứ sang triều cống Đại Việt, nhưng vua Lê Nhân Tông từ chối không tiếp nhận lễ vật và phán rằng:

-Tôi giết vua, em giết anh là tội đại ác xưa nay, trẫm không nhận đồ dâng.

Sau khi buộc sứ phải mang trả lại lễ vật về Chiêm, nhà vua truyền lệnh cho Đồng tri hữu tri sự Nguyễn Hữu Quang, Điện trung thị ngự sử Trình Ngự đem thư sang Chiêm Thành, với nội dung như sau:

Sự thực của các ngươi như thế nào thì phải sang trình bày cho rõ.

Lời bàn:

Cứ theo nội dung của giai thoại trên thì mặc dù lên ngôi từ lúc còn nhỏ, nhưng vua Lê Nhân Tông tỏ ra là vị hoàng đế anh minh, biết thương dân, sùng kính Nho giáo, xem trọng nghề nông và kính cẩn tông miếu. Ông không có thói đam mê tửu sắc và biết tôn trọng những người có công với vương triều. Dưới triều Nhân Tông, nước Đại Việt được thái bình thịnh trị, đời sống nhân dân ổn định, bờ cõi được bảo vệ và mở rộng. Đặc biệt, ông còn là người kiên quyết với các thế lực ngoại bang. Chỉ cần với câu nói: “Tôi giết vua, em giết anh là tội đại ác xưa nay, trẫm không nhận đồ dâng” của ông với sứ giả nước Chiêm ngày đó, thì hậu thế cũng đã có thể khẳng định được ông là người có bản lĩnh. Vì nếu nhận lễ dâng của kẻ “tôi giết vua” là bất trung, của kẻ “em giết anh” là bất nhân, bất nghĩa, thì thử hỏi người nhận lễ sẽ là ai?

Tiếc rằng một con người có bản lĩnh, có lòng thương dân, biết sống vì trăm họ nhưng lại quá tin vào người anh đầy dã tâm là Lê Nghi Dân, nên Lê Nhân Tông đã phải bỏ mạng khi mới 18 tuổi. Cái chết của ông khiến quan lại trong triều “nuốt hận ngậm đau” và thần dân “như mất cha mất mẹ”. Mặc dù cướp được ngôi của em, nhưng Lê Nghi Dân chỉ ngồi trên ngai vàng được đúng 8 tháng thì bị bề tôi sát hại. Và quy luật ở đời là như vậy, cái gì không phải của mình, nhưng lại cố giành cho bằng được, thì rồi cũng bị kẻ khác giành lại bằng chính thủ đoạn của mình. Vì vậy, xin hậu thế đừng ai quên điều này. 

ND