ÔN CỐ TRI TÂN 13:17, 15/08/2015 GMT+7

BP - Đến nay, vụ thảm sát 6 người ở xã Minh Hưng, huyện Chơn Thành trôi qua hơn một tháng, hung thủ đã bị bắt giữ. Nhiều người đã tự hỏi vì sao nên nỗi? Còn tôi lại nhớ đến tiểu phẩm “Sao không hỏi Tự Lực Văn Đoàn?” của cụ Ngô Tất Tố. Đọc lâu rồi, không nhớ rõ nguyên văn, chỉ nhớ đại ý chuyện kể có cô gái tên Nội, tuổi 16, 17. Một hôm, cô Nội viết thư để lại cho cha mẹ rồi bỏ nhà đi, theo cô là vì giờ cô đã lớn, muốn thoát khỏi cuộc sống gia đình với những ràng buộc nhằng nhịt của lễ giáo, muốn ra ngoài để tìm kiếm một cuộc sống tự do, phóng khoáng hơn. Cần nói thêm, trong bối cảnh xã hội đầu thế kỷ XX, đây là việc... cực sốc! Cha mẹ cô gái đương nhiên vô cùng lo lắng, đăng tin trên báo tìm cô, theo kiểu “tìm trẻ lạc”. Đọc cái tin này, cụ Ngô trong tiểu phẩm mách cha mẹ cô Nội rằng: “Sao không hỏi Tự Lực Văn Đoàn?”.

Tự Lực Văn Đoàn như đã biết, trong tôn chỉ và trong các sáng tác văn chương của mình khi ấy tập trung cổ xúy cho tự do cá nhân, chống lại những tư tưởng, lề thói Nho giáo theo Văn Đoàn này là rất cổ hủ, lạc hậu, kìm nén con người, nhất là phụ nữ. Trong khi cụ Ngô, ngoài là nhà văn còn là một nhà Nho học. Cụ đương nhiên không đồng tình, cũng tích cực sử dụng văn chương, báo chí để phản bác lại quan điểm, tư tưởng của Tự Lực Văn Đoàn. Cụ cáo buộc, bằng việc tuyên truyền, cổ xúy cho lối sống tự do, vượt ra ngoài những giá trị được cho là chuẩn mực, khuôn phép khi ấy, Tự Lực Văn Đoàn đã “làm hư” xã hội. Trong tiểu phẩm “Sao không hỏi Tự Lực Văn Đoàn?”, với giọng văn châm biếm, cụ chỉ ra rằng, việc cô Nội - một cô gái mới lớn, dám bỏ nhà đi, dấn thân vào “đời mưa gió” sâu xa là do nghe theo sự “xúi giục” của Văn Đoàn này... Gần một trăm năm trước, đời sống văn học, báo chí nước nhà đã có những cuộc tranh luận rất thú vị như vậy! Kể lại chuyện này không phải và không dám để nói Tự Lực Văn Đoàn và cụ Ngô ai đúng ai sai, mà để thấy rõ hơn môi trường sống tác động, ảnh hưởng tới nhận thức, hành vi của con người đến mức nào!

Trở lại vụ thảm sát ở xã Minh Hưng, vì sao hai tên Dương và Tiến (theo cách gọi thận trọng của cơ quan điều tra là nghi phạm) ra tay giết tới 6 người thì nhà chức trách đã chính thức trả lời: Vì hận tình, vì muốn trả thù và vì muốn cướp của. Nhưng đó chỉ là lý do trực tiếp. Còn nguyên nhân sâu xa? Không khó để nhận ra, do môi trường sống lâu nay có quá nhiều, nhiều điều bất ổn; sống, “ngụp lặn” trong đó tâm hồn người ta không bị “nhuộm đen” mới lạ. Và, giới trẻ chính là đối tượng dễ bị nhuộm đen. Mở báo ra, ngày nào cũng thấy những chuyện lừa đảo, chém giết, tham nhũng; phim ảnh thì toàn thấy chuyện cướp, giết, hiếp, “phơi da, bày thịt”; âm nhạc thì không dậm dựt cũng quằn quại, gầm rú, toàn những thứ bào mòn, giết chết phần người, nuôi dưỡng, kích thích phần con... Vậy nên, sau những hốt hoảng, sau những bàng hoàng, ai còn chưa rõ căn nguyên của những tội ác man rợ đang xuất hiện ngày một nhiều, cấp độ man rợ lần sau cao hơn hẳn lần trước. Bắt chước cụ Ngô, tôi cũng muốn mách rằng: Đến gặp các nhà hoạch định chính sách, các nhà quản lý xã hội, nhất là các nhà quản lý văn hóa, giáo dục nước nhà mà hỏi! Tất nhiên, trước khi hỏi các nhà ấy cũng cần tự hỏi mình có làm gì để góp phần “đẻ” ra những tên Dương, Tiến, Luyện... hay không? 

Trần Duy Hiệp