ÔN CỐ TRI TÂN 09:01, 05/09/2014 GMT+7

Sau khi trở về Quy Nhơn, Trần Quang Diệu theo vua Quang Trung ra Thuận Hóa và trấn thủ thành Phú Xuân khi vua Quang Trung ra Bắc Hà tiêu diệt quân Mãn Thanh. Lúc thắng trận trở về, vua Quang Trung đã giao phó cho Trần Quang Diệu ứng phó với các nước láng giềng: Xiêm La, Ai Lao và Miến Điện.

Khi vua Lê Chiêu Thống chạy sang Tàu, Lê Duy Chỉ ở lại Tuyên Quang nương nhờ thổ tù Nùng Phúc Tân và Huỳnh Văn Đồng. Duy Chỉ liên kết với các thổ dân ở Vạn Tượng, Trấn Ninh, Trịnh Cao, Quy Hợp, Xiêm La chuẩn bị đánh lấy thành Nghệ An. Trần Quang Diệu được cử làm Đại tổng trấn cùng Đại Tư lệ Lê Trung đem binh tảo trừ.

Tháng 6 năm Canh Tuất (1790), Trần Quang Diệu lấy được Trấn Ninh, bắt tù trưởng Cheo Nan và Cheo Kiêu, tháng 8 bình định được Trịnh Cao và Quy Hợp. Tháng 10, Trần Quang Diệu tấn công Vạn Tượng, buộc thủ lãnh bỏ thành chạy trốn, thu được vô số chiêng, trống và vài chục thớt voi. Thừa thắng, Quang Diệu đánh thẳng đến biên giới Xiêm La, chém được Tả súy Phan Dung, Hữu súy Phan Siêu. Binh Xiêm thua chạy tán loạn. Trần Quang Diệu và Lê Trung dẹp yên biên giới, kéo binh về Tuyên Quang đánh Nùng Phúc Tân và Huỳnh Văn Đồng. Tân, Đồng chống không nổi bị chém tại trận tiền. Lê Duy Chỉ trốn không thoát cũng bị giết.

Mùa Xuân năm Tân Hợi (1791), vua Ai Lao là Chiêu Án không chịu triều cống, Trần Quang Diệu lại được cử đem binh sang vấn tội. Trận ra quân này có nữ tướng Bùi Thị Xuân tháp tùng. Quân Ai Lao chống cự không lại, sợ hãi xin hàng. Ở lại Bình Định một thời gian, hai vợ chồng kéo binh về nước, chuẩn bị sang đánh Miến Điện. Vua Miến Điện hay tin liền sai sứ sang xin thông hiếu, từ ấy bờ cõi phía Tây cũng như phía Bắc được yên ổn.

Trong những ngày ở Thuận Hóa, vợ chồng Trần Quang Diệu - Bùi Thị Xuân được vua Quang Trung tin dùng. Trong một kỳ thi võ, mở tại kinh đô Phú Xuân, có một võ sinh tên Lê Sĩ Hoàng rất xuất sắc. Lê Sĩ Hoàng người Quảng Nam, võ nghệ siêu quần, sức mạnh vô địch. Lúc nhỏ, nên đi chăn trâu cho một nhà giàu trong thôn, nhà gần núi, trâu bị cọp bắt, Sĩ Hoàng sợ chủ bắt đền, bỏ trốn vào núi, gặp được dị nhân truyền thụ võ nghệ và có tài sử dụng đại đao.

Lúc thi song, thấy Hoàng có tài và nhất là sử dụng đại đao điêu luyện, vua Quang Trung bèn sai Trần Quang Diệu ra tỉ thí. Quang Diệu cũng là một cao thủ về đại đao. Thanh Huỳnh Long đao được khiêng ra và Lê Sĩ Hoàng cũng sử dụng thanh đại đao của mình. Được dịp trổ tài, anh hùng hội ngộ, hai tay đại đao trổ hết tài ba võ học của mình. Bóng đao loang loáng khí lạnh bao trùm, cuộc tỉ thí vô cùng dũng mãnh hào hứng. Võ học cũng như sức mạnh hai anh hùng tương đương nhau, nên cuộc tỉ đao kéo dài và bất phân thắng bại. Vốn cũng giỏi sử dụng đại đao, vua Quang Trung cao hứng, sai quân hầu mang thanh Ô Long đao ra, đòi tỉ thí với Lê Sĩ Hoàng. Sĩ Hoàng cung kính thưa: Với Trần tướng quân, hạ thần còn không địch nổi, huống chi với bệ hạ.

Vua Quang Trung đắc ý vỗ vai Hoàng, nói: Đây là Hứa Chử của ta. Nói xong, nhà vua cởi chiếc cẩm bào đang mặc ban cho Lê Sĩ Hoàng. Cũng từ đó, Trần Quang Diệu, Lê Sĩ Hoàng được tôn xưng là Tây Sơn song đao.

Lời bàn:

Trong sự nghiệp vĩ đại của mình, công đức lớn nhất của Quang Trung là xóa bỏ ranh giới chia cắt đất nước, đánh giặc ngoại xâm, giữ vững nền độc lập dân tộc. Song bên cạnh những võ công bách chiến bách thắng, ông đã bền lòng thực hiện chiến thuật tâm công và chiến thuật ấy đã góp phần cùng ông làm vinh danh cho quốc gia, triều đại. Có thể khẳng định rằng từng văn thần võ tướng dưới triều đại Quang Trung đã có diễm phúc cảm nhận bên cạnh nhịp đập của trái tim họ là nhịp đập trái tim của một lãnh tụ sáng suốt, bao dung và kiệt xuất. Và nếu như không có cuộc khởi nghĩa Tây Sơn và Nguyễn Huệ thì họ sẽ mãi mãi chỉ là thành phần bị bóc lột cùng đinh, nói chi đến chuyện trở thành nghĩa quân, danh tướng, được biết niềm hạnh phúc xả thân vì đại nghĩa, được sống một cuộc sống hào hùng, được sử sách lưu danh muôn thuở.

Đó là lý do vì sao ngay cả sau khi vua Quang Trung không còn nữa nhưng ông vẫn sống trong trái tim những người cộng sự như Trần Quang Diệu, Bùi Thị Xuân, Võ Văn Dũng, Võ Văn Nhậm... Và chính sự tỏa sáng về nhân cách, khí phách của những người cộng sự trong hoàn cảnh ngặt nghèo nhất, giữa sự lựa chọn khắc nghiệt nhất đã làm cho tên tuổi và sự nghiệp của vua Quang Trung trở thành bất tử trong mỗi người dân nước Việt.                 

N.N