ÔN CỐ TRI TÂN 07:59, 24/08/2014 GMT+7

Nhưng Ngạc Nhĩ Thái lại nghe theo lời viên quan phái ủy của nhà Thanh là Phan Doãn Mẫn rồi tâu lại với vua Thanh là nước ta xâm chiếm đất của phủ Khai Hóa, không chịu trao trả. Vua nước Thanh tin theo và đã hạ sắc văn, dụ bảo nước ta phải theo lời trả lại. Sau đó Ngạc Nhĩ Thái đã làm tờ dụ tư cho chạy đến trạm địa đầu biên giới Tuyên Quang, nhưng viên thổ mục giữ quan ải của ta là Hoàng Văn Phác đã dùng lời lẽ kháng cự không chịu tiếp nhận tờ dụ tư đó. Ngạc Nhĩ Thái sinh ngờ vực là nước ta sẽ có mưu kế gì khác nên hắn lập tức báo tin sang tỉnh Quảng Tây chia địa điểm phòng bị nơi biên giới. Mặt khác hắn còn đem việc này tâu báo về triều đình nhà Thanh và xin điều động binh mã 3 tỉnh để phòng bị biên giới, nhưng vua Thanh không chuẩn y.

Vua Thanh liền sai viên Tả đô ngự sử Hàng Dịch Lộc và Nội các học sĩ Nhậm Chi Lan sang nước ta tuyên bố chiếu chỉ để hiểu dụ, nhân tiện xem xét động tĩnh. Nhưng khi hai viên sứ giả này chưa tới nước ta thì quốc thư của triều đình Lê - Trịnh đã tới Yên Kinh. Trong thư của triều đình Lê - Trịnh lời lẽ mềm mỏng, giãi bày rõ phải trái. Vua Thanh đọc quốc thư rất vui lòng và khen ngợi, lập tức sai viết sắc văn khác, lại sai bọn Dịch Lộc đưa sang nước ta tuyên bố dụ bảo. Trong sắc văn nói việc tra ra đất xưởng đồng 40 dặm, nay giao trả cả lại.

Vào lúc này, biên giới phương Bắc được cảnh giới khá nghiêm ngặt, nên bên nước ta trong kinh ngoài trấn mọi người có ý nghi ngờ lo sợ, nhưng Trịnh Cương quyết đoán có lý nào không hấn khích mà lại sinh sự được, bèn nghiêm sức cho quan lại giữ biên giới, không được hành động càn rở. Trong lúc Trịnh Cương cẩn mật như thế thì đến tháng 6 năm 1728, sứ giả Hàng Dịch Lộc của nhà Thanh đã đến tới kinh đô nước ta. Quả nhiên nhà Thanh đồng ý trao trả lại đất cũ Tụ Long cho nước ta và lại lập giới mốc ở sông Đỗ Chú, biên giới giữa nước ta và nước Thanh khi đó.

Lúc tiếp nhận sắc văn của nhà Thanh, triều đình cử Tả thị lang bộ Binh là Nguyễn Huy Nhuận, Tế tửu Nguyễn Công Thái lên Tuyên Quang để nhận đất và lập mốc giới. Đến lúc này, mưu đồ xâm chiếm đất đai của quan lại nhà Thanh vẫn chưa hết, viên thổ ty phủ Khai Hóa muốn ăn chặn lấy các sách ở Bảo Sơn, nên đã chỉ sai địa điểm sông Đỗ Chú. Nhưng viên Tế tửu Nguyễn Công Thái của ta đã sớm phát hiện, tìm nhận ra đúng địa phận sông Đỗ Chú, cho dựng bia nơi giáp giới. Từ đấy việc biên giới hai bên mới ổn định.

Về việc này, sách “Nhất thống chí” của nhà Thanh cũng chép rằng: Năm Ung Chính thứ 6 (1728), Tổng đốc Vân Nam xin tra xét rõ địa giới nước An Nam, phụng chỉ dụ đặc ân cho nước An Nam 40 dặm đất. Bèn lấy sông Đỗ Chú ở vịnh Bạch Mã làm giới mốc.

Lời bàn:

Kể từ sau khi nhà Mạc bị nhà Trịnh đánh đổ, vùng biên cương phía Bắc lại trở nên căng thẳng hơn. Trong nhiều việc làm nhằm ổn định tình hình chung, chính quyền Lê - Trịnh lúc này đã ý thức rất rõ về việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ. Và ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của chính quyền Lê - Trịnh dưới thời Trịnh Cương thể hiện trên hai phương diện: Bảo vệ vùng biên cương và xác lập chủ quyền lãnh thổ qua quan hệ ngoại giao với nhà Thanh. Trong bối cảnh cần ổn định để xây dựng, phát triển đất nước và với vị thế là một nước nhỏ trước một đế chế Trung Hoa rộng lớn, chính quyền vua Lê - chúa Trịnh đã thực thi chính sách ngoại giao cực kỳ khôn khéo và vô cùng linh hoạt, nhưng cũng thể hiện rõ bản lĩnh của Đại Việt.

Và thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành lại mỏ đồng Tụ Long đã khẳng định chính sách đúng đắn trong bang giao của chính quyền Lê - Trịnh, đồng thời khẳng định những giá trị lớn lao của bang giao Đại Việt trong sự nghiệp bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Chính quyền Lê - Trịnh bằng chính sách mềm dẻo, kiên trì nhưng cũng rất kiên quyết trong bang giao đã thể hiện tinh thần tự tôn dân tộc, ý thức trách nhiệm của người cầm quyền đối với việc bảo vệ chủ quyền quốc gia và sự khôn khéo trong đường lối bang giao của dân tộc. Như vậy không phải hôm nay, mà từ xa xưa tổ tiên chúng ta đã biết việc ở cạnh một người láng giềng to con lớn xác, nhưng bụng dạ lại quá hẹp hòi thì vấn đề độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia phải kiên trì, kiên quyết đấu tranh để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ. Tinh thần ấy, bài học ấy xin hậu thế đừng ai quên và đừng bao giờ quên.

N.N