ÔN CỐ TRI TÂN 16:36, 05/06/2011 GMT+7

Chuyện xưa kể lại rằng, khi Mỵ Châu - con gái của An Dương Vương lớn lên thì cũng là lúc Triệu Đà (vua của nước Nam Việt, một vương quốc ở phía Bắc và nằm sát biên giới phía Bắc nước ta) đang ráo riết thực hiện mưu đồ bành trướng xuống phương Nam. Quân của Triệu Đà đã bao phen tiến đánh đến tận Tiên Du (nay thuộc Bắc Ninh), uy hiếp mạnh mẽ đối với cả kinh thành Cổ Loa, nhưng tất cả những cuộc tấn công ấy đều bị đẩy lùi. Sách Đại Việt sử ký toàn thư có đoạn chép rằng:

- Triệu Đà biết nhà vua có nỏ thần, không thể nào địch nổi, bèn cho quân lui giữ Vũ Ninh (vùng Bắc Ninh ngày nay) rồi sai sứ đến xin giảng hòa. Nhà vua mừng lắm, bèn chia đất từ Bình Giang, tức là vùng sông Thiên Đức, huyện Đông Ngàn (nay thuộc Bắc Ninh) trở lên phía Bắc thì giao cho Triệu Đà cai quản, từ đó trở về Nam thì do nhà vua cai quản. Sau đó, Triệu Đà sai con trai của mình là Trọng Thủy, vào hầu cận nhà vua, rồi xin cưới con gái của nhà vua là Mỵ Châu. Được An Dương Vương bằng lòng, nên Trọng Thủy nhân đó dỗ dành Mỵ Châu để xin xem trộm nỏ thần. Thế rồi Trọng Thủy ngầm bẻ gãy lẫy nỏ, làm cái lẫy giả thay vào rồi lấy cớ về Bắc thăm nhà để mật báo mọi sự cho cha. Trước khi đi Trọng Thủy nói với Mỵ Châu rằng:

- Ơn nghĩa vợ chồng chẳng thể nào quên, sau này nếu chẳng may hai nước bất hòa, Nam Bắc cách biệt, mà ta lại tới đây thì làm sao có thể tìm thấy nàng?

Nghe vậy, Mỵ Châu nói: Thiếp có cái áo kết bằng lông ngỗng, đi đâu cũng thường mang theo mình. Vậy, thiếp sẽ rút lông ngỗng rắc xuống đường để làm dấu.

Trọng Thủy về mật báo cho Triệu Đà hay và ngay sau đó, Triệu Đà đem quân đánh An Dương Vương. Khi Triệu Đà đem quân đến đánh, An Dương Vương không biết là lẫy nỏ đã mất, cho nên cứ vừa ngồi đánh cờ, vừa cười mà nói rằng:

- Triệu Đà không sợ nỏ thần của ta hay sao?

Khi quân của Triệu Đà tiến sát đến nơi. Nhà vua mới giương nỏ bắn và bấy giờ mới hay là lẫy nỏ đã gãy rồi. Nhà vua thua chạy và cho Mỵ Châu cùng ngồi chung ngựa mà đi mãi về phía Nam. Trọng Thủy cứ theo dấu lông ngỗng đuổi theo. Nhà vua chạy đến biển, hết đường mà thuyền chẳng có, liền cất tiếng gọi thần Kim Quy - Hãy mau đến cứu ta!

Thần Kim Quy nổi lên mặt nước, mắng rằng:

- Kẻ ngồi sau ngựa là giặc đấy, sao không giết ngay đi!

Nhà vua rút gươm chém Mỵ Châu. Mỵ Châu liền khấn vái rằng:

- Ta trọn tiết trung tín, chẳng dè bị người đánh lừa, vậy sau khi chết, xin được hóa thành ngọc châu để rửa mối nhục này.

Nhà vua chém Mỵ Châu, máu chảy loang khắp mặt nước, loài trai dưới biển nuốt vào bụng, máu ấy hóa thành hạt minh châu. Nhà vua cầm sừng tê văn dài bảy tấc mà đi xuống biển, đại để cũng như nói cầm sừng tê đi xuống nước. Tục truyền rằng, núi Dạ Sơn, xã Cao Xá ở Diễn Châu (nay thuộc tỉnh Nghệ An) chính là nơi nhà vua giết Mỵ Châu rồi đi xuống biển.

Trọng Thủy đuổi đến nơi, thấy Mỵ Châu đã chết, thương khóc hồi lâu rồi đem xác về chôn ở Loa Thành. Trọng Thủy nhớ tiếc Mỵ Châu, trở lại nơi Mỵ Châu trước kia thường hay trang điểm rồi nhảy xuống giếng mà chết. Người đời sau hễ được hạt minh châu ở ngoài biển Đông, nếu đem đến lấy nước giếng ấy mà rửa thì sắc ngọc sẽ sáng hơn.

Lời bàn:

Sau lỗi lầm của An Dương Vương, tổ tiên ta ngày xưa đã phải trả giá bằng cuộc chiến đấu trường kì, gian khổ và quyết liệt trong suốt hơn một ngàn năm với các thế lực phong kiến phương Bắc. Mặc dù vậy, song công đức của An Dương Vương - người đã xây dựng nên quốc gia Âu Lạc và kinh thành Cổ Loa vẫn mãi mãi được tôn kính. Bởi lẽ, trong suốt cuộc đời của mình ai mà chẳng có những lỗi lầm. Và trong mọi lỗi lầm của con người thì sự nhẹ dạ cả tin là lỗi lầm cần được tha thứ hơn cả. Bởi vì nếu một nhà mà cha lại chẳng tin con, vợ không tin chồng, anh không tin em thì thử hỏi có còn là gia đình nữa hay không?

Cái giá mà quốc gia, dân tộc phải trả cho lỗi lầm của An Dương Vương là quá lớn, nhưng trong mọi trái tim nhân hậu, An Dương Vương - người có công dựng nên quốc gia Âu Lạc, dựng nên kinh thành Cổ Loa - vẫn mãi mãi được tôn kính. Còn về Mỵ Châu, tuy “trái tim lầm chỗ để trên đầu” làm cho cơ đồ của vua cha bị sụp đổ và nước mất, nhà tan, nhưng xét về phận làm vợ giữ đức thủy chung thì tiết hạnh của nàng quả là sáng như hạt minh châu dưới biển.

N.N