2013 GMT+7

Văn hóa truyền thống của người Xêtiêng ở Thuận Tiến

Thứ 5, 26/09/2013 | 19:00:00

Cũng như các dân tộc thiểu số khác ở Bình Phước, người Xêtiêng ở Đồng Phú có nhiều giá trị văn hóa truyền thống cần được bảo tồn, gìn giữ và phát huy.

Chúng tôi đến ấp Thuận Tiến, xã Thuận Lợi để tìm hiểu về văn hóa truyền thống của người Xêtiêng. Ấp có 374 hộ nhưng có đến 200 hộ đồng bào Xêtiêng. Trưởng ấp Điểu Ghê cho biết: Hiện ấp vẫn duy trì một đội cồng chiêng gồm 5 người, đội văn nghệ 12 người, 1 đội bóng đá, 1 đội bóng chuyền, 1 đội đẩy gậy... Đặc biệt ấp còn lưu giữ 2 bộ cồng và 1 bộ chiêng. Nhân các ngày lễ, tết... người dân ở đây vẫn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa truyền thống, để thế hệ con cháu nhớ đến và lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Anh Điểu Vinh với chiếc cồng

Theo anh Điểu Vinh, các làn điệu dân ca của dân tộc mình rất phong phú và đa dạng, như: Hát giao duyên, đối đáp... Không chỉ thể hiện sự giao lưu văn hóa mà qua đó còn giúp con người hiểu nhau hơn, người làng này hiểu người làng khác. Giá trị văn hóa lớn nhất ở đây chính là những định hướng giáo dục con người hiểu biết cội nguồn, gìn giữ và phát huy những ca từ trong các làn điệu dân ca hàm chứa sâu sắc mối quan hệ gia đình, họ hàng, anh em, trong lao động sản xuất... Anh Điểu Vinh hiện lưu giữ rất nhiều bài hát dân ca Xêtiêng. Anh thường xuyên tham gia các hội diễn văn hóa dân tộc thiểu số của trung ương, tỉnh, huyện và đạt nhiều giải cao. Vừa qua, ấp Thuận Tiến được chọn là đơn vị tổ chức lớp truyền dạy hát dân ca Xêtiêng. Anh Điểu Vinh được Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch mời làm giảng viên truyền dạy dân ca Xêtiêng cho 15 thiếu nhi của ấp. Đến nay, các em đều thuộc những bài hát dân ca của đồng bào mình. Anh Vinh tâm sự: Biết nhiều bài hát dân ca của người Xêtiêng thì mình phải dạy cho con cháu, để thế hệ sau biết mà giữ gìn.

Nghề dệt thổ cẩm ở ấp Thuận Tiến cũng thăng trầm theo thời gian. Hiện ấp còn 20 gia đình duy trì nghề truyền thống này. Hàng ngày, vợ chồng ông Điểu Bon - bà Thị Bừa vẫn dệt thổ cẩm. Những vật dụng như: Chăn, vỏ, gối, khăn, xà rông... gia đình bà đều sử dụng chất liệu thổ cẩm, đây cũng là cách để bà gìn giữ nghề dệt thổ cẩm cho con cháu. Theo bà Thị Bừa, trước đây người dệt thổ cẩm phải hái bông trong rừng về se thành sợi, lấy lá rừng, vỏ cây giã nhỏ, ngâm, ủ khoảng 10-15 ngày rồi lấy nước để nhuộm sợi. Mỗi loại lá cây, vỏ cây qua ngâm ủ và nhuộm ra một màu khác nhau. Còn dệt thổ cẩm ngày nay đơn giản hơn nhiều, người dệt mua sợi tổng hợp tại các chợ, chọn màu sắc thích hợp đem về dệt. Màu chủ đạo trong trang phục của người Xêtiêng vẫn là màu chàm hoặc đỏ thẫm.

Hiện người Xêtiêng vẫn sử dụng gùi để lên rẫy bởi sự tiện dụng và phù hợp với phong tục tập quán. Hiện ấp Thuận Tiến đang duy trì 5 hộ làm nghề đan gùi phục vụ đồng bào trong ấp. Ông Điểu Bon cho biết: “Nghề đan gùi đã theo tôi từ nhỏ, đến nay tôi vẫn thường xuyên đan bán hoặc tặng đồng bào. Tôi muốn giữ nghề cho con cháu. Tôi mừng vì mấy đứa con đều biết đan gùi”.

Những nét đẹp văn hóa truyền thống của người Xêtiêng còn lưu giữ tại ấp Thuận Tiến hầu hết đều mang tính tự phát, là ý thức của một bộ phận người dân. Để bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống của người Xêtiêng nói chung, tại ấp Thuận Tiến nói riêng, anh Trần Văn Dũng, Giám đốc Trung tâm văn hóa - thể thao huyện Đồng Phú đề nghị các cấp chính quyền cần xây dựng cơ chế chính sách, chế độ đãi ngộ hợp lý đối với các nghệ nhân đang lưu giữ kho tàng nghệ thuật cổ quý giá. Bên cạnh đó, ngành chức năng cần thống kê tư liệu, tài liệu nghiêm túc, tỉ mỉ văn hóa truyền thống của người Xêtiêng, từ đó đưa ra các giải pháp bảo tồn cụ thể và hữu hiệu. Hàng năm, các địa phương nên tổ chức những hoạt động liên hoan giao lưu văn hóa các dân tộc thiểu số nói chung; biểu dương, khen thưởng kịp thời những tập thể, cá nhân làm tốt. Đây cũng là đòn bẩy quan trọng để quảng bá, nâng cao giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của người Xêtiêng và giới thiệu đến đông đảo người dân.

Khắc Bảy