HIẾN PHÁP NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM 10:45, 25/03/2013 GMT+7

Trong quan hệ dân sự đất đai, do Hiến pháp quy định đất đai là sở hữu toàn dân nên mặc nhiên người dân chính là chủ thể hợp pháp của đất đai mà mình đang có quyền, dù muốn hay không. Do đó, khi cần quỹ đất phục vụ mục đích phát triển kinh tế - xã hội mang tính công ích, cộng đồng, quốc kế dân sinh, an ninh quốc phòng... thì Nhà nước phải trưng mua quyền sử dụng đất và bồi thường tài sản trên đất bao gồm cả công sức tạo lập của người dân căn cứ sức mua của thị trường tương ứng. Nhà đầu tư hay người dân đều là những chủ thể bình đẳng trước luật pháp; lợi ích chính đáng của họ đều phải được tôn trọng và bảo vệ như nhau, không phân biệt.

Đó là quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong quá trình sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1992 và Luật đất đai sửa đổi. Mặc dù đã được sửa đổi, bổ sung, song một số quy định liên quan đến quản lý, sử dụng đất tại Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 vẫn còn gây không ít quan ngại. Cụ thể, theo khoản 3, điều 58 (sửa đổi, bổ sung Điều 18) có ghi: “Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế - xã hội”.

Theo ý kiến của cá nhân tôi thì Khoản 3, Điều 58 trong Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992, cần được lược bỏ cụm từ “và các dự án phát triển kinh tế - xã hội” ở phía cuối, đồng thời thêm vào đó cụm từ “cộng đồng xã hội”. Và khoản này được viết lại như sau: “Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích cộng đồng xã hội”.

Lý do để tôi đưa ra ý kiến này là vì, nếu gọi chung là dự án phát triển kinh tế - xã hội sẽ gây nhập nhằng giữa kinh doanh và phục vụ lợi ích xã hội. Từ đây cũng sẽ tạo ra môi trường, điều kiện để tham nhũng nảy sinh và phát triển một cách tinh vi. Hơn nữa, thực tiễn ở nước ta trong những năm qua cho thấy, người dân bức xúc và khiếu kiện nhiều, phần lớn là do Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Nhưng việc bồi thường cho dân chưa thỏa đáng; việc giải quyết chính sách hậu thu hồi đất chưa thật hài hòa giữa lợi ích của người bị thu hồi đất và chủ dự án đầu tư (người được cấp đất).

Bên cạnh đó, nếu gọi chung là dự án phát triển kinh tế - xã hội thì vì lợi nhuận, chủ đầu tư sẵn sàng chạy dự án bằng mọi cách, thậm chí là thỏa hiệp với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để thực hiện việc thu hồi đất của tổ chức, cá nhân với giá thấp. Hậu quả là lợi ích của dự án này thuộc về chủ đầu tư - lợi ích nhóm và điều này tạo điều kiện cho tham nhũng phát sinh. Do đó, đối với trường hợp cần quỹ đất cho nhà đầu tư phát triển sản xuất - kinh doanh, dịch vụ... sinh lợi trên đất thì có cơ chế thỏa thuận bồi thường thỏa đáng, phù hợp với sức mua của thị trường và quy định giám sát của chính quyền nhằm bảo vệ quyền lợi nhân dân cũng như tổ chức, doanh nghiệp. đối với trường hợp này, Nhà nước đóng vai trò trọng tài, can thiệp một cách công tâm, khách quan, nhằm giải quyết thỏa đáng lợi ích giữa người bị thu hồi đất và chủ dự án (người được cấp đất).

Đối với các dự án phục vụ lợi ích cộng đồng xã hội, không hạch toán kinh doanh (cầu cống, đường giao thông công cộng, công viên, trường học công, bệnh viện công...), Nhà nước trực tiếp thu hồi đất, có bồi thường hợp lý cho các đối tượng bị thu hồi đất, đảm bảo sự công bằng xã hội. Có như vậy thì tin chắc rằng sẽ ngăn chặn tận gốc nạn tham nhũng qua đất đai, sẽ chấm dứt tình trạng khiếu kiện đông người về thu hồi đất bất hợp lý và bồi thường đất chưa thỏa đáng. 

Thanh Hải (Chơn Thành)