HIẾN PHÁP NƯỚC CHXHCN VIỆT NAM 17:38, 03/03/2013 GMT+7

Tại Khoản 3, Điều 58 (sửa đổi, bổ sung Điều 18) có ghi: 3. Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các dự án phát triển kinh tế - xã hội. Theo ý kiến của cá nhân tôi thì quy định như trên vừa dài lại vừa thừa và nghe rất nặng nề.

Cụ thể, với cụm từ “thu hồi” nghe rất nặng nề. Đồng thời với cụm từ “và các dự án phát triển kinh tế - xã hội” như trong dự thảo là không cần thiết. Và chỉ cần quy định: “Nhà nước trưng dụng đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích của cộng đồng” là đủ. Vì vậy, theo tôi thì ở Khoản 3, Điều 58 cần được bỏ cụm từ “công cộng và các dự án phát triển kinh tế - xã hội” và thay vào đó là cụm từ “của cộng đồng”. Việc sửa đổi, bổ sung như trên là vì những lý do như sau:

Thứ nhất, theo tôi thì cụm từ “thu hồi” cần được thay thế bằng cụm từ “trưng dụng” nghe mềm mại hơn, phù hợp hơn. Vì đất đai thuộc là do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Người dân được giao quyền sử dụng đất và khi nhà nước cần thì sẽ trưng dụng lại quyền này để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia…

Thứ hai, “các dự án phát triển kinh tế - xã hội” suy cho cùng thì cũng là nhằm mục đích “vì lợi ích quốc gia, lợi ích của cộng đồng”.

Thứ ba là việc phát triển kinh tế tất yếu sẽ dẫn đến phát triển về xã hội. Bên cạnh đó, trong đầu tư cần phải phân định rõ ràng giữa dự án phát triển kinh tế và dự án phục vụ lợi ích cộng đồng xã hội. Nếu chúng ta gộp chung là dự án phát triển kinh tế - xã hội, thì sẽ dẫn đến sự nhập nhằng giữa kinh doanh và phục vụ lợi ích xã hội. Không những thế, sự nhập nhằng này là kẽ hở tạo ra môi trường và điều kiện cũng như cơ hội để tham nhũng nảy sinh và phát triển một cách tinh vi.

Thứ tư là thực tiễn trong nhiều năm qua cho thấy, người dân bức xúc, khiếu kiện nhiều và trong số đó phần lớn là trong lĩnh vực đất đai. Cụ thể là từ việc thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội nói chung, nhưng việc thực hiện bồi thường cho dân có đất bị thu hồi chưa thỏa đáng. Bên cạnh đó, việc giải quyết chưa thật hài hòa giữa lợi ích của người bị thu hồi đất và chủ dự án đầu tư (người được cấp đất). Nếu gọi chung là dự án phát triển kinh tế - xã hội thì đối với các dự án kinh tế, vì lợi nhuận sẽ dễ phát sinh tình trạng các chủ đầu tư chạy dự án, thỏa hiệp với các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, thu hồi đất của tổ chức, cá nhân với giá thấp. Từ đó, lợi ích khủng sẽ nghiêng về chủ đầu tư và điều này sẽ tạo điều kiện, cơ hội cho tham nhũng phát sinh. Do đó, việc cần thiết là phải phân chia tách bạch dự án phát triển kinh tế - xã hội thành hai loại dự án là dự án phát triển kinh tế và dự án phục vụ cộng đồng xã hội.

Thứ năm, đối với các dự án phát triển kinh tế thì đương nhiên là nhà đầu tư phải hạch toán kinh tế, kinh doanh, lỗ lãi bằng tiền và một khi đụng chạm đến lợi ích của các đối tượng, thì việc thu hồi đất phải được thực hiện theo sự thỏa thuận, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa tổ chức, cá nhân bị thu hồi đất với chủ đầu tư. Ở đây, Nhà nước phải đóng vai trò là trọng tài, đồng thời can thiệp một cách công tâm, khách quan, giải quyết thỏa đáng lợi ích giữa người bị thu hồi đất và chủ dự án. 

Thứ sáu là đối với các dự án phục vụ lợi ích cộng đồng xã hội, không hạch toán kinh doanh, như: Cầu cống, đường giao thông công cộng, công viên, trường học công, bệnh viện công…, Nhà nước trực tiếp thu hồi đất thì cần có cơ chế bồi thường hợp lý cho các đối tượng bị thu hồi đất, đảm bảo sự công bằng xã hội.

Từ những lập luận trên, theo tôi thì Khoản 3, Điều 58 cần được bỏ cụm từ “và các dự án phát triển kinh tế - xã hội”. Như vậy, Khoản 3, Điều 58 được viết lại như sau: 3. Nhà nước trưng dụng đất do tổ chức, cá nhân sử dụng có bồi thường theo quy định của pháp luật trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, lợi ích của cộng đồng. Với việc sửa đổi, bổ sung Khoản 3, Điều 58 như trên, tôi tin chắc rằng sẽ ngăn chặn được từ gốc nạn tham nhũng qua đất đai, đồng thời qua đó sẽ xóa bỏ tình trạng khiếu kiện đông người về thu hồi đất không hợp lý và việc bồi thường đất chưa thỏa đáng cho người có đất bị thu hồi như hiện nay.

Văn Minh (Đồng Xoài)