Thời luận 05:02, 25/06/2021 GMT+7

Cùng với việc phê duyệt Quy hoạch điện của Chính phủ, một số cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời cũng được ban hành. Điển hình là Quyết định 11/2017/QĐ-TTg và Quyết định 13/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam đã như “thỏi nam châm” thu hút hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước rót vốn đầu tư vào các dự án điện mặt trời, với tổng trị giá hàng trăm ngàn tỷ đồng.

Bình Phước có trung bình từ 2.400-2.500 giờ nắng/năm và là một trong 3 tỉnh có mức độ bức xạ nhiệt cao nhất cả nước nên có tiềm năng lớn trong phát triển các dự án điện năng lượng mặt trời. Tỉnh cũng đã ban hành những chính sách hỗ trợ đặc biệt về tiền thuê đất, thuế, ứng dụng công nghệ cao… để thu hút đầu tư vào lĩnh vực điện tái tạo, điện năng lượng sạch... Do đó, rất nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước đã tìm đến Bình Phước tìm kiếm cơ hội đầu tư. Hiện ngoài các dự án lớn với quy mô hàng ngàn MW, tỉnh còn phát triển mạnh về điện mặt trời áp mái. Riêng năm 2020, toàn tỉnh có 3.156 khách hàng lắp đặt điện năng lượng mặt trời áp mái nhà với tổng công suất 511.053kWp.

Không thể phủ nhận việc gia tăng nhanh chóng của điện mặt trời đã góp phần bổ sung sản lượng điện thiếu hụt cho hệ thống điện quốc gia. Tuy nhiên, sự phát triển “như nấm mọc sau mưa” của các dự án điện mặt trời cũng đang đặt ra những thách thức và áp lực rất lớn lên hệ thống lưới điện truyền tải. Bởi đa số dự án điện mặt trời lớn tập trung chủ yếu ở một số khu vực có tiềm năng, nhưng lưới truyền tải, phân phối điện lại chưa kịp đầu tư, dẫn đến phải cắt giảm hàng trăm triệu kWh điện mặt trời. Vì sự an toàn chung, các doanh nghiệp chấp nhận bị cắt giảm. Nhưng vấn đề này không chỉ khiến họ thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của rất nhiều lao động. Mặt khác, việc phát triển điện mặt trời áp mái cũng xuất hiện tình trạng trục lợi chính sách của Nhà nước để được bán điện với giá ưu đãi.

Trước những bất cập đã và đang nảy sinh trong phát triển điện mặt trời cho thấy, muốn phát triển năng lượng tái tạo mạnh mẽ, bền vững, cần tập trung vào các nội dung, như chính sách, hạ tầng truyền tải và điều độ vận hành hệ thống điện, hệ thống lưu trữ để nâng cao khả năng hấp thụ nguồn điện, đảm bảo vận hành an toàn, hiệu quả hệ thống điện. Đồng thời, kiên quyết xử lý những sai phạm trong đầu tư điện mặt trời áp mái nhà bằng các biện pháp mạnh như: thu hồi giấy phép đầu tư, giấy phép xây dựng và ngừng ký hợp đồng mua điện của các chủ đầu tư dự án; đề xuất xử lý trách nhiệm với những cá nhân, tổ chức liên quan dẫn đến sai phạm...