“Đích đến của kỷ nguyên vươn mình là dân giàu, nước mạnh, xã hội xã hội chủ nghĩa, sánh vai với các cường quốc năm châu. Phấn đấu đến năm 2045 trở thành nước xã hội chủ nghĩa phát triển, có thu nhập cao; khơi dậy mạnh mẽ hào khí dân tộc, tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng phát triển đất nước; kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại đưa đất nước phát triển toàn diện, mạnh mẽ, bứt phá và cất cánh”. Đó là những nội dung quan trọng trong chuyên đề của Tổng Bí thư Tô Lâm về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Để đạt được các mục tiêu này, phải hội tụ được sức mạnh tổng thể nhiều lĩnh vực; trong đó lĩnh vực văn hóa đóng vai trò “sức mạnh mềm” trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Di tích quốc gia địa điểm Chiến thắng Đồng Xoài là niềm tự hào của người dân Bình Phước về chiến thắng Đồng Xoài rực lửa chiến công ngày 9-6-1965 - Ảnh: Phú Quý

Trong hành trình phát triển, đất nước ta đã trải qua nhiều kỷ nguyên để khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới, như: Kỷ nguyên độc lập, tự do, xây dựng chủ nghĩa xã hội và kỷ nguyên mới. Đây là thời điểm “hội tụ” tổng hòa các lợi thế, sức mạnh để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới,  kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Thời điểm bắt đầu kỷ nguyên mới là Đại hội XIV của Đảng.

Văn hóa là động lực quan trọng để phát triển kinh tế. Trong ảnh: Lãnh đạo tỉnh, Trung ương dự lễ khánh thành giai đoạn 1 Nhà máy sản xuất lốp ôtô của Công ty TNHH HAOHUA (Việt Nam) và động thổ công trình xây dựng đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Thủ Dầu Một - Chơn Thành đoạn qua địa bàn tỉnh - Ảnh: Trương Hiện

Năm 2024 đánh dấu sự phát triển vượt bậc trong ngoại giao kinh tế của Bình Phước. Trong ảnh, đoàn công tác của tỉnh xúc tiến đầu tư tại Trung Quốc - Ảnh: Trần Thể

Trong thời kỳ hội nhập mạnh mẽ hiện nay, Việt Nam vươn mình ngày càng khẳng định vị trí trong khu vực và quốc tế. Bản đồ ngoại giao văn hóa, chính trị, kinh tế ngày càng mở rộng trên thế giới. 

Với kho tàng giá trị tinh hoa của dân tộc, văn hóa đã tạo ra một hình ảnh Việt Nam tích cực, thân thiện và giàu bản sắc với cộng đồng thế giới. Từ đó, văn hóa được xem là “hộ chiếu quốc tế”, nguồn lực chiến lược đưa Việt Nam sánh vai cùng bạn bè quốc tế trong bối cảnh hiện nay. Vì vậy, phát triển văn hóa song hành cùng phát triển kinh tế - xã hội sẽ là một trong những nhiệm vụ hàng đầu để đất nước khẳng định vị thế và bản sắc của mình trong kỷ nguyên mới.

Tượng đài Phước Long chiến thắng 6-1-1975 là biểu tượng tự hào của người dân thị xã Phước Long nói riêng và Bình Phước nói chung - Ảnh: TL

Được ví là “sức mạnh mềm”, văn hóa ngày càng khẳng định những vai trò cốt lõi của mình ở các khía cạnh: Khẳng định bản sắc dân tộc, là công cụ ngoại giao hiệu quả; thúc đẩy tinh thần đoàn kết và lòng tự hào dân tộc; đồng thời văn hóa còn tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Văn hóa cồng chiêng của đồng bào S’tiêng Bình Phước là nét văn hóa gây thương nhớ, lưu luyến cho du khách mỗi lần đến tham quan, du lịch - Ảnh: TL

Để phát huy giá trị văn hóa trong kỷ nguyên mới, tại Quyết định số 1489/QĐ-TTg ngày 24-11-2023 về Quy hoạch tỉnh Bình Phước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã định hướng: “Xây dựng nền văn hóa phát triển toàn diện gắn với mục tiêu phát triển con người, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của tỉnh Bình Phước, thúc đẩy các ngành dịch vụ văn hóa, văn hóa cộng đồng, bảo tàng, bảo tồn, sáng tác văn học, nghệ thuật”.

Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và lãnh đạo tỉnh Bình Phước tham quan khu trưng bày đàn đá Lộc Hòa tại Hội nghị Văn hóa tỉnh Bình Phước năm 2023

Có vị trí chiến lược quan trọng trong văn hóa, kinh tế của khu vực Đông Nam Bộ, Bình Phước là thành phần không thể thiếu trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước. Trong hành trình đi tìm “hình hài văn hóa” của mình, để định vị Bình Phước trên bản đồ văn hóa của Việt Nam, khu vực; Bình Phước được các chuyên gia nhận xét có nhiều nét văn hóa đặc thù. Với thế mạnh một nền văn hóa đa dạng, bản sắc, vừa đậm đà giá trị văn hóa của dân tộc, vừa giàu có bản sắc của địa phương; với nhiều đặc tính nổi trội hòa hợp, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo; minh chứng cho những điều này, mảnh đất Bình Phước đã tích hợp 41 thành phần dân tộc sinh sống với những nét văn hóa riêng.

Với sự hòa đồng của con người Bình Phước cũng là một nét đặc sắc riêng được hình thành trong quá trình dài tiếp nhận người dân di cư khắp nơi đến lập nghiệp mang theo nhiều nền văn hóa dân tộc khác nhau. Sự hỗn dung văn hóa chính là đặc sắc của Bình Phước. Bên cạnh đó, với thế mạnh về cảnh quan, đa dạng văn hóa tạo nên sức mạnh về văn hóa lớn.

Về di sản văn hóa, Bình Phước có 102 di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, trong đó có các di tích chiến tranh như: Di tích quốc gia đặc biệt Đường Trường Sơn - Hồ Chí Minh, Di tích quốc gia đặc biệt Căn cứ Bộ chỉ huy các lực lượng vũ trang miền Nam Việt Nam, Thành đất hình tròn Lộc Tấn 2, bảo vật quốc gia đàn đá Lộc Hòa, Khu bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo, núi Bà Rá…

Núi Bà Rá, thị xã Phước Long - nơi chứa đựng nhiều chiến tích lịch sử của người dân Bình Phước, của đất nước trong các cuộc chiến tranh đưa quốc gia Việt Nam lên bản đồ thế giới - Ảnh: Phú Quý

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước Trần Tuệ Hiền thắp hương tưởng nhớ Thượng tướng Trần Văn Trà tại Khu di tích Tà Thiết trong chuyến về nguồn cùng với Lớp K5 - Trường Đoàn Trung ương II

Lớp K5 - Trường Đoàn Trung ương II về nguồn tại Di tích Tà Thiết - Ảnh: Phạm Tăng

Đánh giá về ưu điểm, tiềm năng văn hóa của Bình Phước, PGS.TS Huỳnh Văn Tới, giảng viên Trường đại học Văn hóa TP. Hồ Chí Minh cho biết: Nhìn một cách tổng quan, các di tích trên địa bàn Bình Phước mang cấu thành có đầy đủ các dạng di tích. Đặc điểm quan trọng là các di tích đó đều có giá trị đặc biệt và tỏa sáng, đánh dấu một chuỗi từ khai mở, đấu tranh cách mạng giành chính quyền cho đến xây dựng và phát triển hiện nay.

Với địa thế và không gian văn hóa kết nối và gắn liền với khu vực Đông Nam Bộ và tiếp giáp Vương quốc Campuchia nên các di tích của Bình Phước không chỉ đại diện cho bản thân nó mà cho cả vùng và kết nối liên vùng. Mỗi di tích đều có ý nghĩa kết nối với các di tích đồng dạng trong khu vực Đông Nam Bộ. Cho nên khi đánh giá vị thế và nghiên cứu hướng phát triển di tích lịch sử, văn hóa của Bình Phước phải có tư duy liên vùng.

Còn đối với Nhạc sĩ Trần Cao Vân, giảng viên âm nhạc Trường đại học Quảng Nam, hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam khi nhận xét về văn hóa Bình Phước cho rằng: “Đến với Bình Phước, yếu tố đầu tiên mà tôi cảm nhận và yêu mảnh đất này chính là truyền thống lịch sử. Điều này đã cho tôi rất nhiều cảm xúc trong sáng tác các tác phẩm về Bình Phước. Bên cạnh đó, dân tộc S’tiêng có thể nói là người dân định cư lâu nhất trên mảnh đất này. Những nét văn hóa S’tiêng, âm nhạc S’tiêng đã cho tôi nhiều cảm hứng để sáng tác cũng như vận dụng sáng tác trong ca khúc của mình. Đến nay, tôi đã có hơn 30 ca khúc sáng tác về Bình Phước, trong đó viết riêng về đồng bào S’tiêng là 7 ca khúc”.

Để phát huy thế mạnh văn hóa của Bình Phước góp phần xứng đáng cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tỉnh đang thực hiện các giải pháp nhằm phát huy sức mạnh văn hóa như: Xây dựng nền tảng thể chế và chính sách phù hợp với bối cảnh mới. Đầu tư vào bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Hỗ trợ các sáng kiến văn hóa sáng tạo; khuyến khích sự tham gia của các tổ chức và cá nhân vào lĩnh vực văn hóa. Đặc biệt, xây dựng văn hóa số để nâng tầm văn hóa lên tầm cao mới đáp ứng với sứ mệnh “sức mạnh mềm” trong kỷ nguyên mới. 

Dân tộc S’tiêng, văn hóa S’tiêng tạo nên sức hấp dẫn cho nhạc sĩ Trần Cao Vân sáng tác những ca khúc về Bình Phước - Ảnh: Điểu Lành

Văn hóa là những điều tốt đẹp nhất còn đọng lại trong hành trình dài phát triển của một dân tộc, một đất nước. Vì vậy, bản sắc văn hóa chính là kho báu vô giá mà mỗi người dân sống trên đất nước hình chữ S nói chung và mỗi người dân Bình Phước nói riêng được thừa hưởng những giá trị trường tồn qua hàng ngàn năng lịch sử, gắn kết người Bình Phước với cội nguồn và cũng là sức mạnh đưa Bình Phước vươn xa trong khu vực, quốc tế hòa vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Di tích Quốc gia Tà Thiết nơi về nguồn có giá trị ý nghĩa lịch sử cao hằng năm nơi đây đón hàng ngàn du khách gần xa - Ảnh: Phạm Tăng

Trong bối cảnh phát triển hiện nay, tốc độ toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng nhanh, Bình Phước càng nêu cao tinh thần gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa địa phương, của đất nước Việt Nam trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, ngoại giao kinh tế trong khu vực và trên thế giới. Từ đó, văn hóa có vai trò đặc biệt quan trọng giúp Bình Phước xây dựng hình ảnh hòa hợp, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo trong hành trình vươn xa ra biển lớn của mình. Những hình ảnh đó giúp Bình Phước tạo được dấu ấn đặc biệt đối với các quốc gia, nhà đầu tư trên thế giới, mang lại kết quả thành công trong ngoại giao kinh tế thời gian qua.

Đoàn công tác lãnh đạo tỉnh Bình Phước xúc tiến đầu tư tại tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc - Ảnh: Trần Thể

Đánh giá về đóng góp của văn hóa trong việc giúp Bình Phước khẳng định vị thế đối với phát triển kinh tế và ngoại giao, PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương cho biết: Trước hết, Bình Phước có nền văn hóa rất phong phú với nhiều tộc người, vì vậy, văn hóa của Bình Phước có sự đa dạng nhưng mang tính thống nhất cao. Thứ hai, con người Bình Phước có những đặc điểm chung của con người Việt Nam nhưng cũng có bản sắc riêng, đó là sự dũng cảm, kiên cường trong chiến đấu ở những giai đoạn lịch sử trước đây; trong thời kỳ mới - lao động, xây dựng đất nước thịnh vượng. Các đức tính này cần được giữ vững, phát huy để vươn lên. Ngoài ra, sự thủy chung, nhân hậu, sự cởi mở với những người ở các vùng đất khác đến đây sinh sống, lao động, kể cả với người nước ngoài là nét văn hóa đặc trưng đáng quý của người Bình Phước. Vì vậy, những năm gần đây tỉnh Bình Phước đã có sự thu hút đầu tư nước ngoài rất tốt.

Một góc bình yên thành phố Đồng Xoài - Ảnh: Phú Quý

Có được điều đó, nhờ vào việc triển khai Nghị quyết số 14-NQ/TU ngày 20-11-2023 của Tỉnh ủy về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Bình Phước đến năm 2030, định hướng đến năm 2045, với mục tiêu chung xây dựng và phát triển văn hóa Bình Phước đa dạng, bản sắc và hội nhập; vừa đậm đà giá trị văn hóa của dân tộc, vừa giàu có bản sắc của địa phương. Xây dựng con người Bình Phước phát triển toàn diện, có đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam. Đồng thời phát huy mạnh mẽ các đặc tính nổi trội là hòa hợp, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo.

Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cùng đại diện các cơ quan hành chính tỉnh Bình Dương tham quan, dâng hương tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Bộ Chỉ huy miền Tà Thiết

Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết cùng đại diện lãnh đạo tỉnh Bình Phước và các cơ quan hành chính tỉnh Bình Dương tham quan, dâng hương tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Bộ Chỉ huy miền Tà Thiết

Trong Nghị quyết 14 của tỉnh, đưa ra các mục tiêu, chiến lược và tầm nhìn về lĩnh vực văn hóa đến năm 2024. Trong đó, phấn đấu đến năm 2045 có: 100% khu phố, thôn, ấp có nhà văn hóa - thể thao đạt chuẩn; cấp xã có trung tâm văn hóa - thể thao đạt chuẩn quốc gia; 100% cấp huyện có trung tâm văn hóa, công viên văn hóa. 100% các di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia, các di sản trong danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia trên địa bàn tỉnh được số hóa và ứng dụng trên các nền tảng số. 100% khu công nghiệp thành lập mới có quy hoạch quỹ đất xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao. Phấn đấu đưa chỉ số HDI (chỉ số phát triển con người) của Bình Phước nằm trong nhóm từ 20-25 tỉnh, thành phố đứng đầu cả nước.

Chủ tịch UBND tỉnh Trần Tuệ Hiền trao đổi thân thiện với người dân tại Lễ hội vang mãi tiếng chày trên sóc Bom Bo - Ảnh: TL

Lễ hội Vang mãi tiếng chày trên trên sóc Bom Bo thu hút hàng ngàn lượt khách tham dự lễ hội đưa hình ảnh Bình Phước đến gần hơn với du khách gần xa - Ảnh: TL

Sự kiện marathon Trường Tươi Group năm 2024 tạo nên hiện tượng thể thao trên địa bàn tỉnh thu hút hàng chục ngàn vận động viên, du khách tham gia - Ảnh: Hoàng Vũ

Phút giây dành trọn cảm xúc cho thể thao tại Giải marathon Trường Tươi Group năm 2024 của các vận động viên và du khách - Ảnh: Trần Thể

Trong Quyết định 1489/QĐ-TTg về Quy hoạch tỉnh Bình Phước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, đưa ra phương hướng phát triển lĩnh vực văn hóa: Xây dựng nền văn hóa phát triển toàn diện gắn với mục tiêu phát triển con người, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của tỉnh Bình Phước. Thúc đẩy các ngành dịch vụ văn hóa, văn hóa cộng đồng, bảo tàng, bảo tồn, sáng tác văn học nghệ thuật. Đồng thời đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, các thiết chế văn hóa - thể thao phục vụ đời sống nhân dân. Xây dựng mới sân vận động tỉnh tại thành phố Đồng Xoài gắn với Trung tâm Huấn luyện và thi đấu thể dục thể thao tỉnh Bình Phước. Đồng thời, xây dựng các sản phẩm du lịch, thương hiệu du lịch Bình Phước là điểm đến hấp dẫn, đặc sắc với nhiều địa danh, di tích lịch sử văn hóa, sinh thái của vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên.

Bên cạnh đó, tập trung thu hút các doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực du lịch, đặc biệt là các nhà đầu tư về hạ tầng và vận hành các cơ sở du lịch. Xây dựng các khách sạn 4-5 sao, sân golf. Xây dựng và phát triển các tuyến du lịch nội địa và quốc tế, nhất là tuyến du lịch kết nối với Campuchia, Lào, Thái Lan.

Lãnh đạo tỉnh Bình Phước nhận Quyết định phê duyệt Quy hoạch tỉnh Bình Phước thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 do Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trao (Ảnh chụp ngày 14-12-2024) - Ảnh: Trương Hiện

“Với sự đa dạng bản sắc văn hóa, vừa đậm đà giá trị văn hóa của dân tộc, vừa giàu có bản sắc của địa phương hòa hợp, nghĩa tình, tự cường, kỷ cương, sáng tạo”, đây là những nét đặc trưng về văn hóa Bình Phước được Nghị Quyết 14 khẳng định rõ như “kim chỉ nam” trong chiến lược phát triển văn hóa - “sức mạnh mềm” đưa Bình Phước ngày một cất cánh vươn xa trong kỷ nguyên mới. Thực hiện Nghị quyết 14 giúp Bình Phước xây dựng được hình ảnh, uy tín trong khu vực, ngoại giao kinh tế quốc tế, động lực để phát triển kinh tế - xã hội, là động lực để Bình Phước vươn mình cùng dân tộc trong kỷ nguyên mới, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước.

Thực hiện: Ngọc Bích
Thiết kế, đồ họa: Kim Thoa - Quang Đạo