Góc nhìn thẳng 10:02, 02/06/2022 GMT+7

Nỗi xấu hổ trước quốc tế

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã thừa nhận như thế trong bài phát biểu chia buồn tới các gia đình nạn nhân và cộng đồng tối 24-5: “Bạo lực súng đạn ở đất nước này là dịch bệnh. Và đó là nỗi xấu hổ trước quốc tế”. Tổng thống Biden kêu gọi siết chặt các quy định sử dụng súng: “Đã đến lúc biến nỗi đau này thành hành động”.

Trước khi vào Nhà Trắng, ông Biden đã hứa sẽ thúc đẩy các biện pháp an toàn liên quan đến súng đạn và hướng đến giảm hàng chục ngàn trường hợp tử vong vì súng hằng năm của nước Mỹ. Nhưng từ bấy đến nay, những vụ xả súng giết người hàng loạt vẫn liên tiếp xảy ra. Không riêng gì ông Biden mà bất cứ ai tranh cử Tổng thống Mỹ đều hứa hẹn sẽ mang lại cuộc sống giàu có, văn minh và bình yên cho người dân. Song người dân Mỹ cũng như những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới không biết các vị tổng thống và chính quyền Mỹ sẽ “hành động” thế nào, khi mà quyền sở hữu súng đạn của công dân Mỹ đã được quy định trong Hiến pháp nước này.

Đối với nhiều người Mỹ, súng tượng trưng cho sự kiến lập và bản sắc văn hóa dân tộc - biểu tượng của tự do. Nhưng cũng vì sự “tự do” này mà mỗi năm nước Mỹ có hàng chục ngàn người chết vì xả súng. Trẻ em đi học, người lớn đi làm, vui chơi, mua sắm, cầu nguyện trong nhà thờ… là những việc hết sức bình thường ở bất cứ quốc gia nào. Vậy mà những việc hết sức bình thường ấy lại có thể biến thành rủi ro, dẫn tới chết chóc ở Mỹ khi có những kẻ giết người hàng loạt đang sở hữu súng đạn và đi lại tự do giữa đám đông mà không ai có thể kiểm soát.

Câu hỏi đặt ra là tại sao một đất nước tự coi mình là “dân chủ, văn minh, tiến bộ” nhất thế giới lại phải ghi vào Hiến pháp quyền sở hữu súng đạn của công dân? Từ đây, quyền sử dụng vũ khí ở Mỹ trở nên hiển nhiên đến mức các nhà cung cấp vũ khí không cần tốn công vận động hành lang vẫn thu bộn tiền từ sản xuất vũ khí. Phải chăng sống trên đất Mỹ không ai dám bảo đảm an ninh nên mỗi người dân phải có súng để “tự vệ”? Số vụ xả súng và số người chết ngày càng tăng khiến nhiều người dân Mỹ bức xúc. Họ không thể đồng tình với lập luận của phe ủng hộ dùng súng, bởi súng đạn là để sử dụng ngoài chiến trường chứ không phải để người dân “tự vệ”. Và cho dù là “bản sắc văn hóa”, là “biểu tượng tự do” của nước Mỹ thì việc liên tiếp xảy ra các vụ xả súng, cướp đi sinh mạng của hàng chục ngàn người mỗi năm có đáng để nước Mỹ vì sự an toàn của cộng đồng mà hạn chế quyền sử dụng súng đạn!

Rồi tiếng khóc của những bậc cha mẹ có con chết vì súng đạn ngày hôm nay sẽ chìm vào quên lãng như hàng chục, hàng trăm vụ xả súng đã qua ở Mỹ. Nhưng “nỗi xấu hổ trước quốc tế” mà Tổng thống Joe Biden đã thừa nhận liệu có đủ sức nặng để nước Mỹ dành thời gian nhìn lại chính mình, thay vì luôn can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác?

Chia rẽ sâu sắc

Sau vụ xả súng đẫm máu ngày 24-5, tờ Nhật báo bằng tiếng Pháp phát hành toàn thế giới có bài “Nước Mỹ chém giết lẫn nhau, Đảng Cộng hòa quay mặt nhìn chỗ khác”. Tác giả bài viết cho rằng, việc Quốc hội và chính quyền Mỹ không có ý định sửa đổi quyền sở hữu súng trong Hiến pháp chẳng khác nào đồng lõa với những thảm kịch tiếp theo. Bài viết thống kê các vụ xả súng đẫm máu, chủ yếu trong trường học và cung cấp thông tin: Năm 2021, hơn 20 triệu khẩu súng được bán ra tại Mỹ. Đi kèm với con số đó là 20.000 người thiệt mạng vì súng, chưa kể những người tự tử. Và bài báo kết luận: Trong mỗi tấn bi kịch này, hung thủ đều không gặp bất cứ lực cản pháp lý nào để có thể tiếp cận súng một cách hợp pháp! 

Ron Jacobs, một nhà báo tự do người Mỹ, đang sống trên đất Mỹ, qua vụ xả súng vừa rồi đã phân tích cặn kẽ: “Đây là quốc gia được xây dựng dựa trên bạo lực, tồn tại bằng bạo lực và hạ gục cả thế giới bằng bạo lực. Nó liên tục bác bỏ các cuộc đàm phán hòa bình, ủng hộ chiến tranh, các phương pháp tiếp cận tội phạm bất bạo động có lợi cho cảnh sát giết người... Rồi nó khóc khi những đứa con của nó bị giết. Sau đó, nó bán nhiều súng hơn”. Tác giả bài viết thể hiện sự phẫn nộ, bởi mỗi lần thảm họa xảy ra, những chính trị gia lại đua nhau đưa ra những tuyên bố thất vọng về sự đổ máu và thảm kịch, nhưng họ không làm gì để kết thúc bi kịch đó. Và sau những vụ nổ súng làm chết nhiều người, doanh số bán vũ khí lại tăng!

Chính cựu Tổng thống Mỹ Donal Trump cũng lên tiếng: “Mỹ nên tài trợ an ninh trường học hơn là Ukraine. Chúng ta đã chi hàng ngàn tỷ USD ở Iraq và Afghanistan và chẳng thu được gì. Trước khi xây dựng đất nước cho phần còn lại của thế giới, chúng ta nên xây dựng các trường học an toàn cho chính con em trên đất nước của chúng ta”. Tuy nhiên, hẳn nhiều người chưa quên khi còn đương nhiệm, Tổng thống Trump cũng chỉ biết chia buồn với các gia đình nạn nhân và hứa hẹn chẳng khác gì ông Biden sau mỗi vụ xả súng. Và các đời Tổng thống trước của Mỹ cũng chẳng khác gì. 

Trong mắt nhiều người, nước Mỹ giàu có, văn minh, là hình mẫu cho toàn thế giới về mô hình chính trị, dân chủ ổn định. Nhưng cứ 73 ngày có một vụ xả súng hàng loạt và mỗi ngày ở đất nước này có tới 30 người tử vong vì súng đạn là những con số biết nói. Điều này hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu nước Mỹ đạt được sự thống nhất về mặt chính trị giữa các đảng phái để đưa ra những dự luật nhằm kiểm soát việc sử dụng súng đạn hiệu quả hơn. Nhưng rồi qua bao đời tổng thống, đây luôn luôn là điều bất khả thi. Vậy mà nhiều “nhà dân chủ” Việt vẫn kêu gào đa nguyên, đa đảng. Rồi họ giả mù, giả điếc trước những cái chết thương tâm của người dân Mỹ, mà những cái chết ấy chính là hậu quả của đa nguyên, đa đảng.