Thời luận 05:09, 11/06/2021 GMT+7

Trong nền kinh tế thị trường, từ khi sản xuất, người sản xuất đã phải xác định sản phẩm tiêu thụ ở đâu, nhu cầu của thị trường thế nào về chất lượng, tiêu chuẩn, khối lượng... Do đó, ngay từ khi Việt Nam bắt đầu chuyển sang nền kinh tế thị trường, vấn đề sản xuất gắn với thị trường tiêu thụ đã được đặt ra. Tuy nhiên, cũng từ đó đến nay, hầu hết nông dân vẫn làm theo kiểu tự phát, đến đâu xử lý đến đấy, lúc nào không tiêu thụ được lại kêu gọi “giải cứu”. Trong khi việc “giải cứu” về lâu dài sẽ làm giảm sút giá trị kinh tế cũng như thương tổn về tinh thần của nông dân, bởi ngay sau khi kêu gọi, người sản xuất sẽ bị ép giá khiến việc tiêu thụ gặp khó khăn. Tiếp đến là nông sản giảm giá, mất đi giá trị, làm ảnh hưởng đến tâm lý người nông dân, dẫn đến chán nản, bỏ bê sản xuất...

Cũng do chưa làm tốt việc kết nối thị trường nên nhiều nông sản đến mùa thu hoạch ở nơi sản xuất thì rớt giá, còn nơi tiêu thụ vẫn thiếu, phải mua với giá cao. Vậy nên mới có tình trạng, trái vải ở miền Bắc loại thường chỉ bán trên dưới 10 ngàn đồng/kg, nhưng ở Bình Phước người tiêu dùng vẫn phải mua 35 ngàn đồng/kg. Điều này cho thấy, việc tổ chức thị trường không tốt, chuỗi cung ứng đứt gãy, khiến người sản xuất phải loay hoay tự xoay xở, còn phần lớn lời lãi rơi vào tay trung gian, tiểu thương. Cũng chính vì thị trường không rõ ràng nên nông dân sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, theo phong trào, thấy cây gì có giá cao thì đua nhau trồng, vì vậy điệp khúc “trồng - chặt, chặt - trồng” liên tục diễn ra. Bài học này đã diễn ra nhiều lần đối với các loại cây trồng chủ lực ở Bình Phước, như cao su, hồ tiêu, điều, cà phê...

Theo các chuyên gia kinh tế, muốn xây dựng thị trường tiêu thụ ổn định phải xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ nông sản bền vững mới mang lại giá trị gia tăng, an toàn cho người tiêu dùng, lợi ích thiết thực cho người sản xuất. Tuy nhiên, muốn làm được, mỗi địa phương cần chủ động phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, nâng cao lợi thế cạnh tranh sản phẩm ngành hàng. Đồng thời, có chính sách thúc đẩy kết nối - tiêu thụ nông sản thực phẩm theo hướng bảo đảm an toàn thực phẩm; xây dựng cơ sở dữ liệu chung về sản lượng, quy mô nông sản, tạo thuận lợi trong việc kết nối tiêu thụ sản phẩm; hình thành sàn giao dịch thương mại điện tử giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương…

Hiện nay, đại bộ phận người Việt Nam có nhu cầu ăn ngon và sạch theo chuẩn hàng nhập khẩu. Do vậy, việc nhiều doanh nghiệp, địa phương từ bỏ tư duy “cái gì ngon, chất lượng dành cho xuất khẩu” để tập trung phát triển thị trường nội địa là hoàn toàn đúng đắn. Thị trường nội địa với gần 100 triệu dân vẫn là cứ điểm quan trọng và an toàn của doanh nghiệp Việt dù có dịch bệnh hay không. Tuy nhiên, dù xuất khẩu hay phục vụ tiêu dùng nội địa thì chất lượng vẫn phải đặt lên hàng đầu và quan trọng nhất là phải tổ chức chuỗi cung ứng - tiêu thụ hàng hóa rõ ràng.