Thời luận 09:38, 02/04/2021 GMT+7

Chi phí không chính thức có thể là một khoản chi phí do doanh nghiệp tự nguyện hoặc bị ép buộc trả cho cơ quan, cá nhân có liên quan trong quá trình thực hiện các TTHC, giao dịch với cơ quan nhà nước. Một số người dân và doanh nghiệp khi có công việc thường nghĩ ngay đến các khoản “bôi trơn, lót tay” để thủ tục được giải quyết nhanh chóng, thuận lợi. Cá biệt, có cơ quan, đơn vị, địa phương xem việc doanh nghiệp phải chi trả các khoản chi phí không chính thức này để hoàn tất các thủ tục, công việc là chuyện “bình thường”.

Ngoài ra, để hợp pháp hóa các khoản chi phí không chính thức, đã có không ít doanh nghiệp phải chi thêm nhiều khoản khác, dẫn đến tình trạng gian dối trong kinh doanh. Hoặc phải sử dụng quá nhiều kinh phí cho chi phí không chính thức, dẫn đến nguồn vốn đầu tư cho phát triển sản xuất - kinh doanh giảm, tác động tiêu cực đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Thực trạng nêu trên cho thấy, chi phí không chính thức như một con đỉa đeo bám dai dẳng, gây nhức nhối trong doanh nghiệp và người dân. Chi phí không chính thức còn làm suy giảm lòng tin của doanh nghiệp và người dân vào nỗ lực cải cách của Chính phủ và hệ thống cơ quan công quyền, không thúc đẩy sáng tạo, kinh doanh chân chính, hủy hoại tinh thần công khai, minh bạch trong kinh doanh. Thậm chí, có thể gây ra những tác động tiêu cực khác như kinh tế ngầm, kinh tế phi chính thức, tham nhũng... Mặt khác cũng thể hiện, hệ thống quy định pháp luật, TTHC ở nước ta vẫn còn không ít điều, khoản, thủ tục không rõ ràng, không hợp lý, phức tạp, tạo cơ hội cho cán bộ liên quan nhũng nhiễu doanh nghiệp và đòi hỏi chi phí không chính thức. Cùng với đó là một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức thoái hóa, biến chất thực thi pháp luật không nghiêm, không công bằng, minh bạch hoặc lợi dụng trách nhiệm được giao để sách nhiễu doanh nghiệp.

Muốn hướng đến một nền hành chính hiện đại, hiệu lực, hiệu quả và xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, minh bạch, trước hết phải xây dựng bộ máy công vụ liêm chính, tin cậy và xử lý triệt để vấn nạn chi phí không chính thức. Theo đó, yêu cầu tiên quyết là chính quyền các cấp phải công khai, minh bạch mọi thủ tục, sớm đưa chính quyền điện tử vào hoạt động đồng bộ ở tất cả ngành, lĩnh vực. Minh chứng là những nhóm TTHC nào có sự tiến bộ đáng kể trong những năm vừa qua đều nhờ vào việc áp dụng công nghệ thông tin, thực hiện trên môi trường điện tử. Đồng thời quyết liệt trong việc rà soát, trình cấp có thẩm quyền bãi bỏ, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh không rõ ràng, các thủ tục còn chồng chéo... Khi phát hiện cán bộ, công chức hoặc người đứng đầu cơ quan, đơn vị thiếu trách nhiệm, có hành vi sách nhiễu, gây phiền hà cho doanh nghiệp phải xử lý nghiêm.