2021 GMT+7

Vừa tiến vừa sĩ

Trần Phương

Thứ 5, 01/04/2021 | 09:39:00

BPO - Một tuần qua, có khá nhiều ý kiến liên quan đến số liệu do Bộ Nội vụ công bố về công chức nước ta hiện nay. Đặc biệt là tỷ lệ khá cao công chức, viên chức có trình độ tiến sĩ, thạc sĩ.

Nhiều người mừng vì công chức ngày càng có trình độ cao nhưng cũng có ý kiến lo lắng vì vẫn còn nhiều phàn nàn của người dân, doanh nghiệp về không ít “cây tầm gửi” trong bộ máy nhà nước.

Thống kê của Bộ Nội vụ, biên chế công chức của 95 bộ, ngành, địa phương từ cấp huyện trở lên, cả nước hiện có 295.536 người. Trong số đó, tiến sĩ có 2.347 người, thạc sĩ 19.136 người, chiếm 7,3% tổng số công chức được thống kê; đại học 210.592 người, chiếm 71,3%. Tổng cộng 3 nhóm trình độ này là 78,6%. Chưa bao giờ trong lịch sử, đội ngũ cán bộ, công chức nước ta lại có bằng cấp được như lúc này.

Người Việt có truyền thống rất hiếu học. Điều đó không khó lý giải, vì nếu không học, không làm giàu lên tri thức, đồng nghĩa sẽ thụt lùi và dần lụi tàn. Nhà bác học Issac Newton từng nói “Những điều chúng ta biết chỉ là một giọt nước, những điều chúng ta chưa biết là cả một đại dương mênh mông”. V.I. Lênin đánh giá “Tri thức là niềm tự hào vĩ đại của nhân loại” và truyền cảm hứng bất tận với câu nói nổi tiếng “Học, học nữa, học mãi”. Biểu tượng nhân quyền của thế giới trong thế kỷ XX - Tổng thống Nam Phi N. Mandela thì khẳng định “Giáo dục là vũ khí mạnh nhất mà người ta có thể sử dụng để thay đổi cả thế giới”. Còn tục ngữ Việt Nam nói rất đơn giản “Đi một ngày đàng học một sàng khôn”…

Ngày nay, không phải sau mỗi thập kỷ, nhanh hơn là sau mỗi năm, thậm chí sau mỗi tháng, mỗi tuần, hay nhanh hơn nữa là sau mỗi ngày mà là sau mỗi giờ trôi qua, lượng kiến thức của nhân loại đã đầy đặn hơn rất nhiều, phong phú hơn rất nhiều. Để theo kịp sự phát triển của xã hội, ai cũng phải không ngừng học, không ngừng cập nhật, bổ sung kiến thức. Vì thế, nhà nhà đi học, người người đi học, trong đó có một phần khá đông là cán bộ, công chức. Vì thế có con số thống kê như Bộ Nội vụ công bố không có gì khó hiểu. Thế nhưng, phía sau mặt tích cực của những con số đó, có không ít mặt tối.

Đầu tiên là rất nhiều bằng tiến sĩ, thạc sĩ không đúng lĩnh vực chuyên môn công chức đó đang công tác, thậm chí chẳng chút liên quan nào. Thêm nữa, vấn đề thiết thực, hữu ích sát sườn với công việc như đào tạo chuyên môn, trình độ về tin học, ngoại ngữ, những ứng dụng chuyên sâu… có không đáng là bao. Thay vào đó là những kiến thức “trên trời, dưới đất”, quá xa vời với công việc và thời gian dành cho tự học lại quá ít.

Một thực tế nữa, nhiều người chỉ bắt đầu học thạc sĩ, tiến sĩ khi đã là công chức. Trong khi bộ máy vận hành của nhà nước hiện nay, cần hơn người thành thạo, chuyên nghiệp và tận tâm với công việc. Còn tiến sĩ, thạc sĩ là những người làm nghiên cứu khoa học, đặt trong môi trường khoa học, giáo dục, đào tạo thì mới phát huy tác dụng.

Đó là chưa nói tới, trong số 21.483 tiến sĩ, thạc sĩ nêu trên, không biết có hay không và nếu có thì bao nhiêu tiến sĩ giấy? thạc sĩ giấy? Cũng khó có thể xác định trong con số ấy, cho dù là “hàng thật”, có có bao nhiêu học - đào tạo vì sự cần thiết trong nghiệp vụ, vì nghiên cứu khoa học thật sự, vì niềm đam mê hay chỉ nhằm trang bị bằng cấp cho đẹp hồ sơ, che lấp đi sự thấp kém của mình. Thậm chí, trang bị bằng cấp để “tiến” hay để “sĩ” với chính mình, với người thân, với đám đông, với xung quanh hoặc hơn nữa là vừa “tiến” vừa “sĩ”. Do thói quen sính bằng cấp của văn hóa phương Đông, thật khó xác định được vấn đề này.