Xã hội 14:10, 03/11/2016 GMT+7

Trong nửa cuối tháng 10-2016, dư luận xã hội, nhất là những người sắp đến tuổi nghỉ hưu đang làm công ăn lương, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nghe thông tin Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ chủ trì soạn thảo sửa đổi, bổ sung Bộ luật Lao động và trình Quốc hội khóa XIV vào giữa năm 2017. Với tôi, hiện là cán bộ, công chức, viên chức nhà nước đã 56 tuổi, hơn 30 năm công tác cũng có những băn khoăn nhất định. Tôi có suy nghĩ nam nên đủ 60 tuổi nghỉ hưu (tương ứng với nữ là 55 tuổi), để cho lớp trẻ được đào tạo bài bản, quản trị hành chính công, quản lý doanh nghiệp thật tốt thay thế làm việc.

Theo quy luật chung, đất nước phát triển, tuổi thọ quốc gia tăng, già hóa dân số... thì hầu hết các quốc gia đó sẽ tăng tuổi nghỉ hưu để phù hợp với việc kéo dài thời gian đóng BHXH, rút ngắn thời gian hưởng lương hưu là hợp lý. Mặt khác, hiện nay cũng có một số quốc gia thực hiện tuổi nghỉ hưu trên 60 tuổi, như Đức 67 tuổi, Pháp, Singapore 62 tuổi, ... Một số nước trong khu vực có tuổi nghỉ hưu tương đương nước ta hiện nay, như Lào 60 tuổi; Thái Lan, Malaysia, Indonesia 55 tuổi; Trung Quốc 60 tuổi (nam), 55 tuổi (nữ). Như vậy, nếu có sửa đổi Bộ luật Lao động, Luật BHXH nhằm tăng 2-3 tuổi khi nghỉ hưu thì cũng là chuyện bình thường. Tuy nhiên, điều đáng nói là rất nhiều người cảm thấy các thông tin liên quan chưa được minh bạch.

Thứ nhất: Các nhà chức trách liên quan lâu nay luôn đề cập đến nguyên nhân chính của việc nâng tuổi nghỉ hưu là “vỡ” quỹ BHXH. Thế nhưng, khi cơ quan BHXH Việt Nam ra đời năm 1995 thì đương nhiên chính họ và các cơ quan chức năng đã tiên liệu được vấn đề này để đề ra lộ trình hợp lý. Mặt khác, theo tôi được biết, khởi điểm năm 1995 và kéo dài nhiều năm thì tổng mức đóng bảo hiểm của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động cộng với nhà nước hoặc đơn vị sử dụng lao động là 20% tiền lương, phụ cấp hoặc tiền công (đơn vị 15%, cá nhân 5%). Thế nhưng theo Luật BHXH năm 2014 đang thực thi thì tổng mức đóng lên đến 32,5% (tăng 12,5%; trong đó, đơn vị 22%, cá nhân lên đến 10,5%). Chưa hết, từ trước đến nay, mức hưởng lương hưu tối đa 75% chỉ cần 30 năm đóng bảo hiểm đối với nam, 25 năm đối với nữ. Nhưng từ ngày 1-1-2018 trở đi sẽ điều chỉnh dần đến năm 2020 thì nam 35 năm, nữ 30 năm đóng bảo hiểm mới đạt mức lương hưu tối đa 75%.

Thứ hai: Hệ thống BHXH Việt Nam là các đơn vị hoạt động sự nghiệp, vậy thì cũng nên công khai biên chế, minh bạch về tài chính mà nhà nước phải chi cho bộ máy này là bao nhiêu trong 1 năm. Theo đó, bộ máy từ trung ương đến cấp huyện đã thực sự tinh gọn, hiệu quả chưa? Theo tôi, nên tính đến chuyện khoán kinh phí, biên chế ngành BHXH như là một phần của người thụ hưởng phải chi cho họ.

Thứ ba: Hiện nay, việc nợ tiền đóng BHXH của người lao động trong tất cả loại hình doanh nghiệp rất phổ biến, lên đến vài trăm ngàn tỷ đồng. Thế nhưng, số vụ khởi kiện và đòi được nợ là quá ít. Vậy trách nhiệm cơ quan BHXH cũng cần phải làm rõ.

Thứ tư: Mong muốn số đông người lao động đang làm việc trong cũng như ngoài nhà nước, khi đến tuổi gần 60 họ cũng trông mong nghỉ hưu để sum họp gia đình, vui vầy cùng con cháu, hưởng thú điền viên và lao động theo sức khỏe tuổi già chứ không hề muốn chịu áp lực từ nhiều phía như khi còn son trẻ. Trong khi đó, đội ngũ sinh viên tốt nghiệp đại học, trên đại học đang thất nghiệp lên đến gần 200.000 người. Đây thật sự là sự lãng phí quá lớn về tài chính của gia đình và xã hội khi đầu tư cho học hành, với nguồn nhân lực trẻ đã qua đào tạo hiện nay.

Từ những phản ánh nêu trên, thiết nghĩ việc nâng tuổi nghỉ hưu rất cần có lộ trình dài hạn, trước mắt nên điều chỉnh một số đối tượng là những nhà khoa học, nhà quản lý ở tầm vĩ mô để tận dụng “chất xám” của họ. Số còn lại vẫn giữ nguyên mức cũ. Và tại thời điểm này, Việt Nam đang sở hữu dân số “vàng” thì cũng rất nên tận dụng lực lượng lao động trẻ, có trình độ cao.

Thanh Vũ