Xã hội 08:09, 24/05/2016 GMT+7

Sau khi nghe 5 báo cáo tham luận của các nhà báo, người làm khoa học trong tỉnh và ý kiến phát biểu của các nhà khoa học đến từ thành phố Hồ Chí Minh, không chỉ cá nhân tôi mà nhiều nhà báo trong tỉnh cũng phải giật mình khi thấy rằng: Bấy lâu nay, mảng truyền thông về KHCN, một lĩnh vực rất quan trọng, thiết yếu, liên quan mật thiết đến đời sống, sản xuất, sức khỏe, việc học tập... của mọi tầng lớp xã hội lại chiếm một vị trí khiêm tốn đến thế trong thời lượng truyền tin của các cơ quan báo chí. KHCN là chìa khóa của phát triển, là “quốc sách hàng đầu”, điều đó ai cũng biết. Nhưng làm thế nào để khoa học và truyền thông gặp nhau, dìu nhau phát triển; làm thế nào để những thành tựu KHCN sớm được ứng dụng vào cuộc sống, mang lại lợi ích cho cộng đồng là câu hỏi lớn đặt ra tại hội thảo.

Thực tế hiện nay, không chỉ các cơ quan báo chí cấp tỉnh mà ngay cả các tờ báo trung ương và Đài phát thanh - truyền hình quốc gia, thời lượng dành cho KHCN cũng rất khiêm tốn. Đã nhiều năm làm công tác biên tập ở Tòa soạn, nhưng tôi rất ít gặp những bài viết của phóng viên viết về KHCN. Nếu có thì hàm lượng khoa học trong bài báo cũng rất ít, chủ yếu viết về hiệu ứng xã hội của công trình khoa học hoặc sáng chế mà thôi. Vào những thời điểm các cơ quan làm nhiệm vụ KHCN “đặt hàng” làm chuyên trang, cũng rất ít phóng viên xung phong nhận nhiệm vụ, bởi ngại không có kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực cần phản ánh, viết sợ sai. Thi thoảng nhận được một bài viết của cộng tác viên từ một đơn vị làm công tác khoa học thì rất vất vả trong khâu biên tập vì bài thường quá dài, có nhiều thuật ngữ chuyên ngành, không có hình ảnh minh họa... Để sử dụng được những tác phẩm này, thường phải gọi điện rất nhiều lần cho tác giả để cấu trúc lại cho phù hợp với dung lượng, kết cấu của một bài báo mà phải được sự đồng ý của tác giả. Vì thế mà hiện tất cả cơ quan báo chí trong tỉnh chưa duy trì được chuyên mục KHCN. Thạc sĩ Nguyễn Minh Quang, Phó giám đốc Sở KHCN chia sẻ: Truyền thông về KHCN là lĩnh vực chuyên sâu, trong khi những người làm truyền thông lại không có kiến thức sâu về KHCN. Còn những người làm khoa học hiểu rất rõ về chuyên môn lại thiếu nghiệp vụ truyền thông, chưa kể họ thường ngại va chạm, né tránh dư luận xã hội. Nhà báo Phan Minh Hoàng, Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình Bình Phước, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh nêu lên một thực trạng chua xót: Trong khi một cầu thủ, một ca sĩ, người mẫu được nhiều báo, đài ca tụng và có nhiều “fan” hâm mộ thì một nhà khoa học, một công trình khoa học tầm cỡ quốc gia, quốc tế lại ít người biết đến vì báo chí không đưa tin, hoặc có đưa cũng chỉ thoáng qua.

Học sinh, công chức, nông dân tỉnh ta có sáng tạo, có đam mê KHCN không? Câu trả lời là có. Bằng chứng là dù tham gia muộn màng vào hai cuộc thi sáng tạo kỹ thuật cấp quốc gia dành cho người lớn và lứa tuổi học sinh nhưng lần nào Bình Phước cũng đoạt giải. Thậm chí tại cuộc thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc năm 2014, đã có 2/3 giải ba là sáng chế của nông dân. Còn ở cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng, Bình Phước đã nhiều lần giành giải cao. Cá biệt có em Đậu Bá Kiên hai lần giành huy chương bạc cuộc thi sáng tạo trẻ châu Á. Ngoài ra, rất nhiều nông dân có những sáng tạo trong sản xuất, như hai anh em nông dân ở xã Long Hà (Phú Riềng) nhờ lai tạo thành công giống điều ghép đã đạt năng suất 5 tấn điều hạt/ha. Hay nông dân Nguyễn Bá Thịnh, người trồng tiêu cấp quốc tế ở Lộc Ninh còn được nhiều người biết đến bởi sáng chế tưới nước “ba trong một” rất độc đáo và hiệu quả... Tất cả sáng tạo, sáng chế nói trên đều được báo, đài trong và ngoài tỉnh phản ánh. Thế nhưng từ trước tới nay, rất nhiều sáng chế sau khi được vinh danh rồi cũng chỉ để đó mà chưa được cơ quan chuyên môn khuyến khích đầu tư để ứng dụng. Đó là điều rất đáng tiếc.

Để nâng cao hiệu quả truyền thông KHCN, các nhà báo, nhà khoa học tại hội thảo đã đưa ra nhiều sáng kiến, như ký kết hợp tác trách nhiệm; tổ chức giải báo chí viết về KHCN; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng viết báo cho các nhà khoa học và bồi dưỡng kiến thức khoa học cho các nhà báo... Nhà báo Toàn Thắng, Văn phòng Hội Nhà báo tỉnh trăn trở: Làm thế nào để kết hợp chặt chẽ giữa các nhà khoa học có tinh thần báo chí với các nhà báo có tinh thần khoa học để chuyển tải các thông tin KHCN đến công chúng. Nhà báo Ngọc Vũ, Tạp chí Khoa học thời đại thì mong muốn làm thế nào để những sáng chế nông dân, sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng được ứng dụng vào cuộc sống. Còn tôi, ao ước đầu tiên là giá như cuộc hội thảo này có sự hiện diện của đại diện lãnh đạo Văn phòng Tỉnh ủy và Văn phòng UBND tỉnh. Bởi đây là hai đầu mối rất quan trọng để những trăn trở của các nhà báo, nhà khoa học trong tỉnh sớm đến được với những người có thẩm quyền quyết định giải quyết vấn đề như thế nào!  

Thảo Linh