2015 GMT+7

Gian nan đẩy lùi hủ tục ở Đắk Nhau

Thứ 2, 23/11/2015 | 06:29:00

BP - Đắk Nhau là xã nghèo nằm ở phía đông huyện Bù Đăng. Tuy có khí hậu thuận lợi, đất đai màu mỡ và được hưởng nhiều chính sách ưu đãi nhưng nhiều năm qua, kinh tế - xã hội ở đây vẫn chưa có sự đột phá. Theo chính quyền xã, nguyên nhân do tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số đông (chiếm 42% số dân toàn xã) lại quen với tập quán sinh hoạt, phương thức sản xuất lạc hậu. Đặc biệt là hủ tục đang kéo lùi Đắk Nhau.

Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh tuyên truyền về hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống

Nghèo vì hủ tục đeo bám

Năm 2015, qua điều tra của Ban Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) xã Đắk Nhau có 17 bà mẹ dưới 18 tuổi sinh con. Thống kê của trạm y tế, xã hiện có 28 trẻ vị thành niên dưới 18 tuổi có thai. Theo đại diện chính quyền xã, những cặp vợ chồng này không đăng ký kết hôn và chưa đăng ký khai sinh cho con. Chị Nguyễn Thị Hòa, cộng tác viên dân số thôn Đắk Nung cho biết: Những năm gần đây, độ tuổi sinh con của các “bà mẹ nhí” người S’tiêng, Mơnông không chỉ là học sinh cấp 3 mà có cả học sinh cấp 2. Đơn cử, trong thôn có 2 học sinh lớp 7, 8 vừa nghỉ học để chờ sinh con. Một trường hợp bỏ nhà đi, sau khi tìm về nghe “hù” phạt nặng mới không đòi cưới. Năm 2015, xã có 6 cặp hôn nhân cận huyết thống, trong đó thôn Đắk Wi 1 cặp, Bù Ghe 3 cặp và Đắk Xuyên 2. Ông Mai Viết Ninh, Trưởng thôn Bù Ghe cho biết: Tình trạng hôn nhân cận huyết thống tồn tại nhiều năm nay. Chủ yếu là kết hôn giữa con cô - con cậu, con bạn dì và con chú - con bác. Điển hình thôn Bù Ghe có vợ chồng Điểu Ni - Thị Dai, thôn Đắk Xuyên có Điểu Réc - Thị Dung.

Bác sĩ Trần Duy Thao, Trưởng trạm y tế xã cho biết thêm: Đa số người dân nặng tư tưởng “trời sinh voi sinh cỏ” nên sinh nhiều, dày; mời bà mụ khi sinh đẻ; ít quan tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản... Chị Thị Phơi ở thôn Đắk Nung đưa con đi tiêm ngừa tại Trạm y tế xã, cho biết: “Mình sinh năm 1992, năm 2008 lấy chồng và hiện có 3 con. Vì 2 lần sinh trước đều là con trai nên sinh thêm để có con gái”. Hỏi chị Phơi vì sao lấy chồng sớm? Chị vui vẻ nói đó là chuyện bình thường, vì “trong thôn có nhiều người như vậy!”.

Bên cạnh đó, cuộc sống du canh du cư của đồng bào dân tộc thiểu số cũng là nguyên nhân dẫn đến thất học, kinh tế không phát triển, gây khó khăn trong quản lý, tuyên truyền. Tình trạng vay nặng lãi, bán điều non, cầm cố, sang nhượng đất trong đồng bào dân tộc thiểu số vẫn âm thầm diễn ra. Theo thống kê của UBND xã, hiện có 450 hộ nghèo, trong đó 310 hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Thống kê của Trạm y tế xã, số bà mẹ vị thành niên qua các năm: 2012 là 32, 2013 là 27, 2014 là 26 và năm 2015 là 17. Số hôn nhân cận huyết thống năm 2012 là 4 cặp, năm 2015 là 6 cặp.

Đẩy mạnh tuyên truyền nhưng chưa hiệu quả

Bà Phan Hồ Anh Hoàng, cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ xã cho rằng, nguyên nhân tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống do người dân mang nặng phong tục tập quán, có cả trường hợp hứa hôn, ép hôn mang tính gả bán; tâm lý thích sinh con gái, mong sớm kết hôn để tăng lao động cho gia đình. Một số trường hợp kinh tế khó khăn nên con sớm thất học, cha mẹ không quan tâm dạy dỗ cũng kết hôn sớm. Ngoài ra, ý thức pháp luật của một số người dân còn hạn chế, dẫn đến hiệu quả tuyên truyền chưa cao. Sự can thiệp của chính quyền các cấp chưa mạnh mẽ; chưa có chế tài xử lý. Việc đăng ký kết hôn muộn hiện chỉ dừng ở mức độ cảnh cáo, nhắc nhở bằng lời nói.

Thực hiện Đề án “Can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống” từ năm 2012 đến nay, xã đã triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, thay đổi nhận thức cho nhân dân, như: cung cấp tờ rơi, tổ chức tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân, hướng dẫn đăng lý kết hôn và khai sinh đúng quy định. Qua 2 năm 2013-2014, có 82 cặp nam nữ chuẩn bị kết hôn được tư vấn đến cơ sở y tế khám sức khỏe; 81 cặp kết hôn đúng độ tuổi; 169 trường hợp khai sinh đúng hạn. Đặc biệt đã tư vấn thành công 5 trường hợp ngừng đăng ký kết hôn vì chưa đủ tuổi. Mới đây, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh phối hợp với xã tổ chức nói chuyện chuyên đề kết hợp cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình miễn phí cho hơn 100 phụ nữ trong xã.

Ông Bạch Sỹ Long, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh cho biết: Đề án bước đầu mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần nâng cao nhận thức của người dân nên nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống phần nào được đẩy lùi, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số. Tham gia buổi nói chuyện, nhiều người bày tỏ mong muốn đề án được tiếp tục triển khai trên địa bàn xã.

Tại buổi làm việc với đoàn công tác Ủy ban Dân tộc ngày 11-11 vừa qua, ông Điểu Hơl, đại biểu HĐND tỉnh cho rằng, do khó thay đổi phong tục tập quán lạc hậu nên những năm qua công tác giảm nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo còn cao. Mặc dù được nhiều chính sách ưu đãi của trung ương và tỉnh nhưng vẫn không giải quyết được vấn đề mà ngược lại, số ít hộ nghèo nảy sinh tư tưởng trông chờ, ỷ lại.

Phương Dung