2015 GMT+7

Đào tạo nghề và việc làm cho đồng bào DTTS: Bài toán nan giải từ nhiều phía

Thứ 2, 02/11/2015 | 07:35:00

BP - Hiện toàn tỉnh có 8 trung tâm dạy nghề và Trường cao đẳng nghề Bình Phước. Các đơn vị này từ năm 2011 đến tháng 6-2015 đã đào tạo nghề cho 20.535 lao động, trong đó có 9.626 người dân tộc thiểu số (DTTS). Cũng trong khoảng thời gian này, toàn tỉnh đã giải quyết việc làm cho 161.673 lao động, trong đó 31.381 người DTTS.

Những con số đó cho thấy tín hiệu tích cực trong đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho đồng bào DTTS. Thế nhưng, đó cũng chỉ là... con số. Thực tế, còn quá nhiều nan giải, từ các cấp chính quyền, đơn vị dạy nghề, đơn vị sử dụng lao động và từ chính đồng bào DTTS.

DOANH NGHIỆP ĐỨNG NGOÀI CUỘC

Ở các nước phát triển, việc đơn vị đào tạo và sử dụng lao động gắn kết với nhau, cùng tính toán và chia sẻ trách nhiệm xây dựng nguồn nhân lực trong tương lai là thường xuyên, thậm chí có nước còn bắt buộc doanh nghiệp sử dụng lao động phải đóng góp kinh phí đào tạo theo tỷ lệ nhất định. Ở nước ta, những năm gần đây cách làm này cũng bắt đầu được sử dụng. Điển hình là nhiều tập đoàn lớn của Mỹ, Nhật, Hàn Quốc đã phối hợp với các trường đại học, trường dạy nghề cùng đào tạo, không chỉ về khâu tài chính mà còn là người đứng lớp, các chuyên gia, kỹ sư...

Tại Bình Phước, việc phối hợp trong đào tạo và sử dụng lao động đã được thực hiện như thế nào, đặc biệt là đối với lao động DTTS?

Thanh niên DTTS thôn Khắc Khoan, xã Phú Nghĩa (Bù Gia Mập) học nghề cạo mủ cao su mong kiếm được việc làm sau khóa học - Ảnh: H.C

Theo báo cáo của cơ quan chức năng, kinh phí đào tạo, dạy nghề cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh chủ yếu từ ngân sách nhà nước theo Chương trình mục tiêu quốc gia việc làm, dạy nghề, giai đoạn 2011-2015 (đến tháng 6-2015, tổng kinh phí thực hiện 32,49 tỷ đồng). Bên cạnh đó, toàn tỉnh đã giải ngân cho 7.988 lao động vay vốn giải quyết việc làm với số tiền 137.754 triệu đồng, trong đó có 2.356 lao động DTTS vay vốn. Số tiền vay trung bình từ 13-17 triệu đồng. Hỗ trợ học nghề cho lao động DTTS 16,474 tỷ đồng. Lao động đồng bào DTTS tham gia học nghề được hỗ trợ chi phí mức tối đa 3 triệu đồng/người/khóa, tiền ăn 15 ngàn đồng/người/ngày và tiền xăng xe đi học không quá 200 ngàn đồng/người/khóa.

Ngoài ra, không có bất kỳ một khoản thống kê kinh phí nào khác của doanh nghiệp dành cho đào tạo lao động. Điều đó cho thấy, đào tạo nghề, doanh nghiệp ở Bình Phước đang đứng ngoài cuộc. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới sau khi ra trường, học viên xin việc vào các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh phải đào tạo lại và tỷ lệ người lao động tìm được việc làm sau đào tạo nghề ngắn hạn rất thấp.

CUNG - CẦU CHƯA GẮN KẾT

Các trung tâm dạy nghề được nhà nước đầu tư xây dựng và trang bị thiết bị máy móc phục vụ thực hành dạy học. Tuy nhiên, biên chế cán bộ, nhân viên làm việc tại các trung tâm quá ít so với quy mô của trung tâm (khoảng 4 người) và đa số trung tâm dạy nghề không có giáo viên cơ hữu, chủ yếu là giáo viên thỉnh giảng. Kinh phí phân bổ cho chương trình này cũng rất ít và chậm so với kế hoạch. Điển hình là theo Nghị quyết số 15/2010/NQ-HĐND ngày 14-12-2010 của HĐND tỉnh, vốn địa phương bổ sung mới cho chương trình giải quyết việc làm giai đoạn 2011-2015 là 44,85 tỷ đồng nhưng không được bố trí.

Người lao động DTTS ở xã Phú Nghĩa (Bù Gia Mập) học nghề cạo mủ cao su - Ảnh: Nam Khánh

Hằng năm, các trung tâm dạy nghề chiêu sinh không đủ học viên nên gặp khó khăn trong việc mở lớp mới. Nhưng khi có học viên để mở lớp, trung tâm lại phải hợp đồng giáo viên giảng dạy. Hiện các trung tâm chỉ dạy nghề cho lao động nông thôn (trình độ sơ cấp) mà không đào tạo nghề mang tính dịch vụ, kỹ thuật cao nên chưa đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp cũng như thị trường lao động. Chất lượng đào tạo nghề cũng chưa cao. Qua đó có thể thấy, thời gian qua hiệu quả của công tác đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề trong tỉnh chưa tương xứng với quy mô và trang thiết bị đã được nhà nước đầu tư và chưa đáp ứng được thực tiễn đặt ra đối với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Bên cạnh đó, đa số trung tâm, cơ sở dạy nghề đạt ở trung tâm thị xã, thị trấn. Vì vậy, việc học nghề của người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS gặp khó khăn, ảnh hưởng đến sản xuất, thu nhập của người học. Đồng thời, do hạn chế về trình độ, nhiều lao động nông thôn có tâm lý ngại học nghề, không đăng ký tham gia lớp học dù được hưởng rất nhiều chính sách ưu tiên.

CẦN XÂY MÓNG VỮNG

Những năm gần đây, lao động được giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh đều tăng. Đặc biệt có sự đóng góp tích cực của các công ty cao su đóng trên địa bàn tỉnh. Qua đó đã tạo điều kiện cho hộ đồng bào DTTS nghèo có việc làm, thu nhập ổn định và góp phần đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm chưa được các cấp chính quyền quan tâm, hỗ trợ tổ chức, đơn vị sử dụng lao động người DTTS.

Theo thống kê của cơ quan chức năng, trong giai đoạn từ năm 2011 đến tháng 6-2015, toàn tỉnh đã giải quyết việc làm cho 161.673 lao động, đạt 107% so với nghị quyết của HĐND tỉnh đề ra. Trong đó có 31.381 lao động người DTTS, chiếm 19,4% tổng số lao động được giải quyết việc làm. Sau khi học nghề, lao động DTTS được tuyển dụng vào các công ty, doanh nghiệp trong tỉnh 4.063 người. Cụ thể: Khu công nghiệp Bắc Đồng Phú 1.737 người; Khu công nghiệp Minh Hưng - Hàn Quốc 359 người; Khu công nghiệp Minh Hưng III 344 người; Khu công nghiệp Tân Thành 45 người; Khu công nghiệp Chơn Thành I 31 người; các công ty cao su 1.466 người và các doanh nghiệp khác 81 người.

Theo báo cáo của Công ty TNHH MTV cao su Bình Long và Công ty TNHH MTV cao su Lộc Ninh, thời gian qua giá mủ cao su xuống thấp, công nhân cạo mủ có xu hướng nghỉ việc chuyển vào các khu công nghiệp. Đây là cơ hội để lao động DTTS xin vào làm công nhân tại các công ty cao su. Thế nhưng, việc thông tin, tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS đăng ký vào làm công nhân tại các công ty cao su chưa tốt nên hiệu quả thấp. Bên cạnh đó, chưa có sự gắn kết chặt chẽ giữa ngành lao động - thương binh và xã hội, chính quyền, trung tâm dạy nghề, đơn vị sử dụng lao động và người lao động. Vì vậy, lao động sau khi đào tạo được giải quyết việc làm chưa cao, chưa đáp ứng nhu cầu thực tế.

Những bài toán nan giải về đào tạo và giải quyết việc làm cho đồng bào DTTS rất cần sự chung tay trách nhiệm từ mọi phía. Bởi trong xu thế vận động của xã hội hiện nay, giải quyết được vấn đề này, mới có thể “xây móng” cho chương trình xóa đói giảm nghèo bền vững hoặc xa hơn là thúc đẩy phát triển kinh tế trong vùng đồng bào DTTS.

Hải An