Xã hội 11:26, 26/07/2015 GMT+7

Cuối tháng 5-2011, cán bộ, nhân viên Đội K72 quy tập được 14 mộ liệt sĩ chia thành hai hàng tại ngã tư lô cao su thuộc Sở 3 thời Pháp (nay các công ty của Trung Quốc đã sang đầu tư trồng mới sau khi thanh lý cao su thời Pháp đã được 10 năm, hiện cao su mới đang khai thác) thuộc phum Tà Pôn, xã Sanoul, huyện Sanoul, tỉnh Kratie, tọa độ 37-53.7. Khu vực mộ được chôn có đặc điểm chung là 14 mộ đều không có tăng, đầu quay về hướng nam. Người dân ở phum Tà Pôn biết khu vực này có chôn mộ nhưng không biết chính xác vị trí. Vì theo người dân Campuchia nói, lúc đó bộ đội ta chôn rất bí mật, không đắp thành mộ. Thời chiến họ chạy địch đi khỏi nơi ở, sau đó mới quay về nên không biết có mộ hay không.

Người dân ở phum Tà Pôn cho biết, cách đây 10 năm, các công ty cao su của Trung Quốc vào đầu tư có cho thanh lý cao su già thời Pháp, bứng gốc, cày và trồng lại cao su nhưng không thay đổi các lô, đường lô.

Khoảng trung tuần tháng 5-2011, đơn vị chúng tôi tiếp đón anh Phạm Đức Chí, Công an thị xã Chí Linh, tỉnh Hải Dương đi tìm anh trai là liệt sĩ Phạm Đức Mưu, hy sinh ngày 9-2-1971. Theo đồng đội của liệt sĩ Mưu là anh Vũ Công Chức, SN1950, cùng quê với liệt sĩ Mưu cho biết, mộ được chôn tại lô cao su Sở 3, xã Sanoul. Anh Chức cũng cùng đi với gia đình anh Chí để tìm đồng đội.

Đến địa điểm lô cao su, anh Chức cho biết anh cùng Đại đội 13 và liệt sĩ Phạm Đức Mưu khi đánh trận sau tết 1971 chống địch càn tại xã Sanoul đã hy sinh 8 người, trong đó có liệt sĩ Phạm Đức Mưu. Đánh xong địch, bộ đội ta lấy xác đồng đội hy sinh đem chôn trong đêm. Thế nhưng đào tìm hơn 10 ngày với hàng ngàn hố, chúng tôi không tìm thấy hài cốt liệt sĩ.

Qua khảo sát nắm tin tức, chúng tôi tìm được ông Hun Sê Tha, 58 tuổi, là người dân Campuchia, trước đây ở cùng với đơn vị bộ đội Việt Nam thuộc Sư 5. Ông Hun Sê Tha chỉ cho chúng tôi khu vực mộ chôn thành hàng nhưng không biết chính xác vị trí. Vì khi đó, ông chỉ khiêng liệt sĩ và giao cho bộ đội Việt Nam ở góc cuối là lô cao su phía đông. Bộ đội Việt Nam nhận và khiêng lên chôn trong lô chứ không biết vị trí chính xác. Bất ngờ, sau khi tiếp tục 1 tuần đào, chúng tôi tìm được 14 mộ liệt sĩ.

Một điều chúng tôi băn khoăn là ông Hun Sê Tha cho rằng, có từ 40-60 mộ. Nhưng chúng tôi chỉ tìm thấy 14 mộ. Vậy bãi mộ này chính xác là bao nhiêu và thuộc đơn vị nào?

Khi anh Chức vào tìm liệt sĩ Mưu, chúng tôi mời anh tới vị trí này. Sau khi anh Chức về, chúng tôi có điện thoại cho biết đơn vị tìm thấy 14 mộ thì anh Chức nói có thể khu vực mộ này là của cán bộ, chiến sĩ Đại đội 12, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 1, Sư đoàn 5 miền Đông Nam bộ, cũng chống địch càn từ Sanoul vào Sở 3 cao su. Và trong các mộ này có thể có mộ của liệt sĩ Thu - Đại đội trưởng Đại đội 12, Tiểu đoàn 3 và các cán bộ, chiến sĩ của Đại đội 12.

Anh Chức còn cho biết thêm, khi đó Trung đoàn trưởng Trung đoàn 1 là anh Tám Nỉ (không nhớ quê quán), Chính ủy là anh Bảy Dân - người Nam bộ (sau này cũng hy sinh). Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 3 khi đó là anh Sơn người Nam bộ và Chính trị viên là anh Nguyễn Văn Bìa, quê ở tỉnh Thái Bình. Sau giải phóng, anh Tám Nỉ, anh Sơn và anh Bìa vẫn còn sống nhưng bây giờ không biết ở đâu.

Vậy khu mộ này có phải là cán bộ, chiến sĩ Đại đội 12 hay không và khu vực này có bao nhiêu mộ vẫn là trăn trở của nhiều người?

Rất mong các đồng đội, cựu chiến binh từng chiến đấu ở khu vực hoặc biết được khu mộ này báo tin cho chúng tôi qua địa chỉ: Đội K72 - Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Phước, ĐT: 06512.211699. 

Lê Huy Chung