2015 GMT+7

Những điểm mới trong Luật BHXH năm 2014

Thứ 6, 12/06/2015 | 11:08:00

BP - Theo số liệu của ngành bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, trong năm 2014, toàn ngành đã giải quyết cho 8.040.232 lượt người hưởng chế độ BHXH, tăng 467.349 người (6,2%) so với năm 2013; thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế cho trên 135 triệu lượt người, tăng hơn 7,4 triệu lượt người (5,8%) so với năm 2013, với số tiền chi đến 43.806,9 tỷ đồng.

Cán bộ Phòng Tiếp dân và Trả hồ sơ BHXH tỉnh giải quyết chế độ bảo hiểm cho người lao động - Ảnh: Đông Kiểm

Hoạt động bảo hiểm xã hội (BHXH) là một phần trong chính sách an sinh xã hội của Nhà nước ta mang nhiều ý nghĩa nhân đạo, nhân văn sâu sắc, góp phần ổn định chính trị - xã hội, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Luật BHXH năm 2014 có hiệu lực thi hành từ 1-1-2016 thay thế Luật BHXH năm 2006, với nhiều nội dung mới được sửa đổi, bổ sung. Cụ thể:

Thứ nhất, luật mới điều chỉnh có lợi cho đối tượng tham gia BHXH bắt buộc:

Người lao động có hợp đồng lao động (HĐLĐ) từ đủ 1 tháng trở lên, lao động theo mùa vụ (Khoản a, b; Mục 1 - Điều 2). Trước đây chỉ áp dụng HĐLĐ từ 3 tháng trở lên và chỉ những đơn vị có sử dụng từ 10 lao động trở lên thì mới phải đóng BHXH, nay không quy định số lượng người lao động (Mục 3 - Điều 2).

Lao động nữ chỉ cần đóng BHXH đủ 3 tháng trước khi sinh con trong tổng thời gian đã đóng đủ 12 tháng trở lên (cộng dồn) thay vì trước đây phải đóng BHXH đủ 6 tháng. Chồng được nghỉ làm việc hưởng chế độ BHXH khi vợ sinh con, nếu có tham gia đóng BHXH, ít nhất 5 ngày, nhiều nhất 14 ngày, tùy vào sinh một, sinh đôi, sinh ba, sinh mổ... Trường hợp mình mẹ hoặc cả cha tham gia BHXH mà sau khi sinh, mẹ chết thì người cha hoặc người nuôi dưỡng được nghỉ thai sản đủ 6 tháng để nuôi con như người mẹ.

- Quyền lợi nghỉ thai sản, ốm đau hưởng BHXH được chia cho 24 ngày, nhân với ngày thực nghỉ; thay vì trước đây chia cho 26 ngày, nhân với ngày thực nghỉ (từ Điều 30 đến Điều 41). Người lao động được quyền giữ sổ BHXH; trước đây cơ quan, đơn vị sử dụng lao động giữ. Sáu tháng, người sử dụng lao động phải cung cấp thông tin liên quan; một năm cơ quan BHXH phải xác nhận; lộ trình đến năm 2020 sẽ cập nhật, công khai mọi thông tin trên mạng điện tử.

- Lao động nữ là người chuyên trách hoặc không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn tham gia BHXH khi nghỉ việc mà có từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi thì được hưởng lương hưu (Điều 54).

Liên quan đến Điều 60 - Luật BHXH 2014: Quy định người lao động hưởng BHXH một lần chỉ hạn hẹp với các đối tượng sau:

Đủ tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ số năm đóng BHXH theo quy định và không tiếp tục đóng BHXH tự nguyện; Ra nước ngoài định cư; Mắc những bệnh nguy hiểm đến tính mạng; Người phục viên, xuất ngũ không đủ điều kiện nghỉ hưu.

Tuy nhiên, ngày 21-5 Quốc hội có hẳn phiên họp dành cho nội dung này và đa số các đại biểu đồng ý sửa Điều 60; mặc dù luật chưa được áp dụng thực tiễn. Theo đó sẽ có phương án cho người lao động lựa chọn hoặc xin giải quyết chế độ BHXH một lần, hoặc tự đóng tiếp, hoặc bảo lưu về sau đóng tiếp. Đây là điều kiện rất thuận lợi nhằm đáp ứng nguyện vọng của người lao động.

Ngược lại, có một số quy định, đối tượng tham gia BHXH bắt buộc sẽ bị giảm quyền lợi hơn những quy định trước đây. Cụ thể, cách tính mức hưởng lương hưu hằng tháng (Điều 56) như sau:

Từ ngày luật có hiệu lực đến trước 1-1-2018 sẽ giữ nguyên mức cũ, tức 15 năm đầu sẽ tính bằng 45% và lấy mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu; sau đó mỗi năm tính bằng 2%, tối đa bằng 75% (tức chỉ 30 năm đã đủ 75%). Từ 1-1-2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện nghỉ hưu sẽ là:

Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm (như trên nêu là 15 năm), năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm (tức 35 năm mới đủ 75%). Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm tham gia BHXH tính bằng 2% (Luật BHXH 2006 là 3%), tối đa bằng 75%.

Thứ hai, về đối tượng tham gia BHXH tự nguyện:

Người dân được tự nguyện tham gia BHXH theo khả năng nguồn thu nhập và theo nhiều mức quy định khác nhau, nhưng ít nhất phải bằng mức lương cơ sở (hiện nay là 1.150.000 đồng). Người lao động có thể đóng trước hoặc đóng sau một thời gian nhất định. Không giới hạn tuổi trần tối đa (tức 60 tuổi), vẫn đóng cho đủ 20 năm để hưởng chế độ BHXH. Được quyền ngưng đóng một thời gian, sau này truy đóng, nhưng phải chịu lãi suất theo mức Nhà nước quy định. Việc đóng BHXH tự nguyện phải theo hộ gia đình (sổ hộ khẩu), theo nguyên tắc chia sẻ trách nhiệm và quyền lợi giữa Nhà nước và người tham gia BHXH.

Thanh Vũ