Xã hội 13:34, 11/04/2015 GMT+7

Tranh thủ đợt công tác, tôi dành một ngày về quê thăm cha mẹ. Dì tôi như tàu lá úa, đến thăm mẹ tôi nhưng tay lại xách tòn ten túi nilon đựng một ít đạm urê. Thấy tôi tò mò, dì bảo thăm mẹ mày tý rồi tao còn phải đi ném đạm cho đám lúa gần đây. Chẳng hiểu sao năm nay không rét lắm mà đám lúa ấy lại “bó chân” không tốt được. Tôi bảo già rồi đừng tham việc nữa dì ơi. Dì với mẹ cháu giờ ăn như chim, hết bao nhiêu đâu. Cứ nghỉ ngơi rồi các em lo cho dì đâu vào đó cả! Dì tôi quệt quết trầu hai bên mép rồi bảo, tao già thế này rồi mà rét thấu xương vẫn phải ra đồng. Còn thằng hàng xóm chỉ suốt ngày rong chơi nhưng hễ có đoàn từ thiện nào về là nhà nó có quà, tết lại được tiền được quà nữa, chỉ vì nhà tao không nghèo bằng nhà nó! Tôi bật cười vì chuyện của dì, nhưng chợt giật mình vì ý nghĩa sâu xa của câu chuyện. Quả là trong quá trình thực hiện chính sách hỗ trợ của Đảng, Nhà nước ta hiện nay đã và đang dẫn đến một nghịch lý là rất nhiều gia đình không muốn thoát nghèo!

Thực tế là đã có hàng ngàn chuyện bi hài, dở khóc dở cười vì không muốn thoát nghèo. Cách đây không lâu, tôi đọc trên báo chuyện về một xã miền núi, cả xã mổ trâu ăn mừng vì tất cả các thôn được công nhận là thôn nghèo. Rồi chuyện trưởng thôn bị mua chuộc, mua không được thì bị đánh trọng thương vì đưa ra ngoài danh sách những hộ không đủ chuẩn nghèo. Thậm chí cách đây hai năm, ở huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu từng xảy ra vụ án mạng mà nguyên nhân là do trưởng bản không công nhận hộ nghèo cho một gia đình nghèo. Lại có hộ xây nhà hai tầng vẫn là hộ nghèo vì có người nhà làm cán bộ thôn; quan hệ xóm giềng, anh em sứt mẻ cũng vì chuyện bình xét hộ nghèo. Rồi ở xã Bình Sa, huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam cách đây không lâu đã diễn ra chuyện chưa từng có. Đó là các thôn phải tổ chức cho dân bỏ phiếu kín để bình chọn hộ nghèo, căng thẳng chẳng khác nào bầu cử Quốc hội hay HĐND tỉnh. Lý do là bởi chỉ tiêu được giao thì có hạn mà số hộ nghèo quá đông, thôn bình xét rồi đưa danh sách lên thì xã cắt. Thật là khó như bình xét hộ nghèo! Và có cả tình trạng đã thoát nghèo nhưng vẫn nấn ná muốn ở lại hoặc bình xét không công tâm. Thế nên có những thôn, xã các hộ nghèo phải thay phiên nhau để... nghèo!

Truyền thống tương thân tương ái, lá lành đùm lá rách từ lâu đã trở thành một đạo lý, chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta. Phát huy tinh thần đó, các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương luôn quan tâm đến công tác giảm nghèo bằng nhiều hành động, việc làm cụ thể và đã tạo được những đòn bẩy tích cực giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng. Tuy nhiên, vẫn có không ít trường hợp cố tình bám vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Nếu một người lợi dụng được thì nhiều người, nhiều thôn, nhiều xã lợi dụng được. Và khi ấy, cái tâm lý thấy lợi trước mắt là làm của không ít người dân càng có cơ hội phát triển mạnh. Chẳng ai nghĩ khi mình nhận sự hỗ trợ không xứng đáng là đồng nghĩa với việc nhiều người nghèo khổ thực sẽ bị giảm đi sự hỗ trợ của cộng đồng, mất đi cơ hội vươn lên thoát khỏi đói nghèo. Vì vậy, các cấp chính quyền, nhất là ở cơ sở cần phải cẩn trọng, minh bạch trong công tác xác định hộ nghèo. Điều quan trọng không chỉ là khơi dậy truyền thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc chung tay giúp đỡ người nghèo mà phải động viên, kích thích người nghèo ý thức vươn lên, rằng nghèo là một sự tủi hổ để họ vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng, không ỷ vào sự hỗ trợ của Đảng và Nhà nước. Có như thế thì chính sách giảm nghèo của Đảng và Nhà nước ta mới thực sự mang ý nghĩa nhân văn, nhân đạo sâu sắc.     

Thảo Nguyên