Xã hội 06:41, 12/03/2015 GMT+7

Tăng số vụ, số diện tích và cầm cố lâu năm hơn

Theo thống kê của các huyện, thị xã năm 2011, toàn tỉnh có 410 hộ DTTS bán điều non; năm 2012 có 389 hộ bán điều non với diện tích 687,7 ha; năm 2013 có 467 hộ bán với diện tích 682,1 ha, tổng số tiền là 11,441 tỷ đồng. Sang năm 2014, tình trạng bán điều non tăng cả số vụ và diện tích. Toàn tỉnh có 668 hộ bán điều non với diện tích 1.086,38 ha, tổng số tiền 11,84 tỷ đồng, tăng 201 hộ/404 ha (31%) so với năm 2013.

Vẫn như các năm trước, số hộ DTTS bán điều non chủ yếu thuộc địa bàn các huyện Bù Đăng và Bù Gia Mập (chiếm khoảng 97%). Điều đặc biệt nghiêm trọng là rất nhiều hộ bán điều non trong thời gian dài. Số tiền bán được dùng để trả nợ hoặc chỉ trong thời gian ngắn đã mua sắm, ăn tiêu hết. Trong khi hầu hết các gia đình bán điều non không còn đất sản xuất, không còn nguồn thu nào khác nên nguy cơ bị mất vườn rất cao. Ông Huỳnh Thanh, Trưởng ban Dân tộc tỉnh cho biết năm 2014, cá biệt có hộ ở Bù Gia Mập bán 6 ha điều đang cho thu hoạch từ năm 2014 đến hết năm 2021 chỉ với 146 triệu đồng. Ngoài hàng trăm hộ bán điều non, toàn tỉnh có tới 941 hộ DTTS vay lãi suất cao, cầm cố đất, bán đất ở, đất sản xuất. Với những hộ này, nguy cơ bị xiết nợ vườn điều là khó tránh.

Nguyên nhân và hậu quả từ việc bán điều non, cầm cố đất

Có nhiều nguyên nhân, nhưng rõ nhất là sự thụ động không biết tính toán làm ăn, tiêu dùng của số đông đồng bào. Rồi tâm lý ỷ vào nhà nước, sự cả tin và tâm lý đua đòi... Những yếu tố trên đã bị những kẻ cơ hội lợi dụng dụ dỗ bằng các thủ đoạn như cho mượn tiền từ ít đến nhiều, cho mua thiếu tiền hàng lâu ngày và tính lãi cao, quảng cáo khuếch đại tiện ích của những vật dụng không thực sự cần thiết trong đời sống để dụ dỗ đồng bào mua thiếu. Đến lúc bị đòi nợ không có tiền trả thì buộc phải bán điều non, cầm cố đất. Nguyên nhân nữa là từ các “hủ tục” lâu đời như trả của, trả lễ cưới vợ.

Đa phần các hộ đồng bào DTTS sau khi bán điều non, cầm cố đất đều rơi vào cảnh đói nghèo, cuộc sống bấp bênh do không có việc làm ổn định. Tiền bán điều non có khi được chia đều cho các thành viên trong gia đình và sử dụng phung phí hết trong thời gian ngắn. Nhiều gia đình sau khi cầm cố vườn điều còn vay thêm để trang bị mỗi người một xe máy, lãi mẹ đẻ lãi con nên phải gán đất để trả nợ. Trong thực tế, nhiều hộ sau khi bán điều non hoặc cầm cố đất thì trở thành hộ nghèo nhưng không dám báo chính quyền, vẫn mang danh là hộ có vườn điều nên không được công nhận hộ nghèo. Nhiều hộ sau khi bán đất, mất nhà lại làm đơn xin cấp đất, không được giải quyết thì khiếu nại, cho rằng chính quyền không quan tâm.

Không còn đất sản xuất, một số người liều lĩnh xâm canh lấn chiếm đất rừng, đất lâm nghiệp hoặc tranh chấp đất quy hoạch thực hiện chính sách. Một số người bị lôi kéo tham gia khiếu kiện đông người để gây áp lực với chính quyền khi bị cưỡng chế thu hồi đất lấn chiếm trái phép. Hệ lụy từ bán điều non, cầm cố đất cũng dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật, trộm cắp, gây rối. Nhiều trường hợp mua bán đất chỉ làm giấy viết tay, không có sự xác nhận của chính quyền địa phương dẫn đến khiếu kiện kéo dài nhưng không có cơ sở giải quyết.

Từ những hệ lụy do việc bán điều non trong đồng bào DTTS đã tạo điều kiện cho các thế lực thù địch lợi dụng dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo để chống phá, tuyên truyền, xuyên tạc, kích động gây ảnh hưởng xấu về an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội tại địa phương.

Giúp đồng bào chuộc lại đất và có biện pháp tốt để quản lý đất đai

Đó là quan điểm của ông Huỳnh Thanh, Trưởng ban Dân tộc tỉnh khi đề cập vấn đề này. Ông Thanh cho rằng vì không thể cấm hoàn toàn người dân cầm cố đất, bán điều non nên việc quan trọng nhất hiện nay vẫn là tăng cường tuyên truyền, vận động để người dân nhận thức tác hại của việc bán điều non. Cần đẩy nhanh việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ đồng bào DTTS, bởi đây là cơ sở để quản lý chặt chẽ đất đai. Bên cạnh đó, cần giải quyết dứt điểm những diện tích đất sản xuất nằm trong lâm phần của các hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ đã sử dụng ổn định từ trước tới nay theo phương thức thu hồi đất lâm nghiệp để cấp cho đồng bào. Có thể thực hiện cơ chế đo độc lập cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đồng bào, trên giấy chứng nhận ghi rõ: đất cấp theo chính sách, không được chuyển nhượng. Ngoài ra, UBND các huyện, thị xã cần thống kê danh sách và có biện pháp giáo dục các đối tượng môi giới, cho vay nặng lãi, nắm chắc tình hình các hộ bán điều non, cầm cố đất để có phương án giúp đỡ. Những trường hợp đặc biệt thì tạo điều kiện để bà con được vay Ngân hàng chính sách chuộc lại đất, vườn điều đã bán, cầm cố.

Thảo Linh