Xã hội 14:30, 04/03/2015 GMT+7

Từ khi Luật bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em có hiệu lực (năm 2004), công tác trẻ em trên địa bàn tỉnh được quan tâm hơn. Một số chỉ số quan trọng về sức khỏe bà mẹ, trẻ em, chăm sóc dinh dưỡng vượt mục tiêu đề ra. Số trẻ khuyết tật, mồ côi, nhiễm chất độc da cam, trẻ em thuộc hộ nghèo... được giúp đỡ bằng nhiều hình thức như miễn, giảm học phí, tặng học bổng, tập vở, đồ dùng học tập. Số trường chuẩn quốc gia và trẻ em đi học đúng độ tuổi tăng nhanh. Ngoài ngân sách nhà nước cấp hàng năm thì các cấp ủy đảng, chính quyền đã vận động toàn xã hội chung tay dành cho trẻ em sự quan tâm đặc biệt.

Tập trung thực hiện 4 quyền cơ bản của trẻ em

 4 quyền đó là bảo vệ trẻ em, chăm sóc trẻ em, giáo dục trẻ em, vui chơi giải trí và thực hiện quyền tham gia của trẻ em. 10 năm qua, toàn tỉnh đã có hơn 12 ngàn lượt trẻ có hoàn cảnh đặc biệt được khám phân loại bệnh. Các cơ quan liên quan đã vận động các bệnh viện của thành phố Hồ Chí Minh phẫu thuật thành công cho 362 trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh và tất cả đều được hỗ trợ kinh phí. Việc phẫu thuật phục hồi chức năng cho trẻ khuyết tật cũng được thực hiện thường xuyên. Kết thúc năm 2014, trên 85% trẻ có hoàn cảnh đặc biệt được chăm sóc. Số trẻ sứt môi, hở hàm ếch được phẫu thuật đạt 95-99%. Đặc biệt, một chỉ số rất quan trọng về chăm sóc trẻ em đã được cải thiện đáng kể, đó là 32,2% tỷ lệ thấp còi năm 2005, đến cuối năm 2013 giảm còn 29,1%.

Trong công tác giáo dục trẻ em, mạng lưới trường lớp, nhất là ở bậc mầm non, tiểu học đã phủ khắp các thôn, ấp vùng sâu. Đặc biệt, bậc mầm non đã phát triển theo hướng xã hội hóa, người dân đã tham gia đầu tư mở trường tư thục, nhóm trẻ, giảm áp lực cho ngành giáo dục. Toàn tỉnh hiện có 135 trường mẫu giáo, mầm non, trong đó 12 trường tư thục với tổng số 40.677 trẻ; 79 trường tiểu học với 93.099 học sinh. Số trẻ trong độ tuổi nhà trẻ đến lớp từ 10,2% năm 2004 tăng lên 21,7% trong năm 2014. Số trẻ từ 3-5 tuổi đến lớp từ 55,1% tăng lên 69,1% năm 2014. Trẻ học tiểu học đúng độ tuổi từ 77,51% tăng lên 99,81% và học THCS đúng độ tuổi từ 72,17% tăng lên 85,26%.

Tùy vào tình hình thực tế, những năm qua các địa phương đều tổ chức nhiều hoạt động vui chơi, giải trí cho trẻ em như thi tiếng hát hoa phượng đỏ, thi vẽ tranh, hội trại hè... Hầu hết các trường đều có thư viện đáp ứng nhu cầu đọc sách, báo cho trẻ em. Nhà thiếu nhi tỉnh và trung tâm văn hóa các huyện, thị tổ chức được nhiều hoạt động phục vụ trẻ em như các lớp năng khiếu hè, các cuộc thi văn nghệ, thể thao nhằm phát hiện sớm tài năng để bồi dưỡng, đào tạo theo hướng chuyên nghiệp.

Còn nhiều hạn chế, bất cập trong công tác trẻ em

Từ khi Ủy ban Dân số - gia đình và trẻ em bị giải thể, công tác trẻ em được chuyển về ngành lao động thương binh và xã hội, phần thuộc ngành y tế thì cơ chế, nguồn lực cho công tác này trở nên bất cập, không đáp ứng yêu cầu, nhất là ở tuyến cơ sở.

Nghị định số 92/2009/NĐ-CP quy định về chức danh, số lượng, chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn và những người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã. Tuy nhiên, chính sách này cũng chỉ là “trám lỗ hổng” về công tác trẻ em ở tuyến cơ sở. Trên cơ sở nghị định này và các văn bản hướng dẫn của Bộ Lao động thương binh và xã hội, HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 16 về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn đến năm 2020 với 4 mục tiêu, 9 tiêu chí cho giai đoạn 2011-2015 và 6 tiêu chí cho giai đoạn 2015-2020. Tuy nhiên cho đến nay, nghị quyết này vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống bởi những bất cập về tổ chức bộ máy và cơ chế phối hợp trong hoạt động bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em.

Trước đây, từ tỉnh đến xã, phường đều có cán bộ chuyên trách làm công tác trẻ em thì nay chỉ kiêm nhiệm. Với một tỉnh có tới 31,4% trẻ em dưới 16 tuổi, nhưng nhiều năm qua, ngân sách tỉnh chi cho công tác trẻ em chỉ mang tính tượng trưng. Từ năm 2009-2012, bình quân mỗi năm ngân sách tỉnh hỗ trợ 650 triệu đồng cho công tác trẻ em và nguồn kinh phí này chủ yếu phục vụ công tác quản lý nhà nước. Từ năm 2013-2014, mỗi năm chỉ còn 300 triệu đồng. Nguồn kinh phí cho công tác trẻ em chủ yếu qua kênh vận động phục vụ các hoạt động mổ tim, phẫu thuật khuyết tật, tặng quà, học bổng...

Bất cập nhất là bộ máy hoạt động ở tuyến xã, phường, thị trấn. Trước đây, toàn tỉnh có tới 1.600 cộng tác viên và mỗi xã, phường, thị trấn đều có 1 cán bộ chuyên trách công tác trẻ em. Nay số lượng cộng tác viên chỉ còn chưa đến một nửa và mỗi nơi làm một kiểu. Có xã giao cho cán bộ thương binh - xã hội kiêm nhiệm, có xã giao cán bộ dân số theo dõi công tác trẻ em. Tình hình trên đã dẫn đến hàng loạt khó khăn trong công tác quản lý, bởi từ trước đến nay, người làm công tác trẻ em ở cơ sở hầu hết tuổi đã lớn, hoạt động chủ yếu bằng kinh nghiệm tích lũy được và dựa vào cộng đồng. Với độ tuổi và trình độ như thế, họ không đủ điều kiện để được tuyển công chức cấp xã nên nhiều người bỏ việc. Ở những xã, phường giao cho cán bộ lao động - thương binh và xã hội, tình hình cũng không khá hơn, bởi họ phải kiêm nhiệm nhiều việc, lại không có kỹ năng và kinh nghiệm về công tác trẻ em. Một nguyên nhân nữa khiến công tác trẻ em cấp xã, phường thời gian qua gần như tê liệt là bởi không có phụ cấp cho cộng tác viên nên có giao việc cũng chỉ là hình thức.     

Trong đợt khảo sát tình hình thực hiện Luật bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em tại Bình Phước hồi cuối tháng 1-2015, bà Ngô Thị Minh, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội cho rằng vai trò tham mưu của các cấp, ngành ở Bình Phước trong công tác trẻ em chưa tốt. Trong khi 1/3 số tỉnh, thành đã bố trí được cán bộ chuyên trách trẻ em cấp xã (tỉnh Khánh Hòa bố trí 1 cán bộ giáo dục về xã làm công tác trẻ em, hưởng ½ lương của xã và ½ lương của ngành giáo dục), thì Bình Phước vẫn chưa làm được. Sự phối hợp giữa các ngành trong công tác trẻ em chưa đồng bộ. Nhiều địa phương chưa xây dựng được điểm vui chơi cho trẻ hoặc xây dựng rồi nhưng không khai thác được năng lực hoạt động của các cơ sở này.

Thảo Linh