Xã hội 14:32, 29/10/2013 GMT+7

Đã nhiều năm nay, thương lái từ nơi khác đến Bình Phước thu mua các loại dược liệu, trong đó có thiên niên kiện. Đây là loại cây có tác dụng chữa bệnh, nhưng người dân không biết nên khai thác ồ ạt, dẫn đến nguy cơ làm cạn kiệt nguồn dược liệu quý.

Thời gian này, anh Lượng đang thu mua cây thiên niên kiện (người dân tộc Xêtiêng gọi là cây củ dương hay du huyền). Mỗi ngày anh mua gần 1 tấn thân cây tươi với giá 2.000 đồng/kg. Tất cả cây thuốc sau khi thu mua được xắt lát phơi khô đóng gói rồi chuyển đi các tỉnh miền Tây bán tại các tiệm thuốc đông y hoặc các chùa với giá 20 ngàn đồng/kg. Anh Lượng cho biết: “Tùy theo mùa và theo yêu cầu của khách hàng, ngoài thiên niên kiện, tôi còn mua lá muồng, khổ qua rừng... để làm thuốc chữa bệnh”. Ngoài điểm thu mua của anh Lượng, trên địa bàn tỉnh còn rất nhiều điểm mua cây thuốc nam khác.

Anh Điểu Hòa, trú ấp 5, xã Đồng Tiến (Đồng Phú) đã nhiều năm hái cây thuốc về bán cho biết: “Mỗi ngày tôi lấy được khoảng 100kg. Ở đây cây thuốc nhiều lắm, chỉ sợ không đủ sức lấy”. Ngoài anh Hòa, nhiều người cũng tranh thủ những lúc nông nhàn đi lấy cây thuốc về bán kiếm thêm thu nhập. Anh Hòa cho biết, mặc dù đi lấy cây thuốc nhiều năm bán cho thương lái nhưng anh không hề biết công dụng cây thiên niên kiện, hỏi người lớn tuổi nhất trong làng cũng không ai biết. Người mua cũng chỉ biết thu gom bán lại kiếm lời chứ không biết công dụng chữa bệnh gì. Do dễ kiếm nên nhiều hộ dân, nhất là người dân tộc thiểu số xem đây như một nghề để sinh nhai.

Bác sĩ Phạm Ngọc Hưng, Phó chủ tịch thường trực Hội đông y tỉnh cho biết, thiên niên kiện (tên gọi khác là cây sơn thục, cây bao kim) có tên khoa học Homalomena aromatica (Raxb) thuộc họ ráy (Aracceae), dùng thân rễ để làm thuốc, trong thân rễ có tinh dầu. Theo đông y, thiên niên kiện có vị đắng, cay, hơi ngọt, tính ấm vào hai kinh can và thận, có tác dụng mạnh gân cốt, hay dùng chữa tê thấp đau nhức xương. Đây là vị thuốc thông dụng nên bất cứ tiệm thuốc đông y nào cũng có loại cây này. Thiên niên kiện là loại cây thảo mộc sống lâu năm, thân rễ dài nằm sát mặt đất, hình tròn, mặt cắt ngang thân xơ cứng. Cây thuốc này mọc hoang rất nhiều ở các vùng rừng núi nước ta, những vùng có khí hậu ẩm ướt. Ở Bình Phước cây thiên niên kiện mọc rất phổ biến, nhất là vùng nhiều khe suối, ao, hồ nên rất dễ tìm.

Bình Phước là vựa thuốc nam quý, nhưng do không hiểu được giá trị của nó nên người dân chưa có cách khai thác hợp lý. Rất mong các cơ quan chức năng có biện pháp quản lý, bảo vệ và hướng dẫn khai thác hiệu quả nguồn dược liệu quý này.       

L.Phương - T.Thông