Xã hội 11:05, 28/07/2013 GMT+7

Bắt đầu từ ngày 1-7, Thông tư 18 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức có hiệu lực. Với quy định tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động tu bổ di tích cần phải có chứng nhận, chứng chỉ hành nghề, Thông tư có tác dụng hạn chế tình trạng tùy tiện trong hoạt động này, gây nên những hậu quả đáng tiếc cho nhiều công trình kém chất lượng thời gian qua.

Tuy nhiên, cũng còn không ít những băn khoăn về việc "chạy đua" chứng chỉ liệu có bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực và những công trình sẽ được trùng tu thời gian tới?

Muộn còn hơn không

Có thể thấy, Thông tư 18/2012/TT-BVHTTDL là một văn bản quan trọng, cần thiết trong việc triển khai các hoạt động quản lý Nhà nước để thực hiện Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa 2009. Cụ thể Ðiều 6, Chương II của Thông tư quy định rõ bên cạnh các chứng chỉ khác như kiến trúc sư (KTS), kỹ sư xây dựng..., những người tham gia công tác bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích phải có chứng nhận hành nghề và chứng chỉ hành nghề. Chứng nhận hành nghề cấp cho tổ chức có đủ điều kiện năng lực tương ứng với các hoạt động về lập quy hoạch di tích, lập dự án báo cáo kỹ thuật, thi công tu bổ di tích. Còn chứng chỉ hành nghề cấp cho những KTS, kỹ sư tham gia các hoạt động này. Theo Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, việc này sẽ ngăn chặn tình trạng những người không biết về bảo tồn nhưng vẫn tham gia vào công tác bảo tồn, trùng tu di tích.

Thời gian qua xảy ra nhiều hậu quả đáng tiếc trong lĩnh vực tu bổ, tôn tạo di tích gây bức xúc trong giới chuyên môn và dư luận xã hội. Trong những nguyên nhân của tình trạng này có nguyên nhân thuộc về đội ngũ thực hiện. Việc trùng tu di tích ở nước ta lâu nay thường được đánh đồng với xây dựng cơ bản, phần lớn được giao cho những đơn vị, những người thợ xây dựng phổ thông không có chức năng, chuyên môn và kinh nghiệm. Bởi vậy, hiện tượng những di tích được tu bổ bị biến dạng hoặc phá đi xây mới xảy ra ở nhiều nơi. Bên cạnh đó, một số người thực hiện có khả năng nhất định nhưng chưa đủ kinh nghiệm, năng lực cho nên hoạt động bảo tồn di tích vẫn chưa đạt được chất lượng khoa học. Vì vậy, dẫu muộn còn hơn không, sự ra đời của Thông tư 18 là cần thiết trong việc quản lý chất lượng trùng tu di tích, có tác dụng trực tiếp sàng lọc đội ngũ, góp phần chuẩn hóa một nghề nghiệp đặc thù.

Chứng chỉ hành nghề mới chỉ là điều kiện cần

Trên thực tế, để "đón trước" thông tư này, nhiều người làm về trùng tu di tích đã đăng ký lớp học để được cấp chứng chỉ. Lâu nay, một địa điểm đào tạo khá uy tín là Viện Bảo tồn di tích thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, từ năm 2010 đến nay đã tổ chức được bảy khóa. Gần đây, Trường ÐH Văn hóa Hà Nội cũng mở lớp đào tạo. Thời gian học ít (mỗi khóa khoảng ba đến bốn tuần), ai tham gia học là có chứng chỉ khiến việc cấp chứng chỉ hành nghề dường như có vẻ dễ dãi. Vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng, nếu không có lộ trình đào tạo nghiêm túc khoa học,  mà chỉ là những lớp học ngắn hạn  sẽ không  bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực và những di tích  sẽ tiếp tục bị xâm hại. Giải đáp điều này, KTS Lê Thành Vinh, Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích thừa nhận, muốn nâng trình độ phải có quá trình lâu dài và còn sớm để đánh giá về chất lượng của những người tham gia lớp đào tạo. Từ trước đến nay, nước ta chưa có trường đại học nào đào tạo nguồn nhân lực trùng tu di tích, chỉ một số trường có đào tạo KTS, môn học và chuyên đề. Còn thực tế, đào tạo trùng tu di tích là đào tạo bổ sung cho những người sau khi đã tốt nghiệp ở các trường đại học về kiến trúc, xây dựng đã có kiến thức cơ bản rồi, không cần thời gian nhiều. Song như thế không có nghĩa chỉ một vài tuần là đủ. Hiện chương trình của Viện là đào tạo cho những KTS, kỹ sư có ít nhất ba năm hoạt động trong lĩnh vực trùng tu, phải kê khai và xác nhận của những công trình trùng tu có kết quả. Trước mắt đấy là cách làm tốt nhất nhằm điều chỉnh những người đang làm trong nghề này để họ sẽ làm tốt hơn. Về sau khi nhu cầu xã hội ngày càng cao, có thể có nhiều cơ sở giảng dạy nhưng phải chuẩn hóa giáo trình và phải có nhiều giảng viên đủ kinh nghiệm, kiến thức, lâu năm trong nghề mới bảo đảm chất lượng đào tạo. Và điều hết sức cần thiết là sau khi học xong những KTS phải được thực hành qua thực tế để có cả chuyên môn và kinh nghiệm trong hoạt động trùng tu.

Ðược biết, trong sáu tháng đầu năm nay Viện Bảo tồn di tích và Trường ÐH Văn hóa Hà Nội đã hoàn thành hai khóa học, mỗi khóa hơn 100 học viên được đào tạo, cấp chứng chỉ. Hiện, một khóa đang tiếp tục được tổ chức tại Hội An. Theo Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch  Nguyễn Thế Hùng, việc cấp chứng nhận, chứng chỉ hành nghề trong lĩnh vực trùng tu di tích chỉ là một khâu nằm trong chiến lược đào tạo đội ngũ có tính lâu dài. Thông tư 18 ra đời căn cứ vào Luật Di sản văn hóa ngày 29-6-2001, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa ngày 18-6-2009 và Nghị định số 70/2012/NÐ-CP ngày 18-9-2012 của Chính phủ quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục lập, phê duyệt quy hoạch, dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; được tổ chức hội thảo xin ý kiến rộng rãi các nhà khoa học trước khi ban hành. Cục Di sản văn hóa sẽ trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kế hoạch để sớm triển khai xây dựng chuyên ngành đào tạo riêng cho đội ngũ KTS về công tác bảo tồn di tích. "Hoạt động tu bổ di tích là cả một bài toán lớn cần nhiều giải pháp, thời gian thực hiện. Còn nhiều vấn đề quan trọng như cần tăng cường công tác quản lý của các cấp chính quyền địa phương; thường xuyên kiểm tra giám sát để hoạt động trùng tu được thực hiện đúng pháp luật; ban hành các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp; bổ sung thêm nguồn kinh phí còn đang rất hạn hẹp, thiếu thốn... Thực tế, yêu cầu về chứng chỉ hành nghề mới chỉ là một điều kiện cần chứ chưa phải là điều kiện đủ để hoạt động này có thể đạt chất lượng như mong muốn" - Ông Hùng khẳng định.

Dẫu muộn còn hơn không. Và việc cấp chứng chỉ hành nghề cũng chưa phải là "cây đũa thần" để  bảo đảm từ nay về sau công tác trùng tu di tích sẽ đạt chuẩn. Hy vọng, cùng với giải pháp này, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và các cấp, ngành liên quan sẽ có những hoạt động tích cực, khẩn trương hơn nữa trong việc xây dựng hệ thống các quy định, pháp luật và quản lý, giám sát để công tác bảo tồn di tích có nhiều chuyển biến tích cực.

(Theo NDĐT)