Giáo dục 13:16, 11/09/2015 GMT+7

BP - Bộ Giáo dục - Đào tạo vừa công bố dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể để lấy ý kiến đóng góp của các cấp, các ngành và thầy cô giáo, phụ huynh học sinh trong cả nước. Điểm mới khác biệt so với chương trình hiện hành là chương trình 12 năm học phổ thông được thiết kế làm 2 giai đoạn: Giáo dục cơ bản (gồm cấp tiểu học và cấp THCS) và giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT). Đồng thời, chương trình mới đã thay đổi toàn diện, căn bản tất cả các khâu từ nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức, đến kiểm tra đánh giá, thi cử, quản lý, công tác thực hiện và hướng đến mục tiêu tiếp cận năng lực người học... Tuy nhiên, dự thảo cũng đã bộc lộ không ít điểm bất cập và những băn khoăn, lo lắng của đông đảo thầy cô giáo, phụ huynh và học sinh.

Sự kỳ vọng về những thay đổi

Điểm nổi bật và dễ nhận biết nhất là dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã xác định xương sống xuyên suốt chương trình của 12 năm học phổ thông là dạy tích hợp kết hợp dạy phân hóa đối tượng. Theo đó, học sinh THCS chỉ còn học 7-8 môn và THPT chỉ còn học 4 môn thay vì phải học 13 môn như trước đây.

Điểm mới thứ hai là trong 3 cấp học, các môn học được chia thành hai loại là môn học bắt buộc và môn học tự chọn, với định hướng phân hóa sâu dần từ lớp dưới lên lớp trên. Theo thứ tự từ tiểu học đến THPT, số lượng các môn học bắt buộc sẽ giảm đi và số môn học tự chọn sẽ tăng dần. Đặc biệt ở giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (THPT), có 4 môn học bắt buộc là Ngữ văn 1, Toán 1, Công dân với Tổ quốc, Ngoại ngữ 1. Môn học bắt buộc là môn học mà mọi học sinh đều phải học. Vì nội dung của các môn học bắt buộc tạo nên cốt lõi học vấn phổ thông, không thể thiếu đối với tất cả học sinh. Các môn học tự chọn gồm có 3 loại và được phân loại như sau:

Thứ nhất là tự chọn tùy ý (TC1): Với môn học này, học sinh có thể chọn hoặc không chọn. Cụ thể là đối với các môn học như Ngoại ngữ 2, Tiếng dân tộc, Hoạt động nghiên cứu khoa học - kỹ thuật thì học sinh có thể chọn học hoặc không. Thứ hai là tự chọn trong nhóm môn học (TC2): Với các môn học trong nhóm này, học sinh buộc phải chọn một hoặc một số môn học trong nhóm môn học theo quy định trong chương trình. Cụ thể là ngoài các môn học BB ở cấp THPT như: Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ, Công dân với Tổ quốc, học sinh được tự chọn một số môn trong số các môn học Lịch sử, Địa lý, Hóa học, Sinh học, Vật lý... Thứ ba là tự chọn trong môn học (TC3): Với môn học này, học sinh buộc phải chọn một số nội dung trong một môn học. Cụ thể là trong môn học Thể dục - thể thao, có nhiều nội dung hoạt động khác nhau như: bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, bơi, cờ tướng... thì học sinh sẽ được chọn một số trong các hoạt động đó phù hợp với sở thích, nhu cầu của mình...

Và như vậy, Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể đã giảm tải cho học sinh và thầy cô giáo. Từ đó, thầy cô và học sinh có điều kiện đầu tư cho môn học bắt buộc. Đồng thời, chương trình này cũng góp phần giảm áp lực cho phụ huynh trong việc lo lắng chuyện học hành, thi cử của con em mình.

Nhiều bất cập và không ít băn khoăn

Có thể khẳng định rằng, dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể có nhiều đổi mới đã phác họa nên bức tranh của nền giáo dục Việt Nam trong tương lai. Tuy nhiên, dự thảo cũng đã bộc lộ không ít điểm bất cập và những băn khoăn, lo lắng của đông đảo thầy cô giáo, cũng như phụ huynh và  học sinh. Cụ thể, theo dự thảo chương trình thì tên gọi mới của một số môn học thực chất chỉ là sự tích hợp các môn học truyền thống. Ví dụ như ở các lớp 1, 2, 3 có môn: Cuộc sống quanh ta nhưng đến lớp 4, 5 thì được tách ra thành 2 môn: Tìm hiểu xã hội và Tìm hiểu tự nhiên.

Còn ở bậc THCS thì môn Khoa học tự nhiên là tích hợp của các môn Hóa học, Vật lý, Sinh học. Tương ứng với môn Khoa học xã hội là tích hợp của các môn Lịch sử, Địa lý. Việc tích hợp các môn học như trên được xem là bước đột phá mới. Song vấn đề đặt ra ở đây là tất cả thầy, cô giáo hiện nay có thể dễ dàng dạy được môn học tích hợp như vậy hay không? Trong khi đó, đã từ lâu nay đội ngũ giáo viên quá quen với việc dạy môn gì chỉ có thể dạy tốt các môn học đó. Và để đáp ứng nhu cầu giáo viên dạy tích hợp thì có lẽ sắp tới, các trường sư phạm trong cả nước sẽ gom các khoa, như: Toán với Vật lý và Tin học hay Lịch sử với Địa lý hoặc Hóa học với Sinh học vào làm một....để đào tạo ra những nhà giáo đa năng hay cũng có thể gọi với cái tên mới là thầy, cô giáo “tích hợp”. Và nếu điều này có thể xảy ra thì cũng không còn đủ thời gian. Vì từ năm học 2018 đã bắt đầu thực hiện chương trình mới. Mà muốn có đội ngũ thầy cô giáo “tích hợp” thì ít nhất phải 4 năm nữa.

Bên cạnh đó, đời sống của đội ngũ giáo viên hiện nay không cho phép thầy cô dành nhiều thời gian sau giờ lên lớp để toàn tâm, toàn ý với việc nghiên cứu bài giảng theo phương pháp tích hợp, liên môn. Bởi họ còn phải tất tả ngược xuôi để đảm bảo cuộc sống bình thường của gia đình. Một thầy giáo có thâm niên ở Trường THPT Đồng Xoài bộc bạch với người viết bài rằng: Dù có kinh nghiệm giỏi, tay nghề cao thì chắc chắn sẽ có một bộ phận không nhỏ giáo viên tuy có thâm niên nhưng cũng rất khó khăn trong việc dạy học theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.

Chưa hết, đối với bậc phổ thông thì không phải mọi học sinh ở tất cả các vùng, miền đều có lực học khá, giỏi các môn để theo kịp yêu cầu học tích hợp. Hơn nữa, điều kiện về trang thiết bị, phòng thí nghiệm và thực hành của các trường học hiện nay không đáp ứng yêu cầu dạy tích hợp, liên môn. Vẫn biết rằng, đổi mới nền giáo dục là rất cần thiết và cấp bách nhưng không vì thế mà đốt cháy giai đoạn và duy ý chí. Do đó, ngành giáo dục cần có lộ trình phù hợp với đội ngũ giáo viên đáp ứng được yêu cầu của chương trình, không thể làm đến đâu hay đến đó.

T.H