Giáo dục 16:00, 18/02/2013 GMT+7

Nhằm tạo điều kiện cho những học sinh nghèo, học sinh là con em đồng bào ở vùng sâu, vùng xa có điều kiện theo học đại học, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 49/2010/NĐ-CP quy định về miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập và cơ chế thu, sử dụng học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2014 - 2015. Tuy nhiên, sau hai năm thực hiện nghị định này, có nhiều vướng mắc, bất cập chưa được tháo gỡ. Vì thế, có không ít học sinh thuộc diện hưởng chính sách này nhưng vẫn phải chịu thiệt thò vì: Căn cứ để xét duyệt giảm học phí cho sinh viên theo học chuyên ngành độc hại chưa rõ ràng, việc thu học phí vượt trần tại một số trường đại học, thủ tục xét duyệt của địa phương và ngành lao động nhiều nhiêu khê…

* Đối tượng không phải đóng và được miễn học phí:

Theo quy định tại Nghị định số 49/2010/NĐ-CP đối tượng không phải đóng học phí tại các cơ sở giáo dục công lập bao gồm: học sinh tiểu học; học sinh, sinh viên sư phạm, người theo học các khóa đào tạo nghiệp vụ sư phạm để đạt chuẩn nghề nghiệp. Đối tượng được miễn học phí gồm: Người có công với cách mạng và thân nhân của người có công với cách mạng theo Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng số 26/2005/PL-UBTVQH11 ngày 29 tháng 6 năm 2005. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh, sinh viên có cha mẹ thường trú tại các xã biên giới, vùng cao, hải đảo và các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh, sinh viên mồ côi cả cha lẫn mẹ không nơi nương tựa hoặc bị tàn tật, khuyết tật có khó khăn về kinh tế. Trẻ em bị bỏ rơi, mất nguồn nuôi dưỡng; trẻ em mồ côi cha hoặc mẹ nhưng người còn lại là mẹ hoặc cha mất; trẻ em có cha và mẹ hoặc cha hoặc mẹ đang trong thời gian chấp hành hình phạt tù tại trại giam, không còn người nuôi dưỡng. Người chưa thành niên từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi nhưng đang đi học văn hóa, học nghề, có hoàn cảnh như trẻ em nêu trên. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông có cha mẹ thuộc diện hộ nghèo theo quy định của Nhà nước. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông là con của hạ sĩ quan và binh sĩ, chiến sĩ đang phục vụ có thời hạn trong lực lượng vũ trang nhân dân. Học sinh, sinh viên hệ cử tuyển (kể cả học sinh cử tuyển học nghề nội trú với thời gian đào tạo từ 3 tháng trở lên). Học sinh trường phổ thông. Học sinh, sinh viên tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo và hộ có thu nhập tối đa bằng 150% thu nhập của hộ nghèo.

* Đối tượng được giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập

Các đối tượng được giảm 70% học phí gồm: học sinh, sinh viên các chuyên ngành nhã nhạc cung đình, chèo, tuồng, cải lương, múa, xiếc và một số chuyên ngành, nghề nặng nhọc, độc hại. Các đối tượng được giảm 50% học phí gồm: Trẻ em học mẫu giáo và học sinh, sinh viên là con cán bộ, công nhân, viên chức mà cha hoặc mẹ bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp được hưởng trợ cấp thường; trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông có cha mẹ thuộc diện hộ có thu nhập tối đa bằng 150% thu nhập của hộ nghèo; học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở đi học nghề.

Đối tượng được hỗ trợ chi phí học tập, gồm: Trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông có cha mẹ thường trú tại các xã biên giới, vùng cao, hải đảo và các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông mồ côi cả cha lẫn mẹ không nơi nương tựa hoặc bị tàn tật, khuyết tật có khó khăn về kinh tế. Trẻ em học mẫu giáo và học sinh phổ thông có cha mẹ thuộc diện hộ nghèo theo quy định của Nhà nước, không thuộc các xã quy định tại khoản 1 Điều này.

* Cơ chế miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập

Việc miễn, giảm học phí sẽ được thực hiện trong suốt thời gian học tập tại nhà trường, trừ trường hợp có những thay đổi về lý do miễn hoặc giảm học phí. Nhà nước thực hiện cấp bù học phí cho các cơ sở giáo dục mầm non và phổ thông công lập có đối tượng được miễn, giảm học phí theo số lượng người học thực tế và mức thu học phí. Cấp bù học phí (theo mức học phí của các trường công lập trong vùng) cho học sinh là con của người có công với nước, các đối tượng chính sách học mẫu giáo và phổ thông ngoài công lập. Cấp trực tiếp tiền hỗ trợ miễn, giảm học phí cho các đối tượng được miễn, giảm học phí học ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học, Nhà nước thực hiện hỗ trợ chi phí học tập trực tiếp cho các đối tượng quy định tại Điều 6 Nghị định này với mức 70.000 đồng/học sinh/tháng để mua sách, vở và các đồ dùng khác... thời gian được hưởng theo thời gian học thực tế và không quá 9 tháng/năm học.

* Giải pháp tháo gỡ kho khăn:

Vừa qua Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phối hợp với các bộ, ngành liên quan và các địa phương đề xuất với Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 49/2010/NĐ-CP. Theo đó, Bộ Giáo dục - Đào tạo đề xuất bỏ việc miễn giảm học phí theo địa bàn như hiện nay mà sẽ thực hiện miễn, giảm học phí theo đối tượng thuộc diện chính sách, hộ nghèo... Đồng thời, thay vì cấp trực tiếp cho người học qua các phòng lao động - thương binh và xã hội cấp huyện, các đối tượng chính sách phải về địa phương nhận tiền, đi lại nhiều lần gây tốn kém cho học sinh, sinh viên và gia đình người học thì nay sẽ được miễn, giảm học phí ngay tại cơ sở đào tạo mà học sinh, sinh viên đang theo học.

Ngoài ra, để khắc phục tình trạng xác nhận tràn lan của các cơ sở giáo dục và đào tạo về việc miễn học phí đối với học sinh, sinh viên học các ngành nghề nặng nhọc, độc hại trong thời gian qua, Bộ đề xuất sửa đổi nghị định theo hướng chỉ thực hiện miễn học phí đối với học sinh, sinh viên học ngành học nặng nhọc độc hại và nguy hiểm đối với lĩnh vực dạy nghề.

Về những vướng mắc, như: Sinh viên học hệ ngoài sư phạm trong trường sư phạm; học sinh, sinh viên mồ côi cả cha lẫn mẹ không nơi nương tựa trên 16 tuổi về thủ tục xác nhận, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã có văn bản gửi các Sở Lao động - Thương binh và Xã hội để cấp bù miễn, giảm học phí cho các đối tượng học hệ ngoài sư phạm trong trường sư phạm. Đối với học sinh, sinh viên mồ côi cả cha lẫn mẹ không nơi nương tựa trên 16 tuổi thì UBND cấp xã sẽ cấp giấy xác nhận cho các đối tượng này.

Cũng theo Bộ Giáo dục - Đào tạo, dự kiến nghị định sửa đổi, bổ sung nghị định số 49/2010/NĐ-CP sẽ được trình Chính phủ xem xét và phê duyệt trong quý I-2013.

PV