Kinh tế 09:35, 11/05/2016 GMT+7

Trung tuần tháng 3, dù chưa phải là đỉnh điểm của khô hạn nhưng tất cả giếng nước kể cả những khu vực chưa bao giờ thiếu nước ở Lộc Ninh đều đã trơ đáy. Những con suối chảy qua các thôn, sóc mà hàng thập kỷ nay người dân Lộc Ninh bám víu để có nước tưới tiêu đa phần khô cạn. Dọc các con đường của xã biên giới Lộc Thành hay ở vùng trồng tiêu trọng điểm ấp Đồi Đá (Lộc Khánh) những vườn tiêu đều chung cảnh rũ lá vì thiếu nước. Theo số liệu tổng hợp của UBND huyện Lộc Ninh, trung tuần tháng 3, toàn huyện có 1.902 ha hồ tiêu (gần 50% diện tích hồ tiêu toàn huyện) thiếu nước tưới, trong đó 760 ha dự kiến bị xóa sổ vì không có nước tưới. Ước tổng thiệt hại do tiêu bị chết, giảm sản lượng do thiếu nước là 266 tỷ đồng/295,37 tỷ đồng tổng thiệt hại về sản xuất nông nghiệp do hạn hán trên địa bàn huyện tính đến đầu tháng 3-2016.

Mặc dù mất mùa nhưng điều khiến nông dân trồng tiêu lo lắng hơn là giá hồ tiêu liên tục giảm mạnh. Những năm trước, giá hạt tiêu luôn ổn định từ 190.000-220.000 đồng/kg, thậm chí có thời gian giá hồ tiêu đạt mức kỷ lục tới  250.000 đồng/kg. Thế nhưng thời gian gần đây, giá tiêu trong nước liên tục lao dốc. Tiêu xô hiện nay được các đại lý trong tỉnh thu vào chỉ với giá từ 135.000-140.000 đồng/kg. So với niên vụ trước, giá tiêu năm nay giảm từ 70.000-90.000 đồng/kg và thấp nhất trong 4 năm trở lại đây.

Theo Tổng cục Hải quan Việt Nam, xuất khẩu hạt tiêu trong tháng 2-2016 đạt 10.304 tấn, với giá trị kim ngạch 87,59 triệu USD, tăng 9,5% về lượng và tăng 2% về giá trị so với tháng trước nhưng lại giảm 8,7% về lượng và giảm 12,2% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế khối lượng hạt tiêu xuất khẩu hai tháng đầu năm 2016 đạt 20.000 tấn với 178 triệu USD, giảm 9% về khối lượng và giảm 12% về giá trị so với cùng kỳ năm 2015. Trên thị trường thế giới, giá tiêu cũng liên tục sụt giảm trong những tháng qua. Theo các chuyên gia thì nguyên nhân là do thị trường thế giới đã bão hòa. Mặt khác, do giá dầu giảm mạnh, nhiều nhà đầu cơ ở Trung Đông đã gần như ngừng mua nên càng đẩy giá hồ tiêu xuống thấp.

Tuy giảm nhưng với mức giá hiện tại, người trồng tiêu vẫn có lãi, nhưng điều mà người trồng tiêu cần quan tâm là giá tiêu có còn tiếp tục lao dốc trong thời gian tới hay không và giá hạ đến đâu? Trong khi đó, nguồn vốn đầu tư để trồng mới 1 ha tiêu rất lớn, lên đến vài trăm triệu đồng. Do đó, người trồng tiêu ở miền Đông Nam bộ nói chung, Bình Phước nói riêng và nhất là những hộ đầu tư trồng mới đang thấy bất an. Nông dân lo ngại, không biết sau 3 năm nữa vườn tiêu mới cho thu hoạch thì giá tiêu còn ở mức như hiện nay không? Trong khi giá tiêu đang xuống thấp, nhưng diện tích trồng tiêu lại liên tục tăng nhanh. Cũng theo kết quả khảo sát của VPA, không chỉ ở Bình Phước, mà những năm gần đây, diện tích trồng tiêu trong cả nước đã tăng đột biến. Riêng ở Bình Phước, trong năm 2015, diện tích trồng tiêu đã tăng 35% so với cuối năm 2013. Hiện nay, toàn tỉnh có 25.362 ha, trong đó riêng Lộc Ninh đã có tới 10.895 ha.

Do diện tích tăng đột biến, dẫn đến nguồn cung dồi dào nên các nhà đầu cơ, doanh nghiệp ép giá thu mua để kiếm lời. Bên cạnh đó, vì lợi nhuận kinh tế người dân bất chấp vùng đất, khí hậu có phù hợp hay không nhưng vẫn ồ ạt trồng tiêu. Tuy nhiên, do không tuân thủ quy trình kỹ thuật, dẫn đến dịch bệnh lan nhanh, tiêu chết hàng loạt. Và thực tế trong những năm qua cho thấy, bên cạnh những người vươn lên khá giả nhờ cây tiêu thì cũng không ít người lao đao, khốn khổ vì cây tiêu mắc bệnh. Với việc đổ xô trồng tiêu như hiện nay, điều tất yếu là cung sẽ vượt cầu, dẫn đến giá cả sẽ giảm dần khiến hiệu quả kinh tế giảm sút. Chính vì thế, có chuyên gia cho rằng, nhiều hộ nông dân ở Bình Phước cũng như vùng Đông Nam bộ đang đánh bạc với cây tiêu.

Từ thực tế trên, đã đến lúc ngành nông nghiệp cần sớm tổ chức lại sản xuất, đưa các hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ để thành lập tổ hợp tác, hoặc hợp tác xã kiểu mới để dễ dàng tiếp nhận với các tiến bộ kỹ thuật, thuận tiện trong việc tiếp cận vốn tín dụng và các đơn vị cung cấp vật tư đầu vào để không những hạn chế qua khâu trung gian mà còn đảm bảo chất lượng vật tư. Đồng thời tiến hành rà soát, quy hoạch cụ thể đối với từng vùng trồng tiêu; thực hiện thâm canh để mang lại hiệu quả kinh tế cao và phối hợp với ngành khuyến nông thực hiện chuyển giao tiến bộ khoa học - kỹ thuật, phát triển cây tiêu bền vững. Và điều quan trọng hơn là sớm xây dựng thương hiệu hồ tiêu Bình Phước.

N.V