Kinh tế 07:14, 06/04/2016 GMT+7

BP - Bình Phước có một số lợi thế quan trọng trong quá trình thu hút đầu tư và phát triển kinh tế. Nhưng bên cạnh những lợi thế đó, Bình Phước có vô vàn bất lợi và có nhiều bất lợi cơ bản. Ví dụ như cơ sở hạ tầng: Báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (viết tắt tiếng Anh là VCCI) đánh giá năm 2015 Bình Phước có cơ sở hạ tầng xếp thứ 53 trong cả nước; trong khi đó các tỉnh lân cận khu vực Đông Nam bộ lại có xếp hạng rất cao, như: Bình Dương thứ 1, Đồng Nai thứ 3, TP. Hồ Chí Minh thứ 5, Bà Rịa - Vũng Tàu thứ 6, Tây Ninh thứ 20… Các yếu tố khác như đào tạo lao động, hỗ trợ doanh nghiệp… hầu hết chúng ta đều bất lợi so với các tỉnh, thành trong khu vực bởi tiềm lực kinh tế yếu và không thể một sớm một chiều có thể khắc phục được.

Nhưng những vấn đề chủ quan và do yếu tố con người quyết định, như chi phí không chính thức, xây dựng thiết chế pháp lý, minh bạch trong quản lý... thì không thể không khắc phục. Thậm chí, để bứt lên mạnh mẽ, để đi trước đón đầu, để tăng tốc phát triển thì những yếu tố này phải trở thành lợi thế của tỉnh, trở thành những điểm sáng để làm giảm khoảng cách cho những yếu tố bất lợi khác. Nếu không làm được điều đó, Bình Phước sẽ ngày càng bị tụt lại kèm theo bao hệ lụy về sau.

PCI CÓ Ý NGHĨA NHƯ THẾ NÀO?

Ngày 31-3 vừa qua, năm thứ 11 liên tiếp, VCCI phối hợp với Cơ quan Viện trợ phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) công bố báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của 63 tỉnh, thành trong cả nước. Chỉ số PCI được xây dựng nhằm đánh giá môi trường kinh doanh, chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các tỉnh, thành phố của Việt Nam, qua đó thúc đẩy phát triển kinh tế trong cả nước.

Báo cáo PCI đại diện cho tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp dân doanh về chất lượng điều hành kinh tế của 63 tỉnh, thành phố. Chỉ số PCI đo lường 10 chỉ số thành phần. Một địa phương được coi là có chất lượng điều hành tốt khi có: chi phí gia nhập thị trường thấp; tiếp cận đất đai dễ dàng và sử dụng đất ổn định; môi trường kinh doanh minh bạch và thông tin kinh doanh công khai; chi phí không chính thức thấp; thời gian thanh tra, kiểm tra và thực hiện các quy định, thủ tục hành chính nhanh chóng; môi trường cạnh tranh bình đẳng; chính quyền năng động, sáng tạo trong giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp; dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, chất lượng cao; chính sách đào tạo lao động tốt và thủ tục giải quyết những vấn đề liên quan đến pháp lý công bằng, hiệu quả.

Chỉ số PCI được xây dựng theo quy trình 3 bước, gồm thu thập thông tin từ dữ liệu điều tra và các nguồn dữ liệu đã công bố khác; tính toán 10 chỉ số thành phần và chuẩn hóa trên thang điểm 10; gán trọng số và tính điểm số PCI tổng hợp gồm điểm trung bình của 10 chỉ số thành phần trên thang điểm tối đa 100. Việc chọn mẫu doanh nghiệp tham gia điều tra PCI là ngẫu nhiên và có sự phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện của cộng đồng doanh nghiệp tại từng tỉnh, theo các tiêu chí tuổi doanh nghiệp, loại hình kinh doanh và ngành nghề.

Theo báo cáo của VCCI ngày 31-3, PCI năm nay nhận được sự phản hồi của 10.158 doanh nghiệp tư nhân trong nước tại 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 1.823 doanh nghiệp thành lập trong năm 2015 và gần 1.600 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đến từ 43 quốc gia đang làm ăn tại Việt Nam. VCCI là tổ chức độc lập, phi chính phủ, phi lợi nhuận, hoạt động nhằm mục đích phát triển, bảo vệ và hỗ trợ các doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tất cả những điều đó cho thấy, báo cáo của VCCI hằng năm chính là bản giới thiệu đặc biệt quan trọng về tất cả 63 tỉnh, thành đối với cộng đồng doanh nghiệp trong nước cũng như nước ngoài. Điều đó có ý nghĩa rất lớn đối với việc thu hút đầu tư của tất cả địa phương, đặc biệt là những địa phương đang kêu gọi đầu tư mạnh mẽ như Bình Phước, các tỉnh, thành Đông Nam bộ...

Cũng xin được nêu rõ hơn: Con số thứ hạng trong 63 tỉnh, thành cùng điểm số tổng hợp được công bố hằng năm, chỉ là kết quả cuối cùng đưa ra sau nhiều lớp của nhiều chỉ số thành phần... Báo cáo chi tiết mới là nội dung cộng đồng doanh nghiệp và cả các nhà lãnh đạo, người quản lý quan tâm hơn cả. Bởi trong đó nêu cụ thể ưu điểm, nhược điểm của từng vấn đề với tất cả địa phương. Và đây chính là yếu tố cốt lõi, là “lời tư vấn” không thể bỏ qua đối với lãnh đạo cũng như các nhà quản lý.

KHÔNG THỂ TIẾP TỤC “MANG TIẾNG” XẤU!

Ngày 31-3 vừa qua, có thể nói là ngày đem đến tin tức tệ hại nhất về PCI đối với Bình Phước. Bởi lẽ, trong 11 năm VCCI công bố PCI, đây là lần công bố Bình Phước có thứ hạng thấp nhất - xếp thứ 54 trong số 63 tỉnh, thành. Ngược trở về trước, năm 2014 Bình Phước xếp thứ 38, tiếp theo là 35, 39, 8, 36, 42, 32, 49, 52. Năm 2015, cũng là năm đánh dấu Bình Phước trở lại xếp trong nhóm “trung bình” như 3 năm đầu 2006, 2007 và 2008 (duy nhất năm 2011 xếp thứ 8 trong nhóm “tốt”, còn lại trong nhóm “khá”).

Trong 3 năm liên tiếp từ 2013 đến nay, thứ hạng của Bình Phước cứ tụt dần đều. Đây là một lời báo động đối với các cấp lãnh đạo, quản lý của tỉnh. Đặc biệt, nếu xem xét kỹ các chỉ số thành phần của PCI, có lẽ sự lo ngại còn lên cao hơn: Năm 2015, trên thang điểm 10, chúng ta có 5/10 chỉ số dưới 5 điểm và đều là những chỉ số “chết người”. Đó là chi phí không chính thức đạt 4,85 điểm; sự năng động của chính quyền, lãnh đạo chỉ đạt 4,62 điểm; dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp 4,76 điểm; đào tạo lao động 4,93 điểm; thiết chế pháp lý 4,83 điểm. Đáng lưu ý hơn là trong 4 lần liên tiếp vừa qua, chỉ số chi phí không chính thức liên tục giảm, cụ thể năm 2011 đạt 8,62 điểm, năm 2012 đạt 7,1 điểm, năm 2013 đạt 6,84 điểm, năm 2014 đạt 5,23 điểm, năm 2015 chỉ có 4,85 điểm. Năm 2014, có 72,97% doanh nghiệp được hỏi cho biết thường phải trả thêm các khoản “chi phí không chính thức”, 66,18% doanh nghiệp được hỏi cho biết “tình trạng nhũng nhiễu khi giải quyết các thủ tục cho doanh nghiệp khá phổ biến” ở Bình Phước. Con số này năm 2015 chắc chắn đáng lo hơn. Chỉ số năng động của chính quyền và tiên phong của lãnh đạo sau bước nhảy đột phá từ 4,4 điểm năm 2012 lên 6,02 điểm năm 2013, thì 2 năm liên tiếp giảm, năm 2014 còn 5,07 và năm 2015 chỉ còn 4,62 điểm.

Có thể thấy, đây là hai vấn đề cần được lãnh đạo tỉnh và các cơ quan tham mưu quan tâm giải quyết triệt để. Bởi nếu chúng ta vẫn tiếp tục bị “mang tiếng” là địa phương có “chi phí không chính thức” cao (điểm thấp thứ 36, tức là chi phí nhiều thứ 27 trong cả nước), thì nỗ lực kêu gọi thu hút đầu tư của tỉnh, những nỗ lực nhằm phát huy lợi thế, giảm bớt bất lợi trong cuộc cạnh tranh với các tỉnh, thành trong khu vực của Bình Phước sẽ “đổ sông đổ biển”. 

Trần Phương
Bài viết có sử dụng, phân tích số liệu từ báo cáo của VCCI về PCI năm 2015 và một số năm trước.